tag:blogger.com,1999:blog-67499709496757360432024-03-26T02:59:58.484-07:00Os EspigueirosSomos os herdeiros dos espigueiros. Os nosos antigos recollían espigas para vender e comprar para comer. Nós recollemos os retais da nosa historia para alimentar a nosa ansia por saber por qué chegamos a ser como somos, de onde vimos e chegar a entender a onde imos.
A nosa historia merece a pena, a nosa, é unha historia que chega co salitre do mar, o olor dos fentos e a terra mollada, é unha historia que non se debe esquecer porque o que esquence a súa historia perde as súas raíces.
NOELA FERNÁNDEZ SOTOhttp://www.blogger.com/profile/05837113930333826252noreply@blogger.comBlogger76125tag:blogger.com,1999:blog-6749970949675736043.post-63957880313739694572024-03-25T07:48:00.000-07:002024-03-26T02:59:26.579-07:00Parladoiro o Plantel da Extensión Agraria<p> Día para xuntarnos, recordar e falar.</p><p>No ano 1969 os técnicos da oficina de extensión agraria de Ribadeo puxéronse en contacto coa xuventude de San Miguel para poñer en marcha un Plantel.</p><p>Ao fronte da oficina, Antonio Oca Fernández, acompañábano na relación coa xuventude María del Carmen Carballeda Pérez, Ramón Lanza e Emilio Rodríguez Calvo.</p><p>Os Planteles ían dirixidos a mozos e mozas maiores de 14 años aos que lles ofertaban diversos tipos de actividades co fin de elevar os coñecementos destes non só en materia agraria se non a nivel de cultura xeral.</p><p>Onte contamos coa presenza de Antonio Oca no noso Parladoiro falándonos dos principios que dirixian o Plantel, os pequenos atrancos, o por que de facer aquí un Plantel...</p><p>Pero non so contamos coa súa presenza, se non que tamén asistiron gran número daqueles mozos e mozas que daquela tiñan grandes desexos de liberarse das antigas ataduras, que traballaron pola defensa da igualdade entre homes e mulleres, de empregar o noso idioma e preguntarse e opinar sobre temas que nas súas casas eran tabú. </p><p>As reunións do Plantel suscitaron a preocupación de máis dunha familia e incluso das autoridades pertinentes que vían certas accións que poderían atentar contra os principios do réxime. O que deu moito para falar.</p><p>Entre contos e contos chegamos as nove da noite e cunha vasiño de chocolate nunha man e unha filloa na outra despedímonos de Antonio. Un pracer atopar xente así e poder falar, aprender e desfrutar.</p><p>Un día perfecto esperamos vervos pronto na seguinte actividade.</p><p><br /></p><p>Deixo o enlace a aquel artigo que fixéramos no seu momento sobre o Plantel.</p><p><br /></p><p>https://osespigueiros.blogspot.com/2019/10/o-plantel-da-extension-agraria.html?m=1</p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi0ZyRPiO0MTEym4DCXeTuDkf0Ki7xjGTH_quJW0cVREnsxi3QZXSqD8xtWWGKwICsqD-zr_-iSAtGf4BvmgrdJP50Yq9Gseyx9d86HnlHbjINa3ESRQPslPWcEq-45HwnEbjpB4wcufGskB8akX0D7CmdWsb5feAD35iBo3koI1oIr-FO6WIlhZ9gDe34/s1500/IMG-20240325-WA0001.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="842" data-original-width="1500" height="180" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi0ZyRPiO0MTEym4DCXeTuDkf0Ki7xjGTH_quJW0cVREnsxi3QZXSqD8xtWWGKwICsqD-zr_-iSAtGf4BvmgrdJP50Yq9Gseyx9d86HnlHbjINa3ESRQPslPWcEq-45HwnEbjpB4wcufGskB8akX0D7CmdWsb5feAD35iBo3koI1oIr-FO6WIlhZ9gDe34/s320/IMG-20240325-WA0001.jpg" width="320" /></a></div><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgyCu-VTwZVtzr4RCAZRSM8QQ5NwfgsdNxSbFJz69LPQrbt3vpwksfqMjztV8t7VzwBjHY2hcPIXTAF0Boa_D1LUCREzYC0rxUjYOnDTPYvoeY6Fmym7bK1JkG3wQzAO7HQWxms_6HLRqb9ZT2ewYO6lWF_jZv34vF4ZG8i6Yw6xlfwkGB9nUmf7-_K2lo/s1500/IMG-20240325-WA0003.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="842" data-original-width="1500" height="180" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgyCu-VTwZVtzr4RCAZRSM8QQ5NwfgsdNxSbFJz69LPQrbt3vpwksfqMjztV8t7VzwBjHY2hcPIXTAF0Boa_D1LUCREzYC0rxUjYOnDTPYvoeY6Fmym7bK1JkG3wQzAO7HQWxms_6HLRqb9ZT2ewYO6lWF_jZv34vF4ZG8i6Yw6xlfwkGB9nUmf7-_K2lo/s320/IMG-20240325-WA0003.jpg" width="320" /></a></div><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhloaw2DcklaYNce3vVhHZmlmhgMnP5qnh4Ycn8Ogd7aN298dyIvPLk-mohJJjQKAp6KZlU4iiLe6prepcaBKwFd2Qs4-lvPkGjkUg-VasakuFFEAgi7tmU64zcA68DMeaV4AJadXVXbtBatXkfeEy6Pzj9X5hFjQcgVh1Ue5nlm_8_Sm0vUd-93ilTGLw/s1500/IMG-20240325-WA0004.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="842" data-original-width="1500" height="180" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhloaw2DcklaYNce3vVhHZmlmhgMnP5qnh4Ycn8Ogd7aN298dyIvPLk-mohJJjQKAp6KZlU4iiLe6prepcaBKwFd2Qs4-lvPkGjkUg-VasakuFFEAgi7tmU64zcA68DMeaV4AJadXVXbtBatXkfeEy6Pzj9X5hFjQcgVh1Ue5nlm_8_Sm0vUd-93ilTGLw/s320/IMG-20240325-WA0004.jpg" width="320" /></a></div><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi6SilBETKnc4h_DpJj9T0AxSGgGwtDwUbvBkA3BQk7dA7YQ0czvYYj4nUDUu0gvH27EifFASCcRoU0s0TFzFg2jfK4LainHsmCJqtWGg1o6cZ5UOWtyQ3sEF8zW4QIm_yuzLQJyYKiKuJiVfziZoGO1eyjZM4D6NVaQS34Uo6ehN2CTTXHKkVgd0h0XfA/s1500/IMG-20240325-WA0005.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="842" data-original-width="1500" height="180" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi6SilBETKnc4h_DpJj9T0AxSGgGwtDwUbvBkA3BQk7dA7YQ0czvYYj4nUDUu0gvH27EifFASCcRoU0s0TFzFg2jfK4LainHsmCJqtWGg1o6cZ5UOWtyQ3sEF8zW4QIm_yuzLQJyYKiKuJiVfziZoGO1eyjZM4D6NVaQS34Uo6ehN2CTTXHKkVgd0h0XfA/s320/IMG-20240325-WA0005.jpg" width="320" /></a></div><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhgcK4Fo-A4toOEnVsqbJ0NcDRncX5tTbJ0EHy0-VwMILosNhrOU3ETcedzo7QRu4-yAVkWI_qOUEXroDLC2KN85gPcivVCOekPciZacjIxZa8IS0Fs4pJzk3nW9GK-PNCMNJNqxW-vJw1aOqsAinU2wdy9YHZ4uLuubHUrcijWRYz_plBHIKGQFjID5j8/s1500/IMG-20240325-WA0006.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="842" data-original-width="1500" height="180" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhgcK4Fo-A4toOEnVsqbJ0NcDRncX5tTbJ0EHy0-VwMILosNhrOU3ETcedzo7QRu4-yAVkWI_qOUEXroDLC2KN85gPcivVCOekPciZacjIxZa8IS0Fs4pJzk3nW9GK-PNCMNJNqxW-vJw1aOqsAinU2wdy9YHZ4uLuubHUrcijWRYz_plBHIKGQFjID5j8/s320/IMG-20240325-WA0006.jpg" width="320" /></a></div><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgD5XAVKmYVMClunLGEAcADQ-vOlNfBCmZsafX-Wp66BHErhCeJg1cxQiRuqlbz_lVTegn_nUgKNFj4c7PAnNPeUtVud5euwWPF-gfl62ctdIQTBniDDVHna3qf0GgM8oD4OIZoBJAMtHpL5-3SA9Mw0Fu4aT2a72P4RkXz1EqX8d3GaIsGQ0pakNhYcgM/s1599/IMG-20240325-WA0007.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="738" data-original-width="1599" height="148" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgD5XAVKmYVMClunLGEAcADQ-vOlNfBCmZsafX-Wp66BHErhCeJg1cxQiRuqlbz_lVTegn_nUgKNFj4c7PAnNPeUtVud5euwWPF-gfl62ctdIQTBniDDVHna3qf0GgM8oD4OIZoBJAMtHpL5-3SA9Mw0Fu4aT2a72P4RkXz1EqX8d3GaIsGQ0pakNhYcgM/s320/IMG-20240325-WA0007.jpg" width="320" /></a></div><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj7Il6fMgyQX_j6Fkysu0iRivy1j6b1gO79VAAGPMHi2yXzhiUsByb5ohrcDiZHhZKeGaKeQKodNCBu4ieDNVbfRx04siWew-1bG9ake2U5LyDaJatbWLc0_aredBTYlym_xMqG-vdheL0a-uvmULBqKqxWCa8kmtc-NcTiXtQP6AO2iDTPN8dUkaXBo50/s1599/IMG-20240325-WA0009.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="738" data-original-width="1599" height="148" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj7Il6fMgyQX_j6Fkysu0iRivy1j6b1gO79VAAGPMHi2yXzhiUsByb5ohrcDiZHhZKeGaKeQKodNCBu4ieDNVbfRx04siWew-1bG9ake2U5LyDaJatbWLc0_aredBTYlym_xMqG-vdheL0a-uvmULBqKqxWCa8kmtc-NcTiXtQP6AO2iDTPN8dUkaXBo50/s320/IMG-20240325-WA0009.jpg" width="320" /></a></div><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgGCt9DS-mNZuI3SAa34mbCezc9Qnh7W_z76IjAQ3-KJDzgMPizpNvJrK31WtqUuQnuLoA8qa3j3Wdg9EvFerXXdbfbsPl5HHLQRiHJyrp3LxfzMxtoUFNls45R_y_OxQi-GEi7V7gvbxF4rUPgWWbRq8xRGEAzPOys3IQnaFydpnpprm_sbUgocTuEiyU/s1500/IMG-20240325-WA0011.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="842" data-original-width="1500" height="180" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgGCt9DS-mNZuI3SAa34mbCezc9Qnh7W_z76IjAQ3-KJDzgMPizpNvJrK31WtqUuQnuLoA8qa3j3Wdg9EvFerXXdbfbsPl5HHLQRiHJyrp3LxfzMxtoUFNls45R_y_OxQi-GEi7V7gvbxF4rUPgWWbRq8xRGEAzPOys3IQnaFydpnpprm_sbUgocTuEiyU/s320/IMG-20240325-WA0011.jpg" width="320" /></a></div><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg6xWEgq_txXcpCYtw5DjZajRC_yWs2Y4r7fRoQMV1XlStx4uVkM-7J_vox59jq7V_T1M_JrI1q16F3lfLFjfU521fLfTMjM2YpGdENjBtyfAa8f0NzudKmOk6-wmImfrY5075sBBTkfUZYZ4yCwlCx_74haGMaB3VAL1aSU5TVmpr90eEcJjtEJK550Uo/s1500/IMG-20240325-WA0013.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="842" data-original-width="1500" height="180" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg6xWEgq_txXcpCYtw5DjZajRC_yWs2Y4r7fRoQMV1XlStx4uVkM-7J_vox59jq7V_T1M_JrI1q16F3lfLFjfU521fLfTMjM2YpGdENjBtyfAa8f0NzudKmOk6-wmImfrY5075sBBTkfUZYZ4yCwlCx_74haGMaB3VAL1aSU5TVmpr90eEcJjtEJK550Uo/s320/IMG-20240325-WA0013.jpg" width="320" /></a></div><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhQl95qy-VmzKXSdYtRGl7niguqIYk7I4osPY1uYobX8hBq3NjZP7w24DtMymdHqn4fKtY7M4-j2kLeI8Rrb8psPA0ah9ERnKXSqhVfeetN6pqp8ihEJRJOnVSuhyqHqQzW4oO6gXkEFAk7rHvinWViv4-30cSrMhTCuY-lzdoieR2Cy0dNz_emqgsJOGc/s1500/IMG-20240325-WA0014.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="842" data-original-width="1500" height="180" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhQl95qy-VmzKXSdYtRGl7niguqIYk7I4osPY1uYobX8hBq3NjZP7w24DtMymdHqn4fKtY7M4-j2kLeI8Rrb8psPA0ah9ERnKXSqhVfeetN6pqp8ihEJRJOnVSuhyqHqQzW4oO6gXkEFAk7rHvinWViv4-30cSrMhTCuY-lzdoieR2Cy0dNz_emqgsJOGc/s320/IMG-20240325-WA0014.jpg" width="320" /></a></div><br /><p><br /></p><p><br /></p>NOELA FERNÁNDEZ SOTOhttp://www.blogger.com/profile/05837113930333826252noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6749970949675736043.post-47725830805483608082022-03-04T10:37:00.004-08:002022-03-04T14:32:13.388-08:00Os Alias<p><span style="color: white;"> </span></p><span style="color: white;"><!--StartFragment-->
</span><p class="MsoNormal"><span class="subentrypartofspeech"><span lang="GL" style="color: white; font-size: 12pt; line-height: 107%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><span class="subentrypartofspeech"><span lang="GL" style="font-size: 12pt; line-height: 107%;">Segundo a Real Academia Galega<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>defínese na súa segunda acepción como
substantivo masculino</span></span><span class="sensesensenumber"><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">
“</span></span><span class="definitiondefinition"><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">Nome distinto do
propio polo que é coñecida unha persoa.”<o:p></o:p></span></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span class="definitiondefinition"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">Son
os alias algo moi próximo a nós, como parte da esencia de cada pobo, referencia
á hora de sinalar lugares, persoas e casas.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span class="definitiondefinition"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">Vou
a “cas Pepita da Barranca”, vou onde “Pancho do Heredeiro” ou quedei con “Tino
de Marchante”... <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>O que é máis que
probable é que <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>moitos (incluídos nós ata
que comezamos neste periplo) descoñecemos que veñen de moi antigo.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span class="definitiondefinition"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">Moitos
destes alias proveñen de antigos oficios exercidos no pobo como é<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>o caso de <o:p></o:p></span></span></p>
<h1><span lang="GL" style="color: white; font-size: 12pt; font-weight: normal; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-style: italic; mso-bidi-font-weight: bold;">CASA DO CAMÍN No
barrio dos Campos, existiu o chamado Parador do Camín, (previamente coñecido
por Casa Andrade xa que o <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>seu primeiro
dono Tomás Andrade. Esta fonda, daba de comer e dormir mais non tiña
cabalerizas, <o:p></o:p></span></h1>
<h1><span lang="GL" style="color: white; font-size: 12pt; font-weight: normal; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-style: italic; mso-bidi-font-weight: bold;">Podemos engadir a
modo anecdótico un recordo que<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>nos
transmitiu unha veciña, un vello conto que escoitou na casa en referencia a
este :<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></h1>
<h1><span lang="GL" style="color: white; font-size: 12pt; font-weight: normal; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-style: italic; mso-bidi-font-weight: bold;">Un home que pasar
a noite no Parador do Camín, díxolle ao dono Tomás antes de partir “Longaniza,
morganiza, pié de porco y su cachiza, el cantor y su mujer, todos van a mi
fardel, descalzan zapatos viejos y calzar zapatos nuevos, eso es deber algo
señor amo?<o:p></o:p></span></h1>
<h1><span lang="GL" style="color: white; font-size: 12pt; font-weight: normal; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-style: italic; mso-bidi-font-weight: bold;">Don Tomás que non
entendera nada, por non facer o feo dixo – No hombre no…<o:p></o:p></span></h1>
<h1><span lang="GL" style="color: white; font-size: 12pt; font-weight: normal; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-style: italic; mso-bidi-font-weight: bold;">Pero ao día
seguinte botou en falta o xamón, a cabeza de porco, chourizos e deixou os
zapatos vellos levando os novos de Tomás<o:p></o:p></span></h1>
<h1><span lang="GL" style="color: white; font-size: 12pt; font-weight: normal; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-style: italic; mso-bidi-font-weight: bold;">Información
aportada por Emilio Piñeiroa Lozano dos seus estudos sobre o Camiño Real en
Barreiros.<o:p></o:p></span></h1>
<p class="MsoNormal"><span class="definitiondefinition"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;"><o:p> </o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><span class="definitiondefinition"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">CESTEIRO</span></b></span><span class="definitiondefinition"><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">. Dicir como anécdota que o
alias<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>vén dunha cesteira e non dun
cesteiro. Esta muller provinte do Cádavo, andaba de feira en feira ata que
contraeu matrimonio no pobo. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Aparece este alias xa nunha escritura do ano
1869 no que se fala <i>de “José María Rodríguez, alias Cesteiro.”<o:p></o:p></i></span></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><span class="definitiondefinition"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">CIRURXÁ</span></b></span><span class="definitiondefinition"><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;"> todos coñecen ou máis ben coñeceron
ás da “cirurxá”. O nome ven de Fernando Santar cirurxán de San Miguel de
Reinante casado con Josefa Abraido pais entre outros de Venancio Santar, benfeitor
e promotor da construción do noso cemiterio actual e dono do panteón que recibe
o seu nome. Eran tres irmáns e tres irmás dos cales tan só tiveron descendencia
e ficaron no pobo as irmás polo que este nome pasou ao feminino, “cirurxá”.<o:p></o:p></span></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><span class="definitiondefinition"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">CLAVEIRO</span></b></span><span class="definitiondefinition"><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">, o bisavó dos actuais “Claveiros”
facía cravos e traballaba o latón na hoxe patrucial casa do Sancristán. Cando
fixo fortuna comprou a casa patrucial do Claveiro. Non atopamos referencias en
escrituras tan so os testemuños orais de familiares e veciños.<o:p></o:p></span></span></span></p><p class="MsoNormal"><span class="definitiondefinition" style="color: white;"></span></p><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><img border="0" data-original-height="366" data-original-width="673" height="174" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/a/AVvXsEgrxAjJdS4zXcsM3TR-VJbe9Dq3JDG_JXZ7sjgPeprhyF-_L80ZnEKiiaBaU9AGPxIZy2cTixq4gpHBKWdbGPAsW95yX5NGiMRPhyWGYnboYnolJ0KRa_Pso8PdoR5Hij15Jn7VCC6rXszspN1NGfSzLmcT8-_g-oTb3gVyHj9M23c2EAtGY2mqLe6e=s320" style="margin-left: auto; margin-right: auto;" width="320" /></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Detalle do listado feito con motivo do reparto dos montes comunais.</td></tr></tbody></table><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/a/AVvXsEgrxAjJdS4zXcsM3TR-VJbe9Dq3JDG_JXZ7sjgPeprhyF-_L80ZnEKiiaBaU9AGPxIZy2cTixq4gpHBKWdbGPAsW95yX5NGiMRPhyWGYnboYnolJ0KRa_Pso8PdoR5Hij15Jn7VCC6rXszspN1NGfSzLmcT8-_g-oTb3gVyHj9M23c2EAtGY2mqLe6e=s673" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><span style="color: white;"></span></a></div><span style="color: white;"><br /><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;"><br /></span></span><p></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><span class="definitiondefinition"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">COMANDANTE</span></b></span><span class="definitiondefinition"><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;"> Antonio Gómez López participou na
afronta bélica pola independencia cubana chegando a ser comandante. Cando o enfrontamento
finalizou volveu para a súa terra e remodelou a súa casa patrucial a cal se comezou
a chamar a casa do Comandante. Máis tarde comezaría a coñecerse tamén como a
casa de Lastra. <o:p></o:p></span></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span class="definitiondefinition"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Os <b>Lastra</b> eran chocolateiros na
Veiga, alí foi casar precisamente unha filla do Comandante que unha vez quedou
viúva instalouse en San Miguel e comezaron<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>a facer chocolate na mesma casa.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><span class="definitiondefinition"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">CORDEIRO</span></b></span><span class="definitiondefinition"><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;"> neste caso non temos referencia en
escrituras se non que é a memoria viva que fala dun antigo cordeiro nesta casa.<o:p></o:p></span></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">CORREO</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">
VELLO antigamente na pequena casa que hoxe desapareceu recibíase o correo. É
máis que probable que exercera esta función dende moi antigo posto que esta
casiña estaba situada en pleno camiño real dende hai séculos concretamente
aparece referencia a ela nunha escritura do 1683 no que se aforaba unha finca
situada en pleno Camiño Real e que lindaba coa Cruz de Fernandares.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><span class="definitiondefinition"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">PIELES</span></b></span><span class="definitiondefinition"><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;"> posiblemente faga referencia ao estanques
de curtir situados<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>xusto detrás de onde
estaría a casa de Francisco<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>máis
coñecido como “Pieles” aparece referencia a estos estancos nunha escritura do <i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ano
1822 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>“viven en una casa que linda con
los corgos o estancos de curtir de las Casas de los Martices.”<o:p></o:p></i></span></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><span class="definitiondefinition"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">PLATIEIRO</span></b></span><span class="definitiondefinition"><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;"> eran catro irmáns que se encargaban
a traballar a plata en Ribadeo.<o:p></o:p></span></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span class="definitiondefinition"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;"><o:p> </o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><span class="definitiondefinition"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">SACRISTÁN</span></b></span><span class="definitiondefinition"><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">, orixe relativamente recente de
comezo do século XX cando Felipe Fernández exercía de Sancristán aínda que foi
máis coñecida a súa dona Josefa Rodríguez Pérez de Moreda que exerceu de
Sancristana en moitos rosarios.<o:p></o:p></span></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span class="definitiondefinition"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Este Felipe foi fillo do chamado Sabelo de
Noceda, as súas irmás de feito eran coñecidas como as Sabelas aínda a pesar de
unha chamarse Josefa e outra Antonia, este apodo foi herdado por un bisneto
anos despois.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><span class="definitiondefinition"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">SALEIRO</span></b></span><span class="definitiondefinition"><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;"> comezaron a prestar servizos
funerarios nos que nos comezos se empregaba o sal para embalsamar aos
falecidos. Descoñecemos dende que ano <o:p></o:p></span></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><span class="definitiondefinition"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">VIGILANTE</span></b></span><span class="definitiondefinition"><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">, O avó foi vixiante da vía do tren e
herdou este nome toda a familia.<o:p></o:p></span></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">ZARRULLEIRO</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>disque<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>os seus antepasados desta casa viñeran da zona de Ourense e arranxaban
paraugas. Investigando a existencia da palabra tanto na RAG como na RAE non se
atopou mais sí atopamos a existencia de ZURRULLEIRO palabra empregada en León
para definir aos hoxalateiros e caldereiros, polo que a orixe pode ser leonesa
e non ourensá.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">Outros alias proveñen de nomes ou apelidos
dos seus antecesores e así nolo demostran diversas escrituras particulares que
nos deixaron ler e o catastro do Marqués da Ensenada (principal informador que
tivemos en conta)<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">ANDRÉS GÓMEZ</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">
figura como veciño de Salgendez no ano 1763 como labrador de 73 anos cun fillo
varón chamado Alonso de 39 anos. Este nome aparece en múltiples ocasións e
escrituras.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">ANXELA</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">
este nome ven de antigo sendo a propietaria dunha casa<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>en Salxende e incluso deu nome a unha das
fontes que hoxe en día todos/as recordan como é a Fonte de Marica de Ánxela,
esta María foi filla precisamente desta muller.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">BALSA</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>da. Poida que xa perdido este apelido no
pobo, tan so queda<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>a casa chamada de
Balsa. Figura no Catastro do Marqués Bernardo da Balsa<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>xa en Casaldeite como labrador de 56 anos con
dous fillos</span></span></p><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/a/AVvXsEjqUuJ4_vULn3OpiZnerKKRaVa0qCUOVoMOHo1w3X0FjSArNcM35E68HsId2YLi26mE7LNJGKlzbPa4xHl1f3zlynBBPVf1R7d409ZebChMnVqn8_tyHdmnU1y8AHYxWIubGMC9gmubnRySNgp7RDWIGL2EcLE3134NAAE7fU3vjy7gBQ6n_PoIlY0V=s3008" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="1650" data-original-width="3008" height="176" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/a/AVvXsEjqUuJ4_vULn3OpiZnerKKRaVa0qCUOVoMOHo1w3X0FjSArNcM35E68HsId2YLi26mE7LNJGKlzbPa4xHl1f3zlynBBPVf1R7d409ZebChMnVqn8_tyHdmnU1y8AHYxWIubGMC9gmubnRySNgp7RDWIGL2EcLE3134NAAE7fU3vjy7gBQ6n_PoIlY0V=s320" width="320" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Detalle do Catastro do Marqués da Ensenada 1763, concretamente cita a Andrés Gómez e Baltasar Dorado como dono da Casa da Granda.</td></tr></tbody></table><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;"></span></div><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;"><br /><o:p></o:p></span><p></p><p class="MsoNormal"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;"><br /></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">COUSO</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">,
sen dúbida este alias na actualidade provén do que foi o apelido Couso, moitos
veciños/as apelidaban así no 1763 (hoxe ninguén o ten).<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Ramón Díaz Couso<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Francisco Díaz Couso<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>É
máis que probable que fora apelido composto como Pérez de Moreda e desaparecera
o segundo apelido quedando relegado a alias neste caso.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">DOPICO/PASCUA</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">.
Por todos coñecida a Casa de Dopico ou Pazo de Triana, tamén debemos dicir que
coñecímos a Manolo Dopico tamén como Manolo da Pascua, quizais tivo algunha
relación coa pequena bautizada no 1741 bautizada como Francisca Pascua Dominga
filla de xente de renome no pobo por aquel enton.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">DOURADO</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">
todos coñecemos a casa de Dourado<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>o que
igual descoñecemos é que este apelido ten profundas raíces no pobo.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Figura como propietario da Casa Grande da
Granda<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>don Baltasar Dorado no catastro
do Marques da Ensenada no 1763. <o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">GALLO</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">
figura como fillo Dalgo JOsé de Leira Gallo, labrador de 44 anos con tres
fillos por aquel entón e Francisco Gallo<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">LEGAZPE</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">,
aparece como fillo dalgo Francisco Legaspi<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>no Marqués da Ensenada tendo por aquel entón corenta anos e sete fillos.<o:p></o:p></span></span></p><p class="MsoNormal"></p><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><img border="0" data-original-height="2380" data-original-width="3008" height="253" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/a/AVvXsEiABShr8acMhwolTzMA4K8DbcAycsV7axavOBDOWWg_0RfkQ7e5IpsTQI6a4jNqe037CgTwdhJe-FT10ZsxJPiSoWzAZg0n_D6zRuODrr-g_QO6GFghOuxMGm6lxy_Vi7qCQJEhHeaqcyTGafhpzmPXU_R2ybPJ7wu03huB9yZ6kjlV2qSXtauU7Ttu=s320" style="margin-left: auto; margin-right: auto;" width="320" /></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Catastro marqués da Ensenada</td></tr></tbody></table><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/a/AVvXsEiABShr8acMhwolTzMA4K8DbcAycsV7axavOBDOWWg_0RfkQ7e5IpsTQI6a4jNqe037CgTwdhJe-FT10ZsxJPiSoWzAZg0n_D6zRuODrr-g_QO6GFghOuxMGm6lxy_Vi7qCQJEhHeaqcyTGafhpzmPXU_R2ybPJ7wu03huB9yZ6kjlV2qSXtauU7Ttu=s3008" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><span style="color: white;"></span></a></div><span style="color: white;"><br /><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;"><br /></span></span><p></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">MARCOS</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">,
figura no 1763 Pedro Fernández de Marcos con 44 anos por aquel entonces con
tres fillos, algun/ha seguramente proveña deste Pedro.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">MARELO</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">
por casualidade revisando os veciños que aparecen reflectidos no Catastro do
Marqués da Ensenada no ano 1763 salta a miña ateción Caietana Fernández do
Marelo será esta Caietana a que lles deu este aleas aos “marelos”<o:p></o:p></span></span></p><p class="MsoNormal"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;"><br /></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">MESO</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">
este nome comezaron a empregalo como diminutivo de Demetrio, acortándoo a Meso.
Tal e como nos explicou<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>o noso
benquerido amigo César de Meso.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">MOREDA</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">
este apelido no seu momento foi un apelido composto eran os Pérez de Moreda,
colonos da casa de Pumarín.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">NEIRA</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>1763 Gregorio de Neira.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">PACENCIA</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">,
moitos pensamos que este alias era derivado de que os seus antepasados tiñan
moita paciencia pero non. Consultando o Marqués da Ensenada percatámonos de que
este alias ven dun apelido composto López – Paciencia bastante abundante no
1763.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">Francisco López Paciencia<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">José López Paciencia 1810<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">POUPARIN <span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">aos nosos días tan
só chegou a chamada Cortiña de Pouparin hoxe ocupada por unha grande
urbanización e que noutrora estaba ocupada por un fermoso caserío de polo menos
fins do XVIII. Neste caserío viviron os Fernández- Pouparin.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">Pedro Fernández Pouparín era pai de
Vicenta Fernandez Pouparin que casou con Ramón Pérez de Moreda (da casa de
Moreda) en Nogueiredo sobre o 1780 da cl descenderon varias ramas familiares do
pobo coñecidas ata hoxe en día e que se foron entremezclando: os Novo Falcón,
Sancristán e Marchante<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">RAMONCITO</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>tomase este alias para referirnos aos
familiares<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>de Don Ramoncito, Don Ramón
Iglesias médico do pobo.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">RANCAÑO </span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">o
apelido en si ven concretamente de Pico de Outeiro,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(Castro de Ribera de Lea) cando Marcelino
Rancaño ven traballar<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>serrando pinos e
como carpinteiro. Marcelino casa con María García Blanco<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(coñecida como Marica de Concha, xa que eran
por aquel entonces os de Concha) O alias “Os de Concha” foi desaparecendo,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>pasando a coñecerse a un dos fillos como
Rancaño. Hoxe a casa coñécese por outro alias máis relacionado con feitos
futbolísticos como casa de Ayala.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">R<b>ECALDE<span style="mso-spacerun: yes;">
</span></b>un mozo procedente de Panes (Asturias) emigar a Cuba onde coñece a
unha moza de San Miguel alí casan e tenen tres fillos volvendo á terra dela, o
resto... creo que xa o sabemos todos...<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">ROCHA </span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">un
dos apelidos máis correntes no noso pobo que ven dende moi antigo. Sempre foi o
máis numeroso aparecendo normalmente como de la Rocha.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">Francisco González de la Rocha, fillo
dalgo no 1763 con 39 anos daquela e cinco fillos<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">José González de la Rocha<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">Gabriel Díaz de la Rocha<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">Juan González Díaz de la Rocha casado con
cinco nenos e 41 anos no 1763<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">Gabriel Díaz de la Rocha vende a Ramón de
Soto<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>unha finca na Rigueira de Salxendez
no 1810<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">Imaxinamos que estes apelidos compostos,
correron a mesma sorte que outros, nuns casos quedou so o primeiro, noutros o
segundo.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">ANTONIO DO <b>SERODO</b>, figura no ano
1763 como labrador de Salgendez con tres nenas por aquel entón<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">TEIXEIRA</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">
sen dúbida ven do apelido, apelido que ven de tan antigo como do 1763 que
aparece Francisco Teixeira como veciño de San Miguel.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">TOMÁS GALO</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">
sen dúbida algunha provén de Thomás Gallo, labrador ao que Juan Acevedo Pardo
Taboada aforou no 1794 unha finca en Pozo del Asno.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">Outros alias fan referencia ao lugar do
que os seus antepasados proviron.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">O <b>CATALÁN</b>, cabe
dicir que parece ser que non foi un catalán se non unha catalá a que deu orixe
a este alias. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Examinando os arquivos
parroquiais concretamente o libro de bautismos. O cinco de xuño de 1868 nace
Antonia Salgado Ferrer que foi coñecida máis en diante como a “catalana” filla
natural de Josefa Salgado Ferrer. Esta JOsefa foi filla de Andrés Salgado e a
súa muller Mariana Ferrer natural de Vich da provincia de Lérida, sendo padriño
Jesús Salgado irmá da nai da criatura. Polo que podemos afirmar que este alias
ten a súa orixe en Cataluña.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">ESTELO, está familia procedía
da parroquia de Estelo en Mondoñedo.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">GRANADO</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>carabineiro procedente de Granada é destinado
a San Miguel casando cunha moza do pobo, dando nome a esta casa, a casa do
Granado.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">MARAGATO</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">,
don Gregorio Fuente nos anos trinta, procedente da zona do Bierzo (León)
instalouse nun primeiro momento en San Cosme de Barreiros ofrecendo os seus
produtos procedentes do Bierzo precisamente entre eles o viño. Tras un tempo en
San Cosme trasladouse a San Miguel precisamente á casa que hoxe coñecemos como
a casa do Maragato, onde puxo a súa cantina e ultramarinos que funcionou ata o
ano 1979.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span style="color: white;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt;">MONTERROSO</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt;"> </span><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Amadora Rocha Iglesias, </span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">emigrou a Cuba e alí coñeceu ao que
sería o seu compañeiro, Modesto, que era de Monterroso.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Cando volveron do seu periplo por
Cuba, instaláronse no pobo e alugaron unha casa en Entrerríos.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"> Foi alí onde polos anos vinte
montou a que sería a primeira panadería do pobo chamada “ La Estrella
Cubana” <span> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span style="color: white;"><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Como non podía facer
reformas na casa, fixeron un pequeno caseto onde instalaron o forno
da futura panadería.</span><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Modesto a parte de
axudar á súa muller era chófer. A procedencia de Modesto deu lugar ao alias de
Ortensia de Monterroso ou da Panadería.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">VALADOURO</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">,
no 1683 facendo referencia aos lindes dunha finca en venda como lindante figura
xa don Pedro do Baladouro, imaxinamos que o Valadouro sería con V e que a
procedencia do citado Pedro sexa precisamente O Valadouro.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: white;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">VIDAL</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">,
estes<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>veciños/as nosos viñeron precisamente
deste lugar de Trabada.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Tralo seu
periplo por Cuba volveron á terra e como tiñan familia en San Miguel decidiron
mercar unha casiña na que se instalaron e onde foron coñecidos coma os de
Vidal.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Hai algúns máis como
Nocellego ou Cabarqués mais non temos certificación algunha deles supoñemos que
Nocellego provirá de Noceda e Cabarqués de Cabarcos mais non temos probas.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Outros moitos alias,
descoñecemos realmente a orixe porque son realmente estraños pero sí
certificamos a súa existencia<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>dende moi
antigo.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span style="color: white;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">BIRBINO</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>descoñecemos o significado mais diremos que
atopamos este alias xa no ano 1841 fan referencia a Francisco Rodríguez aleas
Bervino<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>que por aquel entonces era viúvo
de María Vázquez e tiña for fillos a Ana Vázques e José García.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Máis en diante, atopamos un foro que José
Díaz Couso<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>lle fai a Rita Bervina por
unha casa sita en Salxende.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span style="color: white;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">CERDEIRA</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">, este alias empregouse
polo menos dende o ano 1732. Dentro do Arquivo Histórico Nacional, facendo
referencia ás pertenzas do Convento de Vilanova en referencia aos bens de don
Andrés Alonso fan referencia a un caserío e unha cortiña nas Zerdeiras que
testaba con María García, viúva de Domingo Pérez Liziana. <o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Máis en diante no ano
1763 no inventario de muíños enunciados no Catastro do Marqués da Ensenada
falan dos antigos muíños da Cerdeira.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span style="color: white;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">MACOCA</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"> , realiza Francisco de
Soto un foro no ano<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>1828 a<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Francisco Alonso aleas Macoca do Coto de
Villa César.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">O <b>MÓGARO</b>.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>No ano 1857<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>falan de José García alias o “mogaro”, GALLOPÍN de Reinante, leva
empregándose dende o 1864.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span style="color: white;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">PATELA</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>no ano 1883 aparece Josefa da Patela que tiña
unha finca lindante coa casa de don Francisco López Pacencia.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><o:p> </o:p></span></p><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><img border="0" data-original-height="3008" data-original-width="4016" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/a/AVvXsEi176KEHD4kQUYcqRHM6O0kWG7Tu_kudZdE2fHdp0BGCIjlioNdwx96zWZAVdtbxw6aVY_4-Ykayw6HUGlufspa_aegUhCst_-19A90_GfvgOSLg5REtGtmER3nQjEaKG8WJtKl35lg70pINyIoWUXZuB5ECaNAWkZxV9WhLZGVTiXpzwcUP-6ZJt0v=s320" style="margin-left: auto; margin-right: auto;" width="320" /></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Escritura particular na que se fala de Miguel Francisco Pie de Pao.</td></tr></tbody></table><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/a/AVvXsEi176KEHD4kQUYcqRHM6O0kWG7Tu_kudZdE2fHdp0BGCIjlioNdwx96zWZAVdtbxw6aVY_4-Ykayw6HUGlufspa_aegUhCst_-19A90_GfvgOSLg5REtGtmER3nQjEaKG8WJtKl35lg70pINyIoWUXZuB5ECaNAWkZxV9WhLZGVTiXpzwcUP-6ZJt0v=s4016" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><span style="color: white;"></span></a></div><span style="color: white;"><br /></span><p></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span style="color: white;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">PE DE PAO</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>descoñecemos a orixe e o porque deste alias
pero xa se empregaba no ano 1806, Ramón de Soto fai un foro por unha finca na
Veiga do Morgullón que linda con Miguel Francisco Pie de Pao.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span style="color: white;"><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">No ano 1848 véndese unha
finca lindante con Pedro do Rego alias “<b>CASTAÑOLAS”</b> e no 1853 atopamos
na</span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt;">
</span></i></b><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-bidi-font-weight: bold;">partixa de fincabilidade de don Domingo Gómez no ano de 1854 </span></i><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">referencias a unha finca
colindande con O GRILO cercana á zona de San Acisclo.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">A modo anecdótico
aparece como veciño da Parroquia de San Miguel Josehp Carruza no ano 1763 no
Catastro do Marqués da Ensenada.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Outros alias veñen sen
dúbida de características ben definidas dun dos seus ancestros, gustos,
aficións e mesmo coletillas empregadas no seu falar.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">O <b>ROXO</b>, parece
ser que ven de que os antepasados desta casa era de cabelos alaranxados.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span style="color: white;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">BAILARÍN</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>falando da nosa Guillermina de Casa Gallego,
comentábanos que o antepasado que lles dera nome que gostaba moito da danza.
Verdade ou non, este alias lévase empregando dende o ano 1854<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>para facer referencia a “Antonio de La Rocha
aleas Bailarín”<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><b>CURIOSO</b>,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>non temos certificación exacta da súa
procedencia nin dende que ano exacto se comezou a empregar pero<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>parece ser por voz dos seus familiares que
ven de que un antepasado desta casa gustaba de ir sempre moi ben vestido, é
dicir gustaba de ir curioso. <o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">CASETO eran catro irmáns
orfos que viñeron da zona da Insua e nos primeiros anos de vida aquí viviron nun
pequeno caseto cerca do que coñecemos como Tropezón.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="color: white;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">MARIQUITO</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>falando cunha familiar soubemos da
orixe deste alias.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">José Dorrego
Vázquez era de Vilanova, emigrou moi novo a Cuba onde casou con Elvira que era
do pobo. Á súa volta da aventura americana polo ano 1918 construíu unha casiña
na que instalou a típica tenda de ultramarinos na que vendía produtos de
primeira necesidade e un produto que lle deu o apodo que aínda hoxe perdura, as
“ mariquitas” (pequenos arenques salgados). Don José sempre chufaba no seu
produto<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">- Tengo unas
mariquitas buenísimas.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Tanto as
chufou que todo o mundo o empezou a chamar “ o mariquito”.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">José faleceu
moi xove no ano 1926.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm;"><span style="color: white;"><b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">HEREDEIRO</span></b><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">, recibiu nome esta casa
tras José Dorado herdar a herencia de seu tio en Cuba.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">Existen outros moitos alias dos que
descoñecemos tanto a súa orixe como a data na que <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>comezaron a empregarse.<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">Consultando o reparto dos montes Comunais realizado
no 1952, hai un extenso listado de todos os veciños co nome e o sobrenome e dos
cales algúns xa non teñen familia nin relación co pobo:<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">Felipon, Moreno, Avelino, Miranda,
Chaparro, Condadés, Balega, Bealdo, Pereiro, Marchante, <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Estelo, Dasviudas, Arvasio, Patarela, Merlo,
Gorila, Pelayo, Ferreiro, Pequeno, Carballeiro, Ramonillo, Mayo, Vigilante,
Cariñoso, Tendeiro, Puño,Chancleiro, Fuco, Majo, Plácido, Asturiano, Antón, Penelas,
Sabina, Salustiano, Anuca, Cachela, Alvarin, Mateo, Piedra, Rosalía, <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Cándida, Marcela, Clemente, Mingolero, Gorrión
, Mañoes, Marola, Coxo, Camilo, Carillo, Martín, Capataz, Calderón, Chepa,
Paxaro, Cabicha, Bernaldo, Xastrón, Donís, Culán, Perico de Miguel, Farangulla,
Chicho, Tirabeque, Julio, Caraño, Prim, Marcelo, Pericón, Gallita, Cartiñas, Pelayo,
Mingon, Gallito...<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL" style="color: white; font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;">Intuímos que algúns veñen do nome dun dos
seus antepasados, algúns bastante recentes: Julio, Camilo, Antón...<o:p></o:p></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12pt; line-height: 107%;"><span style="color: white;">Esperamos que este artigo sexa do agrado
de todo o mundo, non foi feito con ánimo de ofender se non que nos dedicamos a
ler documentación antiga na que fomos atopando todos estes alias que en moitos
casos nos sorprendeu a antigüidade coa que se levan usando. Agradeceríamos a
vosa axuda para poder completalo xa que todos temos algunha que outra anécdota
familiar seguramente relacionada co tema </span><o:p></o:p></span></p>
<!--EndFragment-->NOELA FERNÁNDEZ SOTOhttp://www.blogger.com/profile/05837113930333826252noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6749970949675736043.post-9118663203235552632021-10-08T08:52:00.001-07:002021-10-08T08:52:47.739-07:00Un preito sonado entre os irmáns Acevedo Pardo Taboada<!--StartFragment-->
<p class="Standard"><br></p>
<p class="Standard">PAZO
DE PUMARÍN (1744-1749)<o:p></o:p></p>
<p class="Standard">O
PREITO HEREDITARIO DE GASPAR E CARLOS ACEVEDO PARDO TABOADA<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><o:p> </o:p></p>
<p class="Standard"><o:p> </o:p></p>
<p class="Standard"> Xa temos publicado neste blog tempo
atrás sobre a heráldica e a xenealoxía do Pazo de Pumarín, a coñecido “de
sempre” como Casa de Moreda, mais, despois da documentación que foi manando de
distintas fontes, nós non facemos máis que seguir a costume dos propios da casa
e dos que antigamente se referían a eles como “a Casa do Pacio” ou ”o dono da Casa do Pacio” polo menos ata
principios do século XIX, logo foi cando por medio dun foro se constituíu como
fogar da familia Moreda a cambio de pagar unha boa pensión anual en ferrados de
trigo.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"> Antes de entrar en materia, queremos volver a contar como empezamos a documentarnos sobre esta propiedade, primeiro
por unha casualidade, logo o interese que nos espertou a posibilidade de
coñecer algo da súa historia. </p><p class="Standard">Fai xa como seis anos o Arquivo do Reino de
Galicia, publicou na súa páxina de Facebook (as redes sociais tamén poden
aportar) un plano que dicía ser do ano 1748 que representaba unha zona cerca da
praia das Catedrais e que pertencía a documentación do preito dos irmáns Gaspar
e Carlos de Acevedo Pardo Taboada a morte da súa nai María Josefa Pardo
Taboada. </p><p class="Standard"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEinh68Gm6ut28ajhiRK5qgBRiTQYoIuiG5ddh7OPq7rvoz4i37xnhih-UIlkJOpk53CQOyGyT4mTz1CzwgXpNkaPZEvdcGTGH64XjXygjSJxEcY-7HCxkndJhg0z1QFEcpcoONEB9bgXcs/s1600/1633708363851049-0.png" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;">
<img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEinh68Gm6ut28ajhiRK5qgBRiTQYoIuiG5ddh7OPq7rvoz4i37xnhih-UIlkJOpk53CQOyGyT4mTz1CzwgXpNkaPZEvdcGTGH64XjXygjSJxEcY-7HCxkndJhg0z1QFEcpcoONEB9bgXcs/s1600/1633708363851049-0.png" width="400">
</a>
</div><br></p><p class="Standard">Logo vimos que representaba a zona de Pumarín, Pereira e Os Campos, de
San Miguel de Reinante, coa casa de Moreda como elemento destacado. Pois si no
Arquivo do Reino de Galicia na Coruña, había información, alí nos diriximos, e,
en varias visitas, coa colaboración dos empregados do mesmo tivemos a
oportunidade de embebernos na lectura dos vellos folios e de facer copias de
moitas das páxinas, cumprindo o protocolo de autorización que teñen establecido
para elo. A documentación é extensa, forma parte dos fondos da Real Audiencia
de Galicia e ten as sinatura 3338/10
e 3339/10.<i> </i> Consta de 5 “<i>legajos” </i>cosidos con fío
de cánabo que si ben non chegamos a escudriñar ao cento por cento porque tamén
contiñan información complementaria ao tema principal, si que sacamos
información bastante para coñecer a xenealoxía da Casa e esta historia do
século XVIII, que coincide coa dos últimos membros da familia Pardo Taboada que
viviron en San Miguel.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"> Polo tanto, dúas anotacións: a
transcrición dos documentos orixinais está feita por nós, polo Seminario de
Estudos os Espigueiros, que nos valeu de proba de fogo para mergullarnos nisto
de ler manuscritos antigos, non moito, ( ainda non nos validan primeiro de
paleografía), e segunda, as citas textuais, polo interese que pode ter o léxico
empregado e a ortografía, responden á literalidade do orixinal, non así a
grafía dado que a abundancia das abreviaturas empregadas, falta de signos de puntuación
e palabras sen separación unhas das outras dificultaría a comprensión da
lectura.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><o:p> </o:p></p>
<p class="Standard"> Pois ben, si antes fixemos un relato
xeral da fundación da casa por Álvaro Taboada e a súa muller Violante de
Andrade no século XVI, todas as súas propiedades e as vicisitudes polas que
atravesaron os sucesores que as desfrutaron (entre as que non escasearon as
xudiciais), hoxe imos ir máis ao detalle, fisgando na casa, nas relacións deses
veciños fidalgos e xa de paso “coñecer” algúns veciños máis; para elo non imos
traelos a eles, imos intentar ser nós os que visitemos unha época concreta en
San Miguel e ser os espectadores dunha liorta xudicial entre dous irmáns
orixinada ¡como non! por diferenzas hereditarias, enredo no que eles son os
protagonistas, pero hai máis personaxes, algúns obrigados pola súa profesión
coma o funcionario xudicial <b>Ignacio de Añón Riobóo</b> desprazado para esta
función desde a Coruña a Barreiros, ou os avogados. Outros involuntarios, xente
do pobo, labradores que se ven no compromiso de reter, por orde xudicial, as
rendas que debían pagar aos herdeiros da Casa, ou coa ingrata labor de
testificar na causa dun dos dous irmáns, sendo como eran estes os donos das
terras que labraban en arrendo. Non foi cousa de meses, durou anos, o redor de
cinco. Daquela os temas de xulgados tamén levaban o seu tempo, escribían a man
e movíanse andando ou a cabalo.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><o:p> </o:p></p>
<p class="Standard"> Situámonos no ano 1744 e atopamos
protagonistas. <o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><!--[if !supportLists]-->•
<!--[endif]--><b>María Josefa Pardo
de Zela Ulloa e Taboada</b>, a petrucia da
casa, estaba viúva e acaba de falecer recentemente, ten sete descendentes:<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><!--[if !supportLists]-->•
<!--[endif]--><b>Gaspar de Acevedo
Pardo e Taboada</b>, o fillo maior, por cuxo
motivo é o herdeiro do vínculo e morgado fundado polos antecesores 150 anos
atrás. Era un fidalgo, casado con Isabel Abello Prelo Castrillón, de Castropol,
teñen un fillo (cremos que único). É o herdeiro da “casa dos escudos” de
Pumarín e ferrados de terra, bastantes, e polo tanto perceptor de rendas
pagadas en medeiros de trigo e cebada, ou en ferrados de gran polo mes de
setembro.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><!--[if !supportLists]-->•
<!--[endif]--><b>Carlos Miguel de
Acevedo Pardo e Taboada</b>, o fillo mellorado
nos testamentos tanto polo pai como pola nai. Presentase como <b>Capitan de
Granaderos del Regimiento de infantería de milicias de Oviedo</b>, ademais
doutras <i>Delegaciones Reales</i>. Era Delegado Real da confección do Catastro
de Ensenada no partido xudicial de Ribadeo e Delegado Real do <i>“alfonil”</i>
do sal en Ribadeo. O que se di unha persoa “situada” e con influencias.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><!--[if !supportLists]-->•
<!--[endif]--><b> Antonia de Acevedo Pardo e Taboada, </b>difunta<b>. </b>Estivo casada con Manuel González Balcarze
Cuellar Bustillo y España veciño de Campo, administración da Vila de
Ponferrada.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><!--[if !supportLists]-->• <!--[endif]--><b>Cathalina de Acevedo Pardo e Taboada.<o:p></o:p></b></p>
<p class="Standard"><!--[if !supportLists]-->• <!--[endif]--><b>Francisca de Acevedo Pardo e Taboada.<o:p></o:p></b></p>
<p class="Standard"><!--[if !supportLists]-->• <!--[endif]--><b>María de Acevedo Pardo e Taboada.<o:p></o:p></b></p>
<p class="Standard"><!--[if !supportLists]-->• <!--[endif]--><b>Juana de Acevedo Pardo e Taboada.<o:p></o:p></b></p>
<p class="Standard"><o:p> </o:p></p>
<p class="Standard"><b> </b>As irmás
neste caso non dan moito que dicir, máis que nada porque, segundo din os
documentos, venderan a súa lexitima, coa venia de súa nai, a seu irmán <b>Carlos</b>
por 3.000 ducados cada unha,<i> </i>ademais de habelas defendido<i> “en el
prolijo y costoso pleito”</i> que tiveran con seu irmán <b>Gaspar</b> cando
morreu o pai facía anos. As diferencias hereditarias dos irmáns xa viñan de
atrás. Por ese motivo elas teñen pouco papel no desenvolvemento da historia. As
diferenzas estaban pois entre os dous irmáns. Gaspar como herdeiro dos bens que
estaban <b>vinculados a Casa de Pumarín</b> en <b>San Miguel, San Pedro de
Benquerencia, Santiago de Reinante e o lugar de Noceda </b>desde facía século e
medio, e Carlos como herdeiro de practicamente todo o demais. ¿E que era o
demais?, todo o que nese tempo adquiriran con compras ou outras herdanzas os
antepasados, si era o caso, e aí estaba o “quiz” da cuestión, dilucidar cales
eran uns e cales outros, cousa complicada cando hai moitas propiedades e pouca
vontade para entenderse. Inda que tiñan unha referencia na solución (acordada
sen tribunais) doutra lea hereditaria similar, entre súa bisavoa <b>Catalina
Pardo Taboada</b> e a cuñada desta <b>Catalina de Vivero Navia e Villaamil </b>en
1661, a cousa non resultou doada.<b><o:p></o:p></b></p><p class="Standard"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgh9RhNEmlVK3zGXOHo4So0vem3587nQkVwqnVELeQbrYVvupt_CDnE1dZzJqMiG1VZkTU7mAik32CRPiEgpZ1gC2msg1fRI-bWQbO4Yegzfc_druwVGCHqVY_FBYpXJAWRAfbgNR4cVzg/s1600/1633708361078948-1.png" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;">
<img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgh9RhNEmlVK3zGXOHo4So0vem3587nQkVwqnVELeQbrYVvupt_CDnE1dZzJqMiG1VZkTU7mAik32CRPiEgpZ1gC2msg1fRI-bWQbO4Yegzfc_druwVGCHqVY_FBYpXJAWRAfbgNR4cVzg/s1600/1633708361078948-1.png" width="400">
</a>
</div><br></p>
<p class="Standard"><b> </b>Os
escenarios dos feitos son varios, sitúanse en <b>San Miguel de Reinante,
Ribadeo e Castropol </b>e na<b> Coruña</b>. En San Miguel porque é onde esta
está a Casa patrucial e a maioría das terras das que se benefician os irmáns
Acevedo; en Ribadeo onde vive Carlos Acevedo na que hoxe é coñecida como a
Aduana Vella, preto do peirao de Porcillán; en Castropol, onde por razóns de
casamento vivía a nai María Josefa e algunha das fillas. <b>María Josefa Pardo
de Zela Ulloa e Taboada</b> con súa irmá <b>Antonia</b>, foron as dúas únicas
fillas de <b>Juan Pardo Taboada</b> posuidor da Casa de Pumarín a finais do
século XVII. As dúas casaron en Asturias. María Josefa con <b><span lang="GL">Gregorio Antonio de Acevedo Pardo Villamil e Montenegro, </span></b><span lang="GL">como dixemos en Castropol,
e Antonia con<b> Diego Fafián del Busto</b>,
de Tapia. Por último, na Coruña, onde está a sede do tribunal, onde actúan os
avogados e se dirime o litixio.</span><o:p></o:p></p>
<p class="Standard"> Nada máis morrer a nai en 1744 foi
Carlos de Acevedo o que, o 20 de xullo, puxo demanda vendo como seu irmán
recollía todas as colleitas e se facía con todos os bens da casa, mobles e
gandos, sendo como era el o herdeiro universal de case todo o que non
pertencera ao vínculo. Deu poder ao procurador Antonio de Miramontes para que o
representara na Real Audiencia e presentaron un memorial con 183 propiedades e
dereitos que el pretendía que lle deran,<i>“a lo menos pro indiviso”. </i>No
que concirne a seu irmán Gaspar que <i>“se ha aprovechado sin cuenta ni razón
de los muebles y semovientes de dicha herencia que excede a lo que della le
puede pertenezer y pretende intrusarse en los bienes raíces, sus frutos y rrentas...”,
</i>dado que xa se están recollendo as colleitas,<b> </b>pídelle ao tribunal
que se embarguen e que as rendas queden en poder dos colonos ata que se faga a
partición e se determine a quen deben pagalas, para cuxa partición <i>“las
partes nombren sus hombres buenos tasadores, contadores y tercero en caso de
discordia”.</i><o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><i> </i>O
memorial presentado por <b>Carlos</b> non só recolle fincas e rendas, os dous
herdeiros da Casa tamén piden <i>“el juro con su principal que cobraba y
percibía dicha Doña María </i>(a nai)<i> en la Villa de Madrid situado sobre
las alcabalas de esta provincia y más bienes que expresa el real privilegio de
su imposición”.<b> </b></i>Outra disputa era sobre o privilexio de ostentar o
padroado da Capela Maior da igrexa de San Miguel, polo cal o herdeiro dispuña
de tarima, cadeira e sepultura en dita capela; esta era unha cuestión de status
social que xa seu avó Juan Pardo Taboada tivo que defender fronte ao bispo
Miguel Quijada cando este, por medio do cura, esixiu os títulos que demostraban
tal dereito. Por último nesta pequena escolma tamén queremos destacar a renda
que pagaba o lugar de Noceda á casa de Pumarín. Na partida 182 di que pola casa
<i>terrera</i> que habita Antonio del Rio <i> “de dicho lugar de Noceda y otros bienes
porqué pagan cincuenta ferrados de trigo, díez cuartas y seis mantencas, un
carnero y un cabrito cada año los vecinos de dicho lugar”.</i><o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><i> </i>Pola
súa parte <b>Gaspar</b> da poder ao procurador Diego Antonio de Ponte y
Andrade, e rebate a seu irmán facendo valer a súa posición de primoxénito e
polo tanto herdeiro de todos os bens vinculados á casa. Di que o memorial das
183 partidas non é real, que todos os bens son do vínculo e que Carlos o que
fixo foi facer de cada propiedade, catro ou cinco, que non existen bens libres
a non ser as posibles adquisicións que fixera o avó común Juan Pardo Taboada,
que de ser así constarían no preito que este litigou con seus irmáns Luis e
Isabel Pardo á morte da nai Catalina Pardo Taboada. Outra diferenza entre os
antecesores que tamén acabou nos tribunais.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"> Non temos moitos datos dos dous
primeiros anos do litixio, sabemos que tamén se pelexou en Mondoñedo onde
estaba a primeira estancia xudicial, polas queixas de Carlos Acevedo, <i>“me
quejo y agravio del llamado Alcalde Mayor de la ciudad de Mondoñedo sus
escribanos y ministros” </i>e que no 1746 xa se discutía sobre un Real Auto do
tribunal da Coruña que adxudicaba a Carlos de Acevedo a maioría das 183
propiedades que pedía, menos 72 que aparecían recoñecidas como do Vinculo na
escritura de concordia que firmara a bisavoa con súa Cuñada oitenta anos antes.
Pero lonxe de resolver a partilla, os contendentes seguirán pelexando alegando
diferenza na identificación, a situación
ou a superficie de cada unha das terras, aumentando o custo en salarios de
peritos, asesores e funcionarios xudiciais. E neste punto entra en escena outro
personaxe: <b>Don Ignacio de Añón Riobóo.</b><o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><b> </b>Riobóo
(como asina el moitas veces) era un funcionario Audiencia da Coruña que se desprazou
a San Miguel, para entender no asunto dos irmáns litigantes, en principio por
un prazo de 181 días. Era un <i>“Receptor”, </i>non entramos a documentarnos
sobre as súas competencias polo miúdo pero digamos que era unha especie de
escribán-notario comisionado para practicar dilixencias e tomar probas cando os
feitos se desenvolvían a máis de cinco leguas da sede da Real Audiencia. Este
home saíu da Coruña o día 8 de novembro de 1746,<i> “partí a cosa de las dos de
la tarde”</i>, e fixo unha media xornada ata a freguesía de San Estevo de
Culleredo onde durmiu. Sabémolo porque cada día (supoñemos que era a súa
obrigación) anotaba en papel oficial timbrado unha dilixencia especificando o
traballo que facía e a cargo de quen ía ese día, e era moi cumpridor. Posto en
camiño, non sabemos si andando ou, polo seu status lle pertencía cabalgadura,
facía corenta ou cincuenta quilómetros diarios, así é que a seguinte noite
faina en... (a caligrafía é complicada), pero lemos San Lorenzo e cremos que
será San Lorenzo de Irixoa. Di que fai constar por dilixencia <i>“haver llegado
a donde por ser ya noche me quedo asta mañana y en la jornada de oy desde la
feligresía de San Estevan de Culleredo me ocupé todo el día sin entender en
otro negocio ni devengado más salario de que doy fe”.</i> (asinado Riobóo). Na
seguinte xornada, a do día 10, non logramos saber onde chega (parece que pon
claramente Gri Sande, pero hoxe non aparece ningunha parroquia con ese nome
pola zona de Vilalba ou Abadín), porque ao seguinte xa di que chega a “V<i>ila Martín </i>(tampouco pon si
é o pequeno ou o grande... ou todo era un)<i> a once días del mes de noviembre
yo Receptor pongo por diligencia haver
llegado a el ya de noche caminando todo el día”. </i>De Vilamartín a Ribadeo
levoulle a mañá do día 12 e, sin perder o tempo, di que chegou a eso das doce
para visitar a Carlos de Acevedo, dándose a casualidade que non estaba na casa,
que segundo lle respondeu a muller pasara o día en Castropol e non sabía si
volvería. Ao día seguinte xa ten ocasión de falar con el e entrar en faena. Non
imos entrar nós nas minucias técnicas, só dicir que a Carlos tivo que facerlle
outras tres visitas para que lle presentase o primeiro documento e poder citar
as outras partes, agora ben, como dixemos, deixaba moi claro na súa anotación
diaria a costa de quen ía a xornada de traballo.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"> O 22 de novembro o <i>“receptor”</i>
Riobóo anda por Castropol, na casa de Cathalina unha das irmás, ali deixa o
recado de que está instalado na casa de <b>Manuel Moreda de Vilar (San Cosme de
Barreiros)</b>, onde estableceu o despacho que el chama “auditorio”<b> </b>e
ali pretende atender as partes implicadas e testemuñas. O mesmo día desprazase
ao lugar de <b>Brul</b>, na parroquia de <b>San Salvador de Tol </b>(concello
de Castropol), onde parece ser que ten unha casa o outro protagonista
principal, Gaspar de Acevedo. Esta casa de Brul aparece en bastantes ocasións
como a vivenda da familia, onde vive despois de deixar o casal de Pumarín en
mans de colonos ou criados. Non nos aclara o orixe desta casa, puidera proceder
pai que como dixemos era de Castropol, ou incluso ser a da muller que tamén era
da parte astur.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"> Poís ben,<i> “haviendo llegado y
allado ante mi a Dn Gaspar de Acevedo Pardo y Tavoada vezino que dijo ser de la
Villa de Castropol le hice saver mi Real Comisión”; </i>sigue nun linguaxe con
termos xudiciais, que si os actuais son complicados de entender sin interprete,
neste caso hai que engadirlle a obsolescencia dos mesmos. Ven a dicirlle que
seu irmán presentou a petición e o memorial de propiedades que pretende, ou
sexa que busque os asesores que necesite e que lle fai a citación necesaria
para recibilo no auditorio que ten establecido en Vilar, en San Cosme de
Barreiros. Da resposta do interpelado destacamos tres cuestións: que os bens
que leva son os que lle corresponden por escritura que presentará no seu
momento, envía un “recado” a seu irmán sacando a relucir os “<i>mas de
quinientos ducados que tiene pagado por los funerales de la dicha su madre como
uno de sus cumplidores sin que la parte que pide, pagase cosa alguna”</i>; e
por último, co debido respecto dille que o auditorio en Vilar cáelle algo a
contramán, que si non lle importa o instale en San Miguel que é onde el ten a
casa e a maioría das propiedades. Remata o día o funcionario Riobóo escribindo
a dilixencia do acontecido en Ribadeo, <i>“a donde regresé atravesando la mar”.</i><o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><i> </i>O
día seguinte, 23 de novembro sigue por Castropol e Ribadeo, e remata visitando
nesta vila a Carlos Acevedo para comunicarlle o progreso das dilixencias ao que
o <i>Capitán de Granaderos</i> respóndelle que o auditorio está ben onde está e
que non acepte a petición de seu irmán de cambialo, que non ten fundamento.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"> Esta cuestión do auditorio non
parece ser un tema secundario para Gaspar que di que foi elixido <i>“a
contemplación de su hermano”</i>, e que ademais de incomodo está nas inmediacións
da casa da muller de Carlos Acevedo, e os que a habitan son rendeiros da mesma;
así que vendo que o <i>receptor</i> facía caso omiso á súa petición, move o seu
avogado en Coruña, Manuel de Santa Maríña, para recorrer a decisión e lograr,
meses despois, un pronunciamento favorable que ocupa varias páxinas de
“literatura” das cales a primeira, con cuidada caligrafía, vai destinada a
presentación da autoridade asinante:<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><o:p> <div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiEJ27uKqAA9_rpNcQ5W_g8TXdpyBrWQmcVCweaOO_Pyr2PS1hdnUMT5yJ5FiUcRb_fOQWw5-nbtNzS-EGL8T8qY7YAfxcmCf9h5AL_T-INlEoV9XLnJ-VGwEhVvSo4c7cDz-GFTi1laE4/s1600/1633708358459748-2.png" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;">
<img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiEJ27uKqAA9_rpNcQ5W_g8TXdpyBrWQmcVCweaOO_Pyr2PS1hdnUMT5yJ5FiUcRb_fOQWw5-nbtNzS-EGL8T8qY7YAfxcmCf9h5AL_T-INlEoV9XLnJ-VGwEhVvSo4c7cDz-GFTi1laE4/s1600/1633708358459748-2.png" width="400">
</a>
</div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjF0sPrquAzhm54xh4ppt2uEYzuvwqzkyXCwYr3NPOnBXCb2uPqFB9q7cD61X6zHab7WDOJFTgyEbAD7tKeV_ygnSBzuM9PfO_-5aj2xebz_hdkjOEmTZhyDQE_6tMbgjOCgzxrnGYqx5I/s1600/1633708355541448-3.png" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;">
<img border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjF0sPrquAzhm54xh4ppt2uEYzuvwqzkyXCwYr3NPOnBXCb2uPqFB9q7cD61X6zHab7WDOJFTgyEbAD7tKeV_ygnSBzuM9PfO_-5aj2xebz_hdkjOEmTZhyDQE_6tMbgjOCgzxrnGYqx5I/s1600/1633708355541448-3.png" width="400">
</a>
</div></o:p></p>
<p class="Standard">“<b><i>Don
Leopoldo Adriano Joseph de Riffart, Conde de ytre, Varón del Sacro Romano
Ymperio, de Tongres y San Martín, Señor de San, de Sar, de Ttivermontte, de
Lequen, de Gorghen, de Marche y Fontenel, Teniente General de los exercittos de
Su Majestad, Governador y Capittan
General en este Reino de Galizia </i></b><i>e nós los del Consejo de Su
Majestad, oidores de su Real Audiencia y alcaldes maiores en este dicho Reino,
bos Ignacio Rodríguez Añón, recepttor...” </i>segue expoñendo a reclamación de
Gaspar e remata ordenando ao receptor remover o auditorio <i>“visto por nós en
Sala, dimos el Real Auto siguiente: el executor ponga el auditorio en parte
cómoda a unas y otras partes y en donde se allen sitos los vienes como está
mandado pena de cincuenta ducados”. </i>A Coruña 27 de maio de 1747.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><o:p> </o:p></p>
<p class="Standard"> Neste mes de maio Ignacio de Añón
tamén se encontraba na Coruña traballando no mesmo asunto, cos avogados dos
irmáns Aceedo; xa levaba un tempo logo de rematados os primeiros 181 días que
durou a misión encargada na Mariña. Con data do día 24 a Sala do tribunal que
entende este asunto concédelle outros 100 días máis á petición do procurador de
Carlos de Acevedo, e volve para Barreiros.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><o:p> </o:p></p>
<p class="Standard"><o:p> </o:p></p>
<p class="Standard"><b>1947
xuño, EMBARGO DE RENDAS<o:p></o:p></b></p>
<p class="Standard"> O mes de xuño Ignacio de Añón Riobóo
sigue instalado no auditorio de Vilar. O trece, catorce, quince de xuño de 1747
fai constar varias visitas a Casa de Pumarín para que Gaspar Acevedo lle
devolva <i>“los autos” </i>(xudiciais, se entende), atopando só a súa muller <b>Isabel
Avello</b> que lle di que foi a Castropol, que quizás vaia na cidade de Oviedo
e que non sabe cando volverá.<i><o:p></o:p></i></p>
<p class="Standard"> Con todo, o que Gaspar de Acevedo
estea ausente e non se poida proseguir co traballo quizais non sexa o maior
problema para o funcionario da Real Audiencia, corren os días e con eles os
salarios, e Gaspar tampouco paga. Riobóo parece botar contas e desde o día oito
de novembro do ano anterior que saíu da Coruña di que a maior parte do tempo
vai a cargo de Gaspar, e todo isto <i>“sin que hubiese satisfecho por razón de
salario más de tan solamente ciento cincuenta reales". </i>Na visita do
día 15 comunícalle a Isabel Avello que vai a proceder a embargar os froitos (as
colleitas) e poñelas a venda. Segue esperando no auditorio para que Gaspar
Acevedo apareza pero a espera resulta baldía, por cuxo motivo o día 20 volve a
coller o camiño que vai de Vilar a Pumarín resultando tamén infrutuoso, e,
imaxinamos que canso xa da espera e de ver que os seus salarios corren risco de
pasar ao estado de morosidade, advirte a dona da casa que pasaría a “<i>envargarle
sus frutos y pasar a la venta dellos y acerme pago de mis salarios respecto a
que los está ocasionando en su persona</i>”.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"> Van pasando os días sin que Gaspar
Acevedo apareza, pero manda recado desde Castropol dicindo que está doente de <i>Sagita
a muchos días sin que pueda moverme</i> (si non é unha desculpa debía ter algún
problema de columna o noso home) e que necesita <i>“más tiempo aunque sea a mi
costa, suplico a Vm. </i>(Vuestra Merced)<i> me mande dar mas tiempo que luego
que me ponga bueno presentaré los autos en el auditorio a donde Vm. fuese
servido”. </i> <i><o:p></o:p></i></p>
<p class="Standard"><span lang="GL"> No
seguinte acto quen comparece en escena é <b>Carlos de Acevedo</b> con un
escrito para dicir que, como estaba previsto, ten nomeado perito para
recoñecemento dos predios en litixio, pero observa que seu irmán non só non ten
perito, senón que como xa sabe que de nada lle vai a servir, o único que
intenta facer de forma premeditada é dilatar a situación ausentándose ao
Principado de Asturias, onde o funcionario Riobóo non ten xurisdición, e finxir
sufrir unha enfermidade que lle impide asistir a presencia do<i> receptor</i>
co fin de atrasar a posesión dos bens que lle corresponden, ocasionándolle
perdas e gastos por ter os negocios e os empregos abandonados, non sendo xusto
que a Gaspar se lle permitan semellantes malicias dilatorias, que obra así
porque o pouco que lle tocou de lexítima xa o ten gastado e al non ter bens
libres inda encima presume de que os bens do vínculo non se lle poden embargar
nin vender, e nada ten que arriscar, que todos os danos son na súa persoa (na
de Carlos) e que solicita “<i>la brevedad con que deve prozederse en semexantes
causas maiormente quando intervienen como io lo soy empleados por Su Mag. </i>Remata
sinalando que todo isto mira a prolongar os tempos ata recoller a próxima
colleita das terras polo cal lle solicita dite o correspondente auto de embargo
dos froitos, pois doutra maneira</span><span lang="GL"> </span><i>“seguramente su caviloso genio y borazidad no tendrá curso
la dependenzia ni menos tendré de que cobrar; por ser todo ello de xusticia que
pido con costas”.<o:p></o:p></i></p>
<p class="Standard"><span lang="GL"> Despois
de 19 días sin poder encarrilar a Gaspar, o <i>receptor </i>pasa a acción. O 25
de xuño escribe un auto onde di que<o:p></o:p></span></p>
<p class="Standard"><i> </i></p>
<p class="Standard"><i>“pasa al envargo de todos los vienes que allare ser suios
así muebles como semovientes, frutos pendientes, depositándolos en personas
legas, llanas y avonadas y de ellos vender los necesarios asta en cantidad de
mil y quinientos reales a quenta de mis salarios que contra el tengo
devengados”.<o:p></o:p></i></p>
<p class="Standard"><i> </i></p>
<p class="Standard"><i> </i><span lang="GL">O mesmo día visita a Miguel de Soto e
Gabriel do Rego para comunicarlles o auto que ditou, dilles que deben reter as
rendas que pagaban aos da casa do Pacio ata que outra cousa sexa ordenado; vai
falar con eles para saber cales son e as terras que levan e as rendas que
pagan, pero tamén dispón do memorial de propiedades que presentara Carlos
Acevedo para reclamar a herdanza, e por el vai comprobando as terras, os
levadores e as rendas, dándose o caso que retén
rendas pertencentes tanto a Gaspar como a Carlos Acevedo, que chegado o
momento tamén veremos que ten pendente pagos de salarios. Segue co seu traballo
e leva o mesmo mandato a Francisco Pasarón, e nos seguintes días a Román de
Valoria, Vicente García, Simón Domínguez, María de Moreda <i>su suegra</i>,
Josefa de Moreda <i>su hermana</i>, Juan Díaz, Antonio Piñeiro, Pedro de
Outeiro... O día 28 estando na casa deste último observa pola fiestra como pasa
Garpar Acevedo polo camiño real, levaba 22 días esperando por el e por fin teno
localizado, pero a actitude do fidalgo non lle aclarou en nada a situación,
máis ben ao contrario<o:p></o:p></span></p>
<p class="Standard"><span lang="GL"> </span></p>
<p class="Standard"><span lang="GL">“...</span><i>visto
no se acercava más, desde ella le he saludado y que fuese bien parecido y
quando bolvía los autos, a que rrespondió correspondiendo con la cortesanía
devida que aora estava bueno repitiéndolo varias veces luego (...) siguió el
camino junto a la Casa de Dn Balthasar Menéndez (Pazo de Outeiro) y visto que no daba más razón de
dichos autos salí de dicha casa y a toda priesa le fui siguiendo y estando de
el a corta distancia le llamé varias veces sin querer ablar ni bolver cara
atrás sino siguiendo el camino en derechura hacia su casa con vastante
azelerazión, sin que se le reconociese en su modo de caminar yndisposición
alguna y me dejó sin dar una rrespuesta alguna”.<span lang="GL"><o:p></o:p></span></i></p>
<p class="Standard"><i> </i></p>
<p class="Standard"><i> </i><span lang="GL">Pasados uns días, a primeiros de
xullo, Ignacio de Añón Riobóo cumpre co mandato que o Tribunal da Coruña tomou o 27 de maio pasado<o:p></o:p></span></p>
<p class="Standard"><span lang="GL"> </span></p>
<p class="Standard"><span lang="GL">“</span><i>En
cumplimiento del Real despacho antecedente de que me doi por notificado y
ovedezco como devo (...) se manda renovar el auditorio de este negocio a donde
se allan los vienes (...) y ay, en la rreferida de San Miguel se aya la maior
parte de ellos, en la que tiene Don Gaspar de Acevedo su casa de avitazión,
renuevo desde aora el auditorio a dicha feligresía de San Miguel y casa que
llaman<b style="font-style: italic;"> da Cerdeira</b> que bive Pedro
de Outeiro”.<span lang="GL"><o:p></o:p></span></i></p>
<p class="Standard"><i> </i></p>
<p class="Standard"><i> </i><span lang="GL">Gaspar gaña unha pequena batalla,
trouxo a Riobóo para San Miguel e pasa a designar un apoderado para que o
represente “<i>respecto</i> <i>no puede hacerlo personalmente a causa de los
achaques de mal de gota y otros havituales que cada día se le aumentan”. </i>Este
apoderado é Antonio Acevedo, veciño de
San Miguel. Vemos que levan o mesmo apelido, pero no nos consta parentesco. O
primeiro que fai este home é presentar un escrito de Gaspar con varias
alegacións aos embargos, entre elas, que o auto ditado é nulo porque semellante
dilixencia non está comprendida na misión en virtude da que obra Riobóo, e, por
outra parte, porque se a medida é para asegurarse os seus salarios, o noso
fidalgo afirma <i>“soy abonado como es notorio”. </i>É dicir, segundo a
primeira acepción da RAE, afirma que é persoa de fiar polo seu capital e creto,
como é evidente.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Standard"><span lang="GL"> O
funcionario xudicial despois de comunicar ás partes o novo auditorio pasa dous
días á espera de que comparezan, ao fin dos cales volve presentarse o apoderado
de <b>Gaspar</b> con Xavier Durán Pardo, un escribán de Mondoñedo ao que
presenta como membro do “equipo”, e, sin ser nós coñecedores da dialéctica
usada na época, danos a impresión que o apoderado nomeado por Gaspar é home
arroutado, dos que saen ao ataque. Presentan un escrito no que, logo da
introdución de rigor, en nome de Gaspar din</span><o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><i><span lang="GL"> </span></i></p>
<p class="Standard"><i><span lang="GL">“ante Vmd. como mejor aya lugar en derecho (...) </span><b>le tengo, sin ánimo de injuria, de odioso y sospechoso</b>, y para lo mismo</i><b> </b>(recibir información sobre a petición de desembargo das
rendas), <i>le recuso con el juramento necesario en nombre de mi parte, y
presento con esta petición a su escribano acompañado Xavier Durán Pardo (...) y
mediante para el tiempo actual de cosecha de frutos, y respectos que los más de
los vecinos desta feligresía tienen a dicho Don Carlos, no puedo hallar
testigos que voluntariamente quieran concurrir al auditorio señalado a hazer
sus deposiziones.</i><o:p></o:p></p>
<p class="Standard"> <o:p></o:p></p>
<p class="Standard"> Nota: aínda que profanos no uso do
vocabulario xurídico actual, case nos inclinamos a pensar que os termos
“deponer” e “deposiciones”, tratándose de sede xudicial, non sexa moi utilizado
hoxe en día, malia que o punto 3 da primeira acepción da RAE diga: <b><i>Declaración
hecha verbalmente ante un juez o tribuna</i>l.</b><o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><b> </b>É
a quenda de <b>Carlos de Acevedo</b>, por suposto en oposición ás demandas de
seu irmán, que quere levar testemuñas para cada terra en disputa. Advirte ao
funcionario xudicial que o plan de ir informando partida a partida con
testemuñas e de forma individual<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><o:p> </o:p></p>
<p class="Standard">“<i>es con el fin de yrlos, dicho Don Gaspar, ynstruyendo
poco a poco y atraerlos a sus quiméricas produciones con esta liossa falta de
realidad lo que será mui fácil por la mucha mano y poder que es público tiene
enesta feligresía y ser persona temida de todos por la aspereza de su tratto
fieros, y amenazas de que usa en general y especialmente con sus caseros,
colonos y paniaguados, de cuia clase serán los testigos de que se valdrá, como
lo acredita la experiencia que asta aquí lo observa de que se sigue, vendrá el
testigo ensaiado por la noche de lo que a de decir por la mañana y a mediodía
renovadas las especies de lo que a de decir por la tarde, dándolo a entender
muy vien”</i><o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><b> </b></p>
<p class="Standard">Segue
dicindo que non é xusto que a moita man e poder do seu irmán atropele a
xustiza, que, se presenta as testemuñas a deshora da tarde, que os reteña no
auditorio ata que rematen as declaracións, que despois de presentados non lles
permita que traten ou comuniquen con ningunha das partes nin directa nin
indirectamente para que cesen as sospeitas, en caso contrario avisa que
recorrerá onde lle conveña.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"> Seguidamente un breve auto de Riobóo
fai saber as testemuñas de Gaspar que mentres duren as súas declaracións non
traten nin comuniquen con el nin con outros no seu nome.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"> A seguinte escena correspóndelle ao
representante de Gaspar. Se non acusa ao <i>receptor</i> Riobóo de imparcial,
polo menos insinúao. Segue protestando polo embargo de todos os froitos, di que
o <i>receptor</i> ordenouno para compracer ao contrario, de quen vai da man.
Vai andando o mes de xullo e parece que empeza sega. Un novo motivo para a discrepancia
das partes enfrontadas (se é que necesitaban motivos). Existían no século XVIII
algunhas rendas que se pagaban en quiñóns ou
<i>“al manojo”, </i>xeralmente <i>“al
quinto” , </i>que significaba que coa colleita na terra o día que se ataba o
cereal en mollos o dono da terra pasaba a recoller os que lle correspondían, si
era “ao quinto”, pois un de cada cinco. E este era o caso, pois protesta o
apoderado de Gaspar a decisión do<i> receptor </i>para escoller a aira para
depositalos, por parecerlle sospeitosa, e pídelle que a cambie. Máis que
sospeitosa, para Gaspar parece ser ben coñecida, pois é a dun veciño do barrio
de Pumarín <i>“notorio capital enemigo”</i><o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><i> </i></p>
<p class="Standard"><i>“y poner dicho fruto en otra distinta hera de la parroquia
que no sea en la de un llamado Bernardo do Couto por ser notorio capital
enemigo de mi parte como a Vmr consta (...) que precissamente será de quenta
del Vmr toda la vaja que uviere de ciento veinte fanegas de trigo y cebada en
que estimo y tengo la de este presente año”.<o:p></o:p></i></p>
<p class="Standard"><i> </i></p>
<p class="Standard"><i> </i><span lang="GL">Don Ignacio de Añón Riobóo, ante estas
acusacións, defendese; escribe que todo é incerto, como tamén o é o cálculo das
cento vinte fanegas de gran que esperan recoller, que Gaspar tira moito polo
alto e que no seu momento xa dirá el
cantas son; que non vai cambiar a meda do trigo embargado para outro lado polo
desperdicio que significaría e porque está moi segura onde está.</span><o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><o:p> </o:p></p>
<p class="Standard"><span lang="GL"> Chegados
aquí pensamos que todos temos unha idea feita da situación, incluso cada un de
nós pode imaxinarse, e mesmo escribir, diferentes escenas co resto da veciñanza
que non aparece aquí, é dicir cos veciños que simplemente eran espectadores...
ou peor, cos caseiros, cos que eran susceptibles de ser chamados a testemuñar,
as conversas nos muíños, á saída da misa ou na taberna (que segundo o Catastro
de Ensenada había unha taberneira), con todo, sin levantar moito a voz, non
fora ser o demo.<o:p></o:p></span></p>
<p class="Standard"><span lang="GL"> Para
rematar esta primeira parte do relato imos reproducir só un par de fragmentos
dos moitos folios que empregaron os litigantes para defender cada un a súa
posición que nos sirvan para seguir coñecendo os personaxes e as relacións
fraternais. <o:p></o:p></span></p>
<p class="Standard"><o:p> </o:p></p>
<p class="Standard"><i> </i>Carlos
de Acevedo sobre o apoderado de seu irmán, Antonio de Acevedo:<i><o:p></o:p></i></p>
<p class="Standard"> <i>...ha nombrado por su apoderado a
un llamado Antonio de Azevedo, mozo
libre, sin arraigo, vezindad ni domizilio (...) por inquieto, reboltoso, y
amigo de pendencias, expresé a Vmr berbalmente no dever admitirsele semexante
apoderado (...) dicho Antonio trató a Vm con desprecio y altanería publicamente
y a vista de más personas con menoscavo de la autoridad que representa (...)
dicho Antonio faltando al decoro y respecto que devia tributar al sitio y
conservar a personas de mis notorias circunstancias; se ha propasado a hablarme
con toda altanería y desacato tirando a provocarme en lo que continuara (...) a
no haverselo impedido, la prudenzia de Vm y el presente adjunto que
reprehendiendo su imprudenzia lo apartaron del quarto; y para evitar semexantes
altercaziones y desafueros </i><i><span lang="GL">que pudieran produzir maiores perniciosas
consecuencias...</span></i><o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><i><span lang="GL">
<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="Standard"><i><span lang="GL"> </span></i><span lang="GL">A esto, anota Riobóo<i><o:p></o:p></i></span></p>
<p class="Standard"> ...<i>y el poderaviente de Don
Gaspar de Acevedo use del poder que el le tiene dado con toda modestia y
quietud sin dar motivo a quimeras y disenziones como ya se lo tengo prevenido
varias veces (...) que de ejecutar lo contrario procederé contra el en cuanto
aya lugar.<o:p></o:p></i></p>
<p class="Standard"><i><span lang="GL"> <o:p></o:p></span></i></p>
<p class="Standard"><i><span lang="GL"> </span></i><span lang="GL">Un escrito de Carlos Acevedo
fálanos de preitos anteriones, cando morreu o pai:</span><o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><i><span lang="GL"> En
similares casos (...) es mui conforme a derecho, práctica y estilo de todos los
tribunales, el que asta averse emologado la quenta y partición, se pongan en
sequestro los vienes partibles (como lo esperimentó dicho mi hermano en la que
se yzo por muerte de nuestro padre de mandato de los señores de la Real
Chancillaría de Valladolid, a donde apeló el susodicho de un auto dado por el
Real Tribunal de Asturias...). (...) lo otro porque es público y notorio que
Gaspar con sus temeridades y poco horden a consumido y aniquilado el
floreciente caudal que a quedado por muerte de Dn Gregorio Acevedo nuestro
padre.<o:p></o:p></span></i></p>
<p class="Standard"><i><span lang="GL"> </span></i></p>
<p class="Standard"><span lang="GL">(Continuará)<o:p></o:p></span></p>
<p class="Standard"><span lang="GL"> </span></p>
<!--EndFragment-->NOELA FERNÁNDEZ SOTOhttp://www.blogger.com/profile/05837113930333826252noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6749970949675736043.post-14073362347447106972021-02-24T15:04:00.002-08:002021-02-26T09:58:42.123-08:00A Cova da Veneira<p> </p><!--StartFragment-->
<br />
<p class="Standard">A busca do ouro galaico foi un dos moitos motivos que
atraeron aos romanos ao territorio galego, feito que propiciou que a partires
desta busca se detectaran importantes xacementos de ferro na zona noroeste da
provincia de Lugo, xa que a presenza de arseniopirita que se atopa nos
xacementos de ferro a veces vai moi parella á presenza de ouro.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard">As minas de ferro polo xeral eran explotacións a ceo aberto
nas que se traballaba onde mellor resultado se obtivera.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>A veces había tamén pequenas galerías pouco
profundas que ían seguindo a vena mineral.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard">No século XVI a metalurxia galega viuse sometida a un certo
proceso de modernización, motivado pola chegada de expertos ferreiros
procedentes do País Vasco que vían no ferro galego grandes posibilidades.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard">É de sobra coñecido que hai unha cova que foi unha antiga
mina de ferro explotada a principios do século XIX. E a medida que investigamos
encontrámonos con outras tentativas de explotación mineira nos montes de San
Miguel<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><span style="color: #c5000b;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="Standard">Aínda que se poden atopar diversas pequenas minas de ferro
(covas) , a máis coñecida por todos é a Cova da Veneira ou “Furado de Ron” como
a coñecía moita xente do pobo, Lugar de numerosas historias de pequenos
exploradores que se introducían nas cavidades abertas no 1796 na busca de
aventuras e que acolleu a algún que outro escapado durante a guerra civil.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard">Desta cova situada no lugar da Barranca, extraeuse gran
cantidade de material para a emerxente fábrica de armas que Raimundo Ibáñez,
marqués de Sargadelos, posuía no lugar do mesmo nome.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Unha fábrica emerxente
que por aquel entón satisfacía a contrata de munición de guerra.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Sortíase<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>de diferentes lugares da Mariña, entre eles, tres situados en<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Barreiros: San Miguel, San Pedro de
Benquerencia e Celeiro de Mariñaos. Un ferro pardo de excelente calidade tal e
como<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>queda reflexado no Boletín da
Cámara Oficial Minera de Galicia en maio do 1927.<o:p></o:p></p><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj5zDjRA0q1ZxMPsssawKGhjE8BNTsaqGFirnXn3BUsB9CfJNEF5Qyqyi65pZGBi_jpqX7nBEVuAqwsUt1RIFLNUtP46nAIfaoK6b9YodSyKF59MjNs5HzHCXXZySF-eAxwdMGUtkiRNTs/s1599/IMG-20210222-WA0018.jpg" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="1599" data-original-width="738" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj5zDjRA0q1ZxMPsssawKGhjE8BNTsaqGFirnXn3BUsB9CfJNEF5Qyqyi65pZGBi_jpqX7nBEVuAqwsUt1RIFLNUtP46nAIfaoK6b9YodSyKF59MjNs5HzHCXXZySF-eAxwdMGUtkiRNTs/s320/IMG-20210222-WA0018.jpg" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">A Cova da Veneira na actualidade.</td></tr></tbody></table><br /><p class="Standard"><br /></p>
<p class="Standard">No ano 1796 varios veciños de San Miguel firman un contrato
con Raimundo Ibañez, Marques de Sargadelos para abastecer a súa industria con
mineral da Veneira. O contrato recólleo Francisco Lanza no seu “Ribadeo
Antiguo”<o:p></o:p></p>
<p class="Standard">O contrato para a explotación,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>firmouse ante o notario de Ribadeo D. José
Alvaro de Vila Vaamonde,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>e firmouse
entre Don Antonio Raimundo Ibáñez, fundador das fábricas de Sargadelos e varios
veciños de San Miguel e que foi refrexada por don Francisco Lanza no seu libro
“Ribadeo Antigo”<o:p></o:p></p>
<p class="Standard">Firmábase este contrato na vila de Ribadeo o día 22 do mes de
outubro do 1796 entre Antonio de Verganza, Francisco Larrea (naturais de<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Somo Rostro pero actuais veciños do pobo de
San Miguel), Ramón Larrea e Ramon Gil, naturais e residentes en San Miguel de
Reinante e don Antonio Raimundo Ibáñez dono das fábricas de Munición de
Sargadelos. Contrato no que se establecía<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>que durante o prazo de seis meses<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>se traballaría no terreo dos asinantes no arranque de vena de
minerais<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>de ferro poñendo estes o
correspondente número de peóns para extraer unha porción abundante deste mineral.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard">Fixábanse seis condicións para tal explotación:<o:p></o:p></p>
<p class="Standard">Primeiro, que a mina ou vetas de ferro deben verificarse
metodicamente, continuaranse segundo se atopan abertas no dia deixando as
correspondentes columnas do mesmo mineral e non ensanchando máis do que conveña
na cova a fin de que se manteñan e non caian as bóvedas.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard">Segundo, que se se contradicían estas condicións quedaba por
conta dos contratantes os prexuízos causados e deberían deixar limpas as covas<o:p></o:p></p>
<p class="Standard">Terceiro, que nas escavacións que están feitas non se debía
arrancar ningunha vena das columnas que quedan para sostelas, e continuar as
venas abertas segundo queda dito. Aqui tamén nos afirma que cando están
firmando xa hai escavacións e columnas. Tamén pode ser que estiveran abertas de
seis meses ou un ano por outros contratistas, pero non o sabemos. Sencillamente
sabemos que están firmando un contrato para sacar mineral para Sargadelos<o:p></o:p></p><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgCNSrOLEA-rsx2KKemq101ED-SA75vNrMIxVXUxzfus4ih-NXicT61leYV9ExTdFjxetZwqQosU7ChhPXnBr9mzNt-CJktVONNc3vo8DDXOjMgjywInc5LsRODXbUlFY-uaEe_dzMB6iM/s2048/IMG-20210225-WA0007.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="1536" data-original-width="2048" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgCNSrOLEA-rsx2KKemq101ED-SA75vNrMIxVXUxzfus4ih-NXicT61leYV9ExTdFjxetZwqQosU7ChhPXnBr9mzNt-CJktVONNc3vo8DDXOjMgjywInc5LsRODXbUlFY-uaEe_dzMB6iM/s320/IMG-20210225-WA0007.jpg" width="320" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Imaxe do tipo de columnas ás que se refire, esta está na mina de Castrillón (A Insua) </td></tr></tbody></table><br /><p class="Standard"><br /></p>
<p class="Standard">Cuarto, debe correr da súa conta extraer e levar fora da
mina<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>non so o mineral que se arranque se
non tamén a terra, pedra e escombro que con este motivo saia das escavacións.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard">Quinto, que a vena que se arranque nos seis meses pesarase
toda xunta ao final,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>debendo entregala
os contratantes limpa de pedra, terra e outros materiais estraños, que Don
Antonio<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ibáñez considerará como
inadmisibles; se faltaran ao cumprimento desta condición. A admitida e pesada
pagaráselles<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>por cada quintal macho de
cento cincuenta e cinco libras castelás que entreguen xunto<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>á mina un real de vellón sen máis. Correrá a
cargo dos contratantes ferramentas, luz, peóns cestas e canto se poida precisar
na escavación.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard">Sexto,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>que para manter
e pagar os peóns e outros gastos, faráselles conta cada mes de mil reais
de<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Vellón, a menos que polo traballo se
recoñeza que non merecen esta cantidade.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Polo contrario daráselles maior partida se Don Antonio Ibañez recoñecese
que a partida de mineral que arrancara o permitira. Entregaránselle<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>por reconto as ferramentas que actualmente
ten na expresada vena, as cales deben pesarse para devolvelas ao cavo dos seis
meses<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>e no mesmo estado que as reciben.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard">Na parte final do contrato afirman que se someten con poder
bastante á xustiza real militar do real corpo de artillería a que están
suxeitos, dado que o material é para a fabrica de municións de guerra.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard">.<o:p></o:p></p>
<p><o:p> </o:p></p>
<p class="Standard">A actividade mineira<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>da Veneira, deixou unha importante pegada canto menos na toponimia do
pobo. Así<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>temos o lugar da Barranca un
topónimo que significa “ corte profundo”. Nesta zona sospeitase que se tamizaba
o material<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>para separar a maior parte da
terra e con esta ían reenchendo os desniveis do terreo da Barranca.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard">Outro topónimo é A Ferrería que podía ser o lugar<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>onde se faría unha primeira cocedura deste
ferro. Sacábase a ganga da veta e xa nun proceso posterior se sacaría a mena
aproveitable.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><o:p> </o:p></p>
<p class="Standard">O ferro transportábase nun primeiro momento en carros tirados
por bois ata o mar, tal e como enuncia Francisco Lanza no seu libro, ata o
lugar de Porto Vello onde se depositaba en pequenas lanchas que transportaban o
mineral nun inicio aos pataches ancorados en lugar de maior calado e que se
dirixirían a San Cibrao.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></p>
<p class="Standard">Existe un lugar na praia de Arealonga abaixo do Feal da Paula
denominado así, mais en ningún momento se pode confirmar a existencia de porto
alí.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard">Sobre os minerais de San Miguel e a súa calidade, igual que
das outras minas de parroquias veciñas (Benquerencia ou Celeiro de Mariñaos)
encontramos un artigo no Boletín Oficial de la Camara de la Minería de Galicia
de maio de 1927 en onde o seu autor R. Martínez, membro da dita Camara, e
coñecedor desta zona polo que declara conta unha anécdota que lle sucedeu
estando traballando por esta zona a principios do século pasado. Di que un
capataz del (Mateo Echevarría) estando facendo unha exploración no barrio da
Ínsua a comezo de século,foi alertado polos traballadores que tiña, sobre que
na praia de San Miguel aparecían moitas pedra de mineral moi brillante e<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>que pensaban si habería unha veta escondida.
Cando o autor do artigo viu o mineral e soubo onde se encontrara tivo que
explicarlles que aquelas pedras caerían dos carros do país ao tempo de
embarcalo nas lanchas para transportalas a Sargadelos.<o:p></o:p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh8HNxz67HDUO5ojHCCMDM0-brn7x968Dz3Iwjyh7j39RUN_DHmJ5-HsPNJPh38fo8IS_bk4HXBrzsxncyhP6XzY9XcSoYQMDQRfKhJ4EMn8EOmnVnzEsMD4VqqUmxiDrN1xwJXIa7S_Sg/s1296/IMG-20210222-WA0021.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="864" data-original-width="1296" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh8HNxz67HDUO5ojHCCMDM0-brn7x968Dz3Iwjyh7j39RUN_DHmJ5-HsPNJPh38fo8IS_bk4HXBrzsxncyhP6XzY9XcSoYQMDQRfKhJ4EMn8EOmnVnzEsMD4VqqUmxiDrN1xwJXIa7S_Sg/s320/IMG-20210222-WA0021.jpg" width="320" /></a></div><br /><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgJ54DRhiH9dzeltcGwGpnL6Khk6UN36DGFxjjTfdnHtRujPzCTXOrnl6Q4JAhykPyN-xf25osndlFBJBXzq3TcYUFO6VgyxtE2VLxvfe9yUZB_bCUX_mYjaboIxAiGbaqysT2zvQQwwbM/s1296/IMG-20210222-WA0023.jpg" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="864" data-original-width="1296" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgJ54DRhiH9dzeltcGwGpnL6Khk6UN36DGFxjjTfdnHtRujPzCTXOrnl6Q4JAhykPyN-xf25osndlFBJBXzq3TcYUFO6VgyxtE2VLxvfe9yUZB_bCUX_mYjaboIxAiGbaqysT2zvQQwwbM/s320/IMG-20210222-WA0023.jpg" width="320" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Minerais de ferro na Arealonga</td></tr></tbody></table><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjk_BFXhmXZRIusj5m9GZxIwFFc692NjSqR9Mff5Qb_0eG8iSxt5F4H4eL187m82udXrezcI_ewkzOwC8hdRsJP0nT3z9aX6U-MTobaFIigudthodMEWM-H7MUF5LeATyL0qnznK044P3A/s1296/IMG-20210222-WA0025.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="864" data-original-width="1296" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjk_BFXhmXZRIusj5m9GZxIwFFc692NjSqR9Mff5Qb_0eG8iSxt5F4H4eL187m82udXrezcI_ewkzOwC8hdRsJP0nT3z9aX6U-MTobaFIigudthodMEWM-H7MUF5LeATyL0qnznK044P3A/s320/IMG-20210222-WA0025.jpg" width="320" /></a></div><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjdreco_nFJg73T0_RQsZkl7PsyoZXNjy-v_XgHyg5a-9g8O6BVkCKaqqRo0e3UlZ9A7-XFWyZzpGqTdG-kaj9I-T0WrROq9idDIhUO3CKZka-82B2crx1vAMgLjf9xSgRLSf8-9vh7rZM/s1296/IMG-20210222-WA0026.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="864" data-original-width="1296" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjdreco_nFJg73T0_RQsZkl7PsyoZXNjy-v_XgHyg5a-9g8O6BVkCKaqqRo0e3UlZ9A7-XFWyZzpGqTdG-kaj9I-T0WrROq9idDIhUO3CKZka-82B2crx1vAMgLjf9xSgRLSf8-9vh7rZM/s320/IMG-20210222-WA0026.jpg" width="320" /></a></div><br /><p class="Standard"><br /></p>
<p class="Standard">Fala tamén da gran calidade dos minerais pardos desta zona
que desde antigo se utilizaba para mixturar cos procedentes do Pais Vasco.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard">Chegado ao porto de San Cibrao o Marques de Sargadelos tiña
construída unha estrada privada para o servizo da fábrica, pola cal daba
entrada as materias primas e daba saída á produción. Estrada que cando os
veciños que os veciños podían usar, pero previo pago dunha tasa.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><o:p> </o:p></p>
<p class="Standard">Durante canto tempo durou a explotación da mina da Veneira
non o sabemos con exactitude, pero non debeu ser moito, porque as referencias
que atopamos non falan ben dos contratistas que as traballaron nesta época. Por
un lado o autor deste mesmo artigo di que lle informaron de que os pozos e
galerías abertas polo persoal de Sargadelos se anegaron e que naide se propuso
ou se atreveu a desaloxalos.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><o:p> </o:p></p>
<p class="Standard"><span class="Fuentedeprrafopredeter"><span style="color: black;">Por
outra parte atopamos unha tese doutoral realizada por Teresa Esteban Gómez na
cal analiza a Evolución e o cambio das formas cerámicas en Sargadelos: orixes e
características da empresa cerámica sargadeliana, na que recolle un escrito do
1859 no que don Ramón Cayetano Ramos director siderurxia sargadelense afirma saber
que as minas de San Miguel e Mondigo<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><i>estaba
arruinada e inundada en su mayor parte al caer en manos codiciosas e inhábiles
destajistas”</i></span></span><o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><span style="color: black;"><o:p> </o:p></span></p>
<p class="Standard"><o:p> </o:p></p>
<p class="Standard">Non sabemos de actividade mineira no pobo ata o ano 1847, ano
no cal aparecen no BOP<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>unha relación das
minas rexistradas e outras abandonadas<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>na provincia de Lugo en agosto daquel ano. Algunhas das posibles minas
rexistradas sí se chegaron a abrir e ter actividade, outras parece ser que se
rexistraron en vistas de poder abrilas de ser necesario.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard">No lugar se San Miguel aparece a relación de varios rexistros
a mágoa é que non atopamos situación no mapa de moitas delas o cal nos axudaría
enormemente para ubicalas e sobre todo saber se chegaron a ser explotacions ou
so proxectos.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><span class="Fuentedeprrafopredeter"><b>Carmen</b></span> I
situada na Fraga Vella en San Pedro de Benquerencia e Carmen II situada no
Camiño Branco en San Miguel<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>e que foi
rexistrada por José Ibáñez.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><span class="Fuentedeprrafopredeter"><b>Rosita</b></span>
situada en Penalonga e que sí tivo actividade do 1846 ao 1847 rexistrada por
Santiago de Vivero<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><span class="Fuentedeprrafopredeter"><b>Teresa</b></span>
rexistrada no ano 1847 situada na veneria do Monte do Lodeiro rexistrada por
Don José Núñez CastañO (aparece que traballou tan so ese ano)<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><span class="Fuentedeprrafopredeter"><b>Demetria</b></span>
rexistrada por Ramón de la Riva.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><span class="Fuentedeprrafopredeter"><b>Carrileña</b></span>
rexistrada por Francisco Piñeiro<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><span class="Fuentedeprrafopredeter"><b>Santiaguesa</b></span>
rexistrada por Don Andrés Fariña Martínez e que funcionou do 1887 ao 1888.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><span class="Fuentedeprrafopredeter"><b>Gachona</b></span>
rexistrada por Santiago de la Riva<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><span class="Fuentedeprrafopredeter"><b>Compostelana</b></span>
rexistrada por Don Luís de La Riva<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><span class="Fuentedeprrafopredeter"><b>Ramoneta</b></span>
rexistrada por Don Salvador Buhigas<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><span class="Fuentedeprrafopredeter"><b>Luisa</b></span> que
si<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>traballou do 1901 ao 1903<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><span class="Fuentedeprrafopredeter"><b>Dos de Mayo</b></span>
situada no Camiño Branco e rexistrada por Santiagao de La Riva<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><span class="Fuentedeprrafopredeter"><b>Envidiada</b></span>
rexistrada por Don Salvador Buhigas<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><span class="Fuentedeprrafopredeter"><b>Ramonita</b></span> que
funcionou do 1847 so 1848 rexistrada por Don José María Muñíz<o:p></o:p></p>
<p class="Standard">E aparece tamén denunciada a mina enunciada como <span class="Fuentedeprrafopredeter"><b>Pepico</b></span> rexistrada por Don José
Ibáñez pero que tivo actividade posterior a esta data do 1847 ao 1851.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard">A principios de século, quizais ao calor do negocio do ferro
que espertaba a recente explotación da Pontenova e o tren mineiro a
Ribadeo,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>volvemos ver rexistros de superficies
nos montes de San Miguel<o:p></o:p></p>
<p class="Standard">O trece de febreiro de 1901<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>no Boletín Oficial da Provincia Bernardino Alonso Rodríguez renuncia aos
dereitos que tiña no rexistro mineiro do ferro que tiña solicitado co nome <span class="Fuentedeprrafopredeter"><b>de Los cuatro amigos</b></span> así como outro
rexistro <span class="Fuentedeprrafopredeter"><b>Carlos</b></span>.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard">Curiosamente despois destas dúas renuncias, o 23 de febreiro
do mesmo ano volve aparecer o nome deste home rexistrando no Boletín Oficial da
provincia de Lugo a 30 pertenzas mineral <span class="Fuentedeprrafopredeter"><b>Elisa</b></span>
e o mineral <span class="Fuentedeprrafopredeter"><b>Carlos</b></span>.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard">O mineral<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span class="Fuentedeprrafopredeter"><b>Elisa </b></span>está situado no terreo de Don
Carlos de Casas e de Don José en San Miguel no lugar denominado Ribón, que
testa ao norte e Este cos montes de Don Fancisco Dorado, Oeste con Manuel
Fernández e ao sur coas penas do Ribón. Figura que esta mina sí funcionou do
1901 ao 1903<o:p></o:p></p>
<p class="Standard">Adquire a José Lamas (posible familiar dos Lamas do Pazo do
Outerio ) a propiedade situada no lugar da Roda para<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>compra o dereito a extraer sobre unha
superficie de 32 pertenencias)<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>os metais
denominados <span class="Fuentedeprrafopredeter"><b>Carlos</b></span>.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Parte a<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>deste mineral no camiño que baixa das Pallaregas e dos montes de Comado
no lugar que fai cruce o camiño que vai ao lugar de Piñeiro e o que vai dende a
Barrosa. Funcionou do 1900 ao 1901 , polos topónimos que enuncia posiblemente
estivera en Reinante e non en San Miguel.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard">O Correo de Lugo pola súa parte faise eco<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>da admisión<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>de varios rexistros mineiros por parte do Goberno Civil na parroquia de
San Miguel de Reinante.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard">Don Joaquín Bao Bermúdez de Barreiros<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>aspira a posuír doce pertenzas de mineral de
ferro co nome de <span class="Fuentedeprrafopredeter"><b>Tauro</b></span> situado
en San miguel de Reinante<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>que aparece
nun expediente de explotacións mineiras da provincia de Lugo con actividade
dende o 1900 ao 1903<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><o:p> </o:p></p>
<p class="Standard">Sabemos que nos anos corenta atopouse mineral xa elaborado na
zona da Barranca Vella<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>que levaba tempo
no monte abandonado de anos pasados(poidera ser de cando iniciaron algún deses
rexistros, non compensaría e abandoouse mais non hai constancia de ningunha
actividade mineira. <o:p></o:p></p>
<p class="Standard">Como podedes observar parte do<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>subsolo dos nosos montes está en parte<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>minado, a gran maioría destas son pequenas
covas de non moita profundidade, algunhas delas tapiadas con sedimentos<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(descoñecemos se por derrubes ou por acción humana)
das cales na actualidade temos localizadas catro máis á dereita da Veneira
mirando cara ó monte, baixando cara ó rio. A estas na Barranca coñécenas como
as minas de Severiano, poidera<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ser esta
persoa Severiano Lizarraga xestor da mina da Pontenova e socio da Julio
Lazurtegui, este membro da directiva da Sociedade Mineira de Vilaodriz? . </p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgmBrdJVycrtEkZT7LAiJWExhyphenhyphenF72OD2uA86nKfQhtWgT2DE39zJBSCw8Lt06jWDltqgttOZ7csYw2rfLsEQuuqzj_dCgvN-u2NSsKkclGcqZQf-Z9zPhF5CMKemnXTDf4gJe6HEtfOmnc/s1599/IMG-20210222-WA0012.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="738" data-original-width="1599" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgmBrdJVycrtEkZT7LAiJWExhyphenhyphenF72OD2uA86nKfQhtWgT2DE39zJBSCw8Lt06jWDltqgttOZ7csYw2rfLsEQuuqzj_dCgvN-u2NSsKkclGcqZQf-Z9zPhF5CMKemnXTDf4gJe6HEtfOmnc/s320/IMG-20210222-WA0012.jpg" width="320" /></a></div> Covas de Don Severiano<br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjU3bmRSvKR9ZEqqOwBnFthoJayxkyc5eN8FrqbTDiU-HrAA8nGzrAQ2vYQfxsLqLgJArVB8ca4lE16M39w4waMsJ7HLG6sWfUAkLV1B8ZS9H00LwqtFZPFLhe4A-pgs1yaSqMzFLxvWzs/s960/IMG-20210222-WA0013.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="960" data-original-width="720" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjU3bmRSvKR9ZEqqOwBnFthoJayxkyc5eN8FrqbTDiU-HrAA8nGzrAQ2vYQfxsLqLgJArVB8ca4lE16M39w4waMsJ7HLG6sWfUAkLV1B8ZS9H00LwqtFZPFLhe4A-pgs1yaSqMzFLxvWzs/s320/IMG-20210222-WA0013.jpg" /></a></div><br /><p class="Standard"><br /></p><p class="Standard">Respecto á Cova da Veneira, a explotación<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>do Marqués de Sargadelos, foi tapiada pola Xunta de Galicia ante o
perigo de que algún curioso quedara atrapado nela.<o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></p>
<p class="Standard"><o:p> </o:p></p>
<p class="Standard"><o:p> </o:p></p>
<!--EndFragment--><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><br /></div><br /><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhtnJlv04OHfa-LoHCSoBwQSOcqfkMurloiZxNhsTZiB_xcPrlGk30o4_Zgvy0TQ4vOya9TLkpU_1v2xTYiQjNGPD4Nd3VjvV1PEzHPSp7nFfKvRVu0oktWMuNncv_XcB5Lz2FSljzxSvQ/s1500/IMG-20210222-WA0017.jpg" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" data-original-height="842" data-original-width="1500" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhtnJlv04OHfa-LoHCSoBwQSOcqfkMurloiZxNhsTZiB_xcPrlGk30o4_Zgvy0TQ4vOya9TLkpU_1v2xTYiQjNGPD4Nd3VjvV1PEzHPSp7nFfKvRVu0oktWMuNncv_XcB5Lz2FSljzxSvQ/s320/IMG-20210222-WA0017.jpg" width="320" /></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Sellado da Cova da Veneira</td></tr></tbody></table><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><br /></div><br />NOELA FERNÁNDEZ SOTOhttp://www.blogger.com/profile/05837113930333826252noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6749970949675736043.post-58129085092964029752020-12-28T16:24:00.007-08:002020-12-30T16:37:15.537-08:00De cando en San Miguel se labraba tabaco.<p><span style="color: #f1c232; font-family: arial;"><br /></span></p>
<p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt; text-align: justify;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial; font-size: 14pt; mso-bidi-font-weight: bold; mso-fareast-font-family: "Segoe UI Emoji"; mso-fareast-language: ES;"><o:p> </o:p></span></span></p>
<p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt; text-align: justify;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial; font-size: 14pt; mso-bidi-font-weight: bold; mso-fareast-font-family: "Segoe UI Emoji"; mso-fareast-language: ES;">Un
artigo publicado no libro das festas do ano 1953 falaba dun cultivo totalmente
abandonado hoxe en día (como tantos) como foi o cultivo do tabaco.<o:p></o:p></span></span></p><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt; text-align: justify;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"></span></span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEghwUDtJA2pHAt44g_zZZymfCkUAt0Ge6Suk3sokk2DpuJGmlmqGwfthDLrOY5BFeZTjzoxkXPbOgUnt6MFO0CVhQcpEqALG4mMoQjB4Sr_eWWqWWK-VItAIuEbM4sy-y3uEv55KjuHa60/s778/20201228_230235.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial;"><img border="0" data-original-height="778" data-original-width="582" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEghwUDtJA2pHAt44g_zZZymfCkUAt0Ge6Suk3sokk2DpuJGmlmqGwfthDLrOY5BFeZTjzoxkXPbOgUnt6MFO0CVhQcpEqALG4mMoQjB4Sr_eWWqWWK-VItAIuEbM4sy-y3uEv55KjuHa60/s320/20201228_230235.jpg" /></span></a></span></div><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial;"><br /><span face=""Arial",sans-serif" style="font-size: 14pt; mso-bidi-font-weight: bold; mso-fareast-font-family: "Segoe UI Emoji"; mso-fareast-language: ES;"><br /></span></span></span><p></p>
<p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt; text-align: justify;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial; font-size: 14pt; mso-bidi-font-weight: bold; mso-fareast-font-family: "Segoe UI Emoji"; mso-fareast-language: ES;">Un
cultivo que no 1953 superaba amplamente ao cultivo rei dende sempre como era o
cultivo da pataca.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt; text-align: justify;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial; font-size: 14pt; mso-bidi-font-weight: bold; mso-fareast-font-family: "Segoe UI Emoji"; mso-fareast-language: ES;">A plantación de tabaco, fórase introducindo paulatinamente no territorio español trala Guerra
Civil xa que nos anos posteriores á guerra era moi difícil<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>conseguilo do estranxeiro.<o:p></o:p></span></span></p><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt; text-align: justify;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial; font-size: 14pt; mso-bidi-font-weight: bold; mso-fareast-font-family: "Segoe UI Emoji"; mso-fareast-language: ES;"><br /></span></span></p>
<p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt; text-align: justify;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial; font-size: 14pt; mso-bidi-font-weight: bold; mso-fareast-font-family: "Segoe UI Emoji"; mso-fareast-language: ES;">No
ano de 1940 a promoción deste pasa de Depender da Dirección Nacional de
Timbre ao Servizo Nacional de cultivo e Fermentación do Tabaco <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>regularizándose este a nivel estatal.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt; text-align: justify;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial; font-size: 14pt; mso-bidi-font-weight: bold; mso-fareast-font-family: "Segoe UI Emoji"; mso-fareast-language: ES;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Acadaríase un considerable aumento na súa produción
a partires do 1950, ano no que se pasou de <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>cinco millóns de toneladas a trece, Precisamente
neste ano, comézase a implantar definitivamente en Galicia<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt; text-align: justify;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span face=""Arial",sans-serif" style="font-size: 14pt; mso-bidi-font-weight: bold; mso-fareast-font-family: "Segoe UI Emoji"; mso-fareast-language: ES;">Así
foi que o tabaco chegou á nosa parroquia. </span></span><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span face=""Arial",sans-serif" style="font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Aqueles agricultores que decidían plantar tabaco debían ter o carné de
cultivador no cal se fixaba entre outras o número de plantas que podían plantar<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>e o tipo de plantas que autorizaban.<o:p></o:p></span></span></span></p><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt; text-align: justify;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"></span></span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjVd62tLBpEXC7j4PuIrocEPn03yY6pdbanVwQx8Jdgmks2dUz1T3SBfsLdEIg4YTaxbBcTpcZNoL1Ur4eTyvHAfYd9f9G6N9rnYhrR8Zo5PfIqqy87iluVntYdk0TNQjo4eMatxYLrlKc/s1318/IMG-20201228-WA0005.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial;"><img border="0" data-original-height="1035" data-original-width="1318" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjVd62tLBpEXC7j4PuIrocEPn03yY6pdbanVwQx8Jdgmks2dUz1T3SBfsLdEIg4YTaxbBcTpcZNoL1Ur4eTyvHAfYd9f9G6N9rnYhrR8Zo5PfIqqy87iluVntYdk0TNQjo4eMatxYLrlKc/s320/IMG-20201228-WA0005.jpg" width="320" /></span></a></span></div><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial;"><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhphCUsKY976hdPzFLozgtaaKk5EFWfFlKn2-4WOMI6GRBbHMkYKz3y70Uey_Suu69jRzCwdwyRTVEJsiKrO_uOOrqrBsNeZ6oHkIvn2wBRFTduB7EIfnYUKwaSZSGoWAB9dRxpvJau7YU/s1318/IMG-20201228-WA0007.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1040" data-original-width="1318" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhphCUsKY976hdPzFLozgtaaKk5EFWfFlKn2-4WOMI6GRBbHMkYKz3y70Uey_Suu69jRzCwdwyRTVEJsiKrO_uOOrqrBsNeZ6oHkIvn2wBRFTduB7EIfnYUKwaSZSGoWAB9dRxpvJau7YU/s320/IMG-20201228-WA0007.jpg" width="320" /></a></div><br /><span face=""Arial",sans-serif" style="font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><br /></span></span></span><p></p>
<p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt; text-align: justify;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Nesta zona ao igual que no resto do <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>litoral cantábrico o tipo de planta que se
recomendaba era a Habana 142 un tipo de planta co que se farían despois os
chamados tabacos “ caperos “ un tipo de cigarro puro<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt; text-align: justify;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Era o propio estado era o
que supervisaba a venta das sementes.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt; text-align: justify;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Os labregos facíanse coa
semente que viña en sobres ( moi semellante á do nabo) a través de Urcesino
Rocha, delegado na parroquia da Sociedade de Fomento do Cultivo do Tabaco.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoListParagraphCxSpLast" style="line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt; text-align: justify;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span face=""Arial",sans-serif" style="font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Sería o mesmo Urcesino o que recollería os
fardos de casa en casa e os levaría vender<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>a León nun principio que era onde mellor os pagaban nos comezos (anos
50)</span></span><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span face=""Arial",sans-serif" style="font-size: 14pt; mso-bidi-font-weight: bold; mso-fareast-font-family: "Segoe UI Emoji"; mso-fareast-language: ES;"><o:p></o:p></span></span></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt; text-align: justify;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">As sementes nun primeiro momento sementábanse nun
pequeno semilleiro polo mes de febreiro. Posteriormente, preferiblemente entre
os meses de maio (trala recollida das patacas de cedo) ou xuño, transplantaríanse
as pequenas plantas ao terreo, aproveitando<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>a calor da terra para que estas medraran antes<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoListParagraphCxSpFirst" style="line-height: normal; margin-left: 14.2pt; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt; text-align: justify;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">O crecemento era
rápido<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>pero esixía un regado diario
contra a noite (un cazo de auga por planta), se os vermes e os “limacos” non <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>daban coas tenras plantas, logo medrarían. <o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin-left: 14.2pt; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt; text-align: justify;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Houbo momentos nos que o cultivo era tan
primordial que incluso de noite con focos se saía a matar nos bichos que
ameazaban o cultivo.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin-left: 14.2pt; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt; text-align: justify;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Cando comezaban a saír
os primeiros botóns florais, <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>, era o
momento de suprimir a flor rosa evitando sacar follas polo que en caso de
dúbida sacábanse dúas ou tres follas da coroa.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin-left: 14.2pt; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt; text-align: justify;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Conviña tamén sacar as
follas baixas da planta, as que estaban en contacto co chan.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin-left: 14.2pt; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt; text-align: justify;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span face=""Arial",sans-serif" style="font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Cando chegaba a unha altura mínima ( as plantas
medirían cerca dos 2 metros e as follas o metro) </span></span><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span face=""Arial",sans-serif" style="font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES; mso-themecolor: text1;">cortábase</span></span><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span face=""Arial",sans-serif" style="font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"> polo toco a planta en verde, deixándose na terra para
que fora curando. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Recolleríase da terra <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>pasado setembro era o momento de colgalo a
secar.<o:p></o:p></span></span></span></p>
<p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin-left: 14.2pt; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt; text-align: justify;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Colgaríase nun lugar oscuro con luz difusa ( a luz producía un color non uniforme nas follas) que
facilitara o secado, naquel momento o lugar ideal era nos faiados de casas e
palleiras, cravaban puntas nas vigas e alí permanecería secando ata as frías
noites de decembro.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin-left: 14.2pt; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt; text-align: justify;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Este traballo de subilo non era nada doado
posto que as plantas pesaban o seu.. En máis dun faiado ou palleira se poden
ver hoxe en día estas puntas. <o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Durante as noites do inverno a partir de decembro era cando se descolgaba. Conviña que o tabaco non estivera húmido nin demasiado seco poischegaba o momento de manipular as follas para facer as madas de tabaco. <o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Cada mada, levaba entre trece ou catorce follas
colocadas ben estiradas unhas enriba doutras, atábanas con outra folla e
gardábanas<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>nun limpeiro (tela de saco)este
paredábase e posteriormente prensábase durante unha semana.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Pasada a semana ían cosendo este limpeiro <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>e ían facendo pequenos fardos cadrados.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><o:p> </o:p></span></span></p>
<p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Estes mollos xuntábanse
na <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>casa de Benigno de Maximino. Alí
empaquetábanos e sería o momento de transportalos. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Xa máis cara os 60 chamaban ao camión. Transportaría
en moitas ocasións Antonio Basanta, cando xa se facía o envío ao Centro de
Fermentación de Avilés. <o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">No ano de 1952 chegaron a enviarse unhas dez toneladas
de tabaco o que aportou aos fogares do pobo unhas 200000 pesetas, que naqueles
tempos era unha boa aportación á economía do pobo. <o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Ao ano seguinte prevíase que se recollerían máis de 20
toneladas o que aportaría cerca do medio millón de pesetas.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><o:p> </o:p></span></span></p><table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><tbody><tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjRnXr-wXhXuZIhsXGKOqsADwegNZotSNYjzdHR-NBXIbGBe5DUx5XxiDWnAtGDKawMTosItIKj0yy2k1XXDXuQPJCLQg6D9zS8wCpq-nvwGAycFTv5g-TX70IUiXe5IrGBls3Ixdyj58o/s1113/IMG-20201228-WA0006.jpg" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial;"><img border="0" data-original-height="671" data-original-width="1113" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjRnXr-wXhXuZIhsXGKOqsADwegNZotSNYjzdHR-NBXIbGBe5DUx5XxiDWnAtGDKawMTosItIKj0yy2k1XXDXuQPJCLQg6D9zS8wCpq-nvwGAycFTv5g-TX70IUiXe5IrGBls3Ixdyj58o/s320/IMG-20201228-WA0006.jpg" width="320" /></span></a></td></tr><tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial;">Plantación de tabaco preto da igrexa parroquial.</span></td></tr></tbody></table><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><br /></span></span><p></p>
<p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">O pago deste facíase na Veiga (Vegadeo) ao longo do
mes de marzo <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>e pagaban en función da
calidade do produto e do tipo de tabaco, se era rubio pagábase máis que se era
negro.<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><o:p> </o:p></span></span></p>
<p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Foi un cultivo
que durante uns anos aportaba unha bola de osíxeno aos labremos do pobo ata que
cambiou a sede para Pontevedra que foi cando comezou a funcionar bastante mal. <o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin-left: 0cm; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">Comezaron a esixirlle aos labregos un determinado
número de terreo a cultivar, construír secadoiros especializados e o peor de
todo comezaron a pagar mal. Unha das mellores colleitas a do 1963 de feito non
se pagou o que provocou que este traballo fora pouco recompensado para os
esforzos que requiría..<o:p></o:p></span></span></p>
<p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin-left: 60.75pt; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt; text-align: justify;"><span style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><o:p> </o:p></span></span></span></p>
<p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: normal; margin-left: 60.75pt; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt; text-align: justify;"><span style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><o:p> </o:p></span></span></span></p>
<p class="MsoListParagraphCxSpLast" style="line-height: normal; margin-left: 60.75pt; mso-add-space: auto; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto; tab-stops: center 212.6pt left 260.25pt; text-align: justify;"><span style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="color: #f1c232; font-family: arial; font-size: 14pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><o:p> </o:p></span></span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="color: #f1c232; font-family: arial; font-size: 14pt; line-height: 115%;"><o:p> </o:p></span></p>
<!--EndFragment-->NOELA FERNÁNDEZ SOTOhttp://www.blogger.com/profile/05837113930333826252noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6749970949675736043.post-10314115409812218732020-11-13T10:58:00.005-08:002020-11-13T12:24:42.895-08:00AS ESFOLLAS<p> <!--[if gte mso 9]><xml>
<o:OfficeDocumentSettings>
<o:AllowPNG/>
</o:OfficeDocumentSettings>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:HyphenationZone>21</w:HyphenationZone>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>GL</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:EnableOpenTypeKerning/>
<w:DontFlipMirrorIndents/>
<w:OverrideTableStyleHps/>
<w:UseFELayout/>
</w:Compatibility>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="false"
DefSemiHidden="false" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="376">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 6"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 7"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 8"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Normal Indent"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="footnote text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="annotation text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="header"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="footer"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="index heading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="table of figures"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="envelope address"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="envelope return"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="footnote reference"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="annotation reference"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="line number"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="page number"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="endnote reference"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="endnote text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="table of authorities"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="macro"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="toa heading"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Bullet"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Number"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Bullet 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Bullet 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Bullet 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Bullet 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Number 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Number 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Number 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Number 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Closing"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Signature"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text Indent"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Continue"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Continue 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Continue 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Continue 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="List Continue 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Message Header"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Salutation"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Date"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text First Indent"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text First Indent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Note Heading"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text Indent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Body Text Indent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Block Text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Hyperlink"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="FollowedHyperlink"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Document Map"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Plain Text"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="E-mail Signature"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Top of Form"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Bottom of Form"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Normal (Web)"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Acronym"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Address"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Cite"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Code"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Definition"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Keyboard"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Preformatted"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Sample"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Typewriter"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="HTML Variable"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Normal Table"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="annotation subject"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="No List"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Outline List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Outline List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Outline List 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Simple 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Simple 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Simple 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Classic 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Classic 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Classic 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Classic 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Colorful 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Colorful 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Colorful 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Columns 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Columns 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Columns 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Columns 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Columns 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 6"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 7"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Grid 8"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 4"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 5"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 6"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 7"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table List 8"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table 3D effects 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table 3D effects 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table 3D effects 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Contemporary"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Elegant"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Professional"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Subtle 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Subtle 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Web 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Web 2"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Web 3"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Balloon Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Table Theme"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" QFormat="true"
Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" QFormat="true"
Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" QFormat="true"
Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" QFormat="true"
Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" QFormat="true"
Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" QFormat="true"
Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" SemiHidden="true"
UnhideWhenUsed="true" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="41" Name="Plain Table 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="42" Name="Plain Table 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="43" Name="Plain Table 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="44" Name="Plain Table 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="45" Name="Plain Table 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="40" Name="Grid Table Light"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46" Name="Grid Table 1 Light"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51" Name="Grid Table 6 Colorful"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52" Name="Grid Table 7 Colorful"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="Grid Table 1 Light Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="Grid Table 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="Grid Table 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="Grid Table 4 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="Grid Table 5 Dark Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="Grid Table 6 Colorful Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="Grid Table 7 Colorful Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46" Name="List Table 1 Light"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51" Name="List Table 6 Colorful"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52" Name="List Table 7 Colorful"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="46"
Name="List Table 1 Light Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="47" Name="List Table 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="48" Name="List Table 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="49" Name="List Table 4 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="50" Name="List Table 5 Dark Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="51"
Name="List Table 6 Colorful Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="52"
Name="List Table 7 Colorful Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Mention"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Smart Hyperlink"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Hashtag"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Unresolved Mention"/>
<w:LsdException Locked="false" SemiHidden="true" UnhideWhenUsed="true"
Name="Smart Link"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Tabla normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin-top:0cm;
mso-para-margin-right:0cm;
mso-para-margin-bottom:8.0pt;
mso-para-margin-left:0cm;
line-height:107%;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:"Calibri",sans-serif;
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;
mso-ansi-language:GL;
mso-fareast-language:GL;}
</style>
<![endif]-->
</p><p class="MsoNormal"><span lang="GL">É tempo de esfolla, de recoller o froito
sementado na terra <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>tralo San Isidro, que
daría mellor froito, empregando aquel <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>arado de pao ,nos anos trinta, xunguido por
unha vaca ( o burriño reservábase para outros menesteres naqueles tempos) Anos
máis tarde( cincuenta sesenta) xa se empregaría o arado de ferro e a
sementadora </span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL">Sementaban <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>o mellor gran da colleita anterior previamente
refregado quitando a punta da espiga e o final ( onde o gran era máis pequeno).
</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL">Desa colleita dependería o sustento durante o
inverno. Parte do maíz sería destinado a<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>comida para o gando nos días mais duros, outra parte do gran, levaríase
a moer aos pequenos muíños do pobo e coa súa fariña farían o pan de maíz que
hoxe en día tanto detestan os maiores. </span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL">“ Maruxiña do Forneiro </span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL">De coceres faime un bolo</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL">Se mo fas faimo de trigo</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL">Que eu de millo non cho como”</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL">Naquel tempo (anos do 30 aos 60) a maioría dos labregos do pobo comían o pan de maíz pese a sementaren trigo
tamén, pero este destinábase en gran parte a pagar as rendas das terras que
levaban.</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL">“ éranche tempos no que a renta das terras que
se levaban se cobraban en trigo “</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL">En épocas de seca os gallos (planta)<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>cortábanse<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>dende a espiga cara riba (esporretar) antes do tempo<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>para darlle de comer ao gado. Nesta parte da
planta o maíz é máis verde e a espiga seguiría medrando ata o momento de
recollela.</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Chegado
o mes de outubro novembro comezaba a recollida do maíz . Normalmente cortábase
todo polo pe dispoñéndoo en mollos<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>e
escanábase xa na casa (quitar a espiga do maíz) Algunhas veces xa se facía na <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>terra o escanado e íase cargando o carro para
levar ao cabanón ou palleira no que se esfollaría posteriormente nas noites frías
de novembro cando o montón de espigas fora notable. Cando se cortaba xa polo pe
facíanse mollos<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>co maíz e empregábanse
para cubrir cabanas e alpendres.</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL"> </span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL">Nalgunhas destas esfollas xuntábanse moitos
veciños, <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>famosas eran as esfollas na casa
de Pouparín xa que so os da casa sumaban 16 ou as da casa do Sancristán,
Dourado...</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL">Naqueles tempos a recollida era colectiva, non
só colaboraba a familia se non que moitos veciños aportaban o seu traballo. Sinalar
que non había moitas saídas e ata os anos sesenta non chegaron ao pobo os
primeiros televisores polo que ir a unha esfolla era como ir a unha festa.</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL">Naquelas noites de esfolla despois de cear...
xurdían cantigas con algo de retranca e miles de contos que quedan na memoria
de moitos/as.</span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="mso-ansi-language: ES;"> </span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL">Para entreter aos pequenos, xa que o millo do
país era moi difícil de esfollar pola súa dureza, animábanos a esfollar a ver a
quen lle tocaba o rei ( espiga de maíz granate). Armando gran algarabía cando
saía a primeira espiga granate.</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL">Na última esfolla acostumábase asar unhas
castañas ou facíanse uns rosarios de zamelos (colares de castañas cocidas ) que
se regaban cunha copiña de raspa ou anís para tornar o frío . O que podería
interpretarse coma un pequeno magosto veciñal.</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>A mellor
pubela (folla da espiga seca) sería coidadosamente recollida e con ela farían
xergóns sobre os que repousarían os corpos cansados dos múltiples traballos do
inverno. Xergóns que se aproveitaban de ano en ano enchéndose nesta época e que
as costureiras coserían con primor e coidado. Xergóns con catro buratiños que
permitían meter as mans e remover a pubela para que este máis blandiño. </span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL">A pubela desbotada servía para que os máis
cativos da esfolla se tiraran e xogaran facendo con ela múltiples bonequiños de
cabelos loiros e peliroxo co peliño das espigas( que mais que probable serían
os xoguetes do ano)</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL">As espigas meteríanse en cestas que se
subirían a secar ao hórreo. Que naqueles días cumprían unha función primordial
xa que protexían o sustento para o ano!. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Cos seus pináculos, os seus trisqueis e rosas
dos ventos protexían a colleita de meigas e mala sorte, a parte dos ratos...</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL">Qué mágoa que hoxe os nosos hórreos, esas construcións
tan primordiais que de tanta fame sacaron aos veciños permanezan case que
esquecidas, non debéramos esquecer que</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL">“ cando un hórreo cae unha casa pecha” Manuel
Rivero 2019 <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>.</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL"> </span></p><p class="MsoNormal"><span lang="GL">DENDE OS ESPIGUEIROS CONVIDÁMOSVOS A COMPARTIR CON NÓS ALGUNHA EXPERIENCIA NUNHA ESFOLLA ASÍ COMA AS VOSAS FOTOS DOS HÓRREOS <br /></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="GL"> </span></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><span lang="GL"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh5ZNcfLTH814c9HS63qvDe2InLHKkXUsIl8yCW-N4dP_AZB9IY-K8u1_2FJZhzXQwioQbC0qoJWl1Gj0JOT27TZ-zpu4MYh0805Ky-FYtJYm9VNpoZXWSwUXT99GM373ALYJDVhD-Ozsg/s320/Imagen4.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="320" data-original-width="273" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh5ZNcfLTH814c9HS63qvDe2InLHKkXUsIl8yCW-N4dP_AZB9IY-K8u1_2FJZhzXQwioQbC0qoJWl1Gj0JOT27TZ-zpu4MYh0805Ky-FYtJYm9VNpoZXWSwUXT99GM373ALYJDVhD-Ozsg/s0/Imagen4.jpg" /></a></span></div><span lang="GL"><br /></span><p></p>
<br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgo40vaIyVZpJ7ozH1lp09RKAZIQmR0ifDcwNUkdf6zudW33Wvw0XHazc3rp3ISVoYu3boTqss68NeWZbWcw2qza2mNDHCVSrp_6LCgXJB32g47LL6ttvje50h6UorF8ASqHdFG9ou2g5M/s2048/IMG_20190824_203001.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1534" data-original-width="2048" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgo40vaIyVZpJ7ozH1lp09RKAZIQmR0ifDcwNUkdf6zudW33Wvw0XHazc3rp3ISVoYu3boTqss68NeWZbWcw2qza2mNDHCVSrp_6LCgXJB32g47LL6ttvje50h6UorF8ASqHdFG9ou2g5M/s320/IMG_20190824_203001.jpg" width="320" /></a><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgxYJIbU65rq_NFLcBwNxkDGUEg2zhVHrty_5QvV7t1RqVV97KmrLjaL_IyPkujthjtfiyRj7BZ-dekzJeFoT7gDe4U9llVpp1ZzmB_qpyE2FABzHy5LMktLgmnxJk8Y2DH66DR8EL33S4/s2048/IMG_20190824_202841.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1534" data-original-width="2048" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgxYJIbU65rq_NFLcBwNxkDGUEg2zhVHrty_5QvV7t1RqVV97KmrLjaL_IyPkujthjtfiyRj7BZ-dekzJeFoT7gDe4U9llVpp1ZzmB_qpyE2FABzHy5LMktLgmnxJk8Y2DH66DR8EL33S4/s320/IMG_20190824_202841.jpg" width="320" /></a></div><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjXpMeVBWG3eqoNQv9nWTQeF3lAht1uSHpcB5B1SYnc89O0iyQjaF8ficWLbilOJKhQ5pW0PaHF9D9LPU4MqZCXa6U4By5P8xDSaaKaBwyHBxKSXWO13_sN0hwncRhe1zhJv0WeeouqRvE/s2048/IMG_20190824_202737.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="2048" data-original-width="1534" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjXpMeVBWG3eqoNQv9nWTQeF3lAht1uSHpcB5B1SYnc89O0iyQjaF8ficWLbilOJKhQ5pW0PaHF9D9LPU4MqZCXa6U4By5P8xDSaaKaBwyHBxKSXWO13_sN0hwncRhe1zhJv0WeeouqRvE/s320/IMG_20190824_202737.jpg" /></a></div><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhqweEiBt-7s6ehWatHWO1CWG8gShr1DR6iZq0P6bjoqwq3JxGu9tnm14ZxxTKo9SVWE_9Ydlm-98R475Ze_OrKMCEIpDynzGTNhDeqrPk7O7zBFJF9vz_Z2XQoyFv5mB280IeleLuQ6-I/s2048/IMG_20190824_195941.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="2048" data-original-width="1534" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhqweEiBt-7s6ehWatHWO1CWG8gShr1DR6iZq0P6bjoqwq3JxGu9tnm14ZxxTKo9SVWE_9Ydlm-98R475Ze_OrKMCEIpDynzGTNhDeqrPk7O7zBFJF9vz_Z2XQoyFv5mB280IeleLuQ6-I/s320/IMG_20190824_195941.jpg" /></a></div><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjsRMOLcNZpeUTdj7s-lVEdc-l-khLW1EnH0s2VL2EsQl7u6YWhJhIc0xEv9giMfgd4LcBkyc16fG57e0oGBYppTDeeEjqyrkx0PdLn0yuAJMYriTX7bL-xvwZ9fw_60oNjh_l-LyJHOuc/s2048/IMG_20190824_195817.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="2048" data-original-width="1534" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjsRMOLcNZpeUTdj7s-lVEdc-l-khLW1EnH0s2VL2EsQl7u6YWhJhIc0xEv9giMfgd4LcBkyc16fG57e0oGBYppTDeeEjqyrkx0PdLn0yuAJMYriTX7bL-xvwZ9fw_60oNjh_l-LyJHOuc/s320/IMG_20190824_195817.jpg" /></a></div><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><br /></div><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh7itHs6SekCp82EIuagfaOEsO_3w22Op7yj6THaFb9XdNXN_qJWwIqXWy5ED9Tr9gyYJflC5rr1kw1WJJTDtfHxWGCG-z0y_DJ41Mhb8TPc3YC2nFgd0X-qB3_hMsDrI3us2oTMFyhDmY/s427/Imagen3.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="427" data-original-width="367" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh7itHs6SekCp82EIuagfaOEsO_3w22Op7yj6THaFb9XdNXN_qJWwIqXWy5ED9Tr9gyYJflC5rr1kw1WJJTDtfHxWGCG-z0y_DJ41Mhb8TPc3YC2nFgd0X-qB3_hMsDrI3us2oTMFyhDmY/s320/Imagen3.jpg" /></a></div><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjtiQ3-FAR056szNhFvIpuoia4nvFQlHcBS3IEN4qrrqDUY-rO6NH9cdwgg-hSbF_Pk5EgKXbdvhnupA0NHIN5i2rlkFYPb0LkI1vexpXD1rLNOu_1juAyxlclyWL-tBjQCiVbgkWPimnY/s450/Imagen2.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="450" data-original-width="261" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjtiQ3-FAR056szNhFvIpuoia4nvFQlHcBS3IEN4qrrqDUY-rO6NH9cdwgg-hSbF_Pk5EgKXbdvhnupA0NHIN5i2rlkFYPb0LkI1vexpXD1rLNOu_1juAyxlclyWL-tBjQCiVbgkWPimnY/s320/Imagen2.jpg" /></a></div><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgH95n5ME-yexDSBwcAyhHl4sFttJKpyDqsIIQRWTzsvWp7LlNHvjDSZfPRFJgr2IFd90W3C7gV-weVjyDZ6SDW9Xr5xLCp4dfidGjnY0zDt3A3plEFHsFWTdYSKhJPfZh78hGwhnfnsrY/s472/Imagen1.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="472" data-original-width="470" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgH95n5ME-yexDSBwcAyhHl4sFttJKpyDqsIIQRWTzsvWp7LlNHvjDSZfPRFJgr2IFd90W3C7gV-weVjyDZ6SDW9Xr5xLCp4dfidGjnY0zDt3A3plEFHsFWTdYSKhJPfZh78hGwhnfnsrY/s320/Imagen1.jpg" /></a></div><br />NOELA FERNÁNDEZ SOTOhttp://www.blogger.com/profile/05837113930333826252noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-6749970949675736043.post-87237013321469739342020-09-28T13:45:00.003-07:002020-09-28T13:45:39.565-07:00A igrexa de San Miguel por Pancho e Tino<p> Xa que estamos nun ano atípico no que nos imos quedar sen festas patronaos. Aquí vos deixamos un artigo sobre a igrexa.</p><p><br /></p><p>IGREXA DE SAN MIGUEL DE REINANTE</p><p>(Seminario de Estudos Os Espigueiros, San Miguel de Reinante)</p><p><br /></p><p>O primeiro libro que nos da a data máis antiga e certa da existencia da igrexa de San Miguel de Reinante é o Libro Matrimonios Nº1 (3-9-1670 // 8-01 1738) e Defuncións Nº2 (20-01-1715 // 25-12-1737). Un segundo é o Libro de Bautismos Nº 1 (1673-1713) e Defuncións Nº1 (1673-1713) e un terceiro, o Libro de Fábrica que data do ano 1688.</p><p>Por tanto, estes libros aportan documentación histórica expresa (escrita) que a Igrexa é como mínimo das últimas décadas do século XVII. Pero posiblemente, sexa bastante máis antiga, pois nos libros empezaron a rexistrarse defuncións, bautismos e matrimonios por disposición administrativa resolta no Concilio de Trento (1545) e que pouco a pouco a normativa se foi implantando en tódalas igrexas e capelas, para levar un control das vicisitudes da parroquia, dos párrocos, cuestións económicas (libros de fábrica) e de organización da freguesía (notas das visitas pastorais).</p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEga49Mv6W31Z_OIXbJQo6VmamQFc_i12dJKOmes_izXcuD907umnBnF_RlOO5B5P7BxDtzDczXoWFf_fR7bCS08W41X8w0WKNKh7DNc0BddE6CJ9gnvu3MNqZLdQBG9EOvojA35bSNPMkI/s472/20200928_223057.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="201" data-original-width="472" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEga49Mv6W31Z_OIXbJQo6VmamQFc_i12dJKOmes_izXcuD907umnBnF_RlOO5B5P7BxDtzDczXoWFf_fR7bCS08W41X8w0WKNKh7DNc0BddE6CJ9gnvu3MNqZLdQBG9EOvojA35bSNPMkI/s320/20200928_223057.jpg" width="320" /></a></div><br /><p><br /></p><p> </p><p><br /></p><p>Consta dunha nave central, cruceiro, presbiterio do altar maior, cadrado e a un chanzo de altura respecto do resto da planta; e sancristía de dúas plantas detrás do retablo maior. Na fachada principal, Oeste, atópase a torre do campanario de catro corpos. O corpo baixo realizado en pedra de cantería (sillería) conforma un pequeno pórtico con tres aberturas exteriores rematadas por arcos de medio punto e unha cuarta cerrada con porta de madeira de dobre folla que é a entrada principal da igrexa. Un segundo corpo tamén de pedra de cantería contén a escaleira de caracol á que lle da luz unha fiestra fixa acristalada, alargada e vertical rematada cun arco de medio punto abucinado. O corpo terceiro é de formigón e está composto de catro arcos orientados aos catro puntos cardinais e cuxos arcos Este e Oeste soportan sendas campas de volteo, hoxe armada a de Poñente coas articulacións e manipulada polos mecanismos electro-mecánicos do automatismo do reloxo que da as horas do día. O cuarto corpo é unha cúpula de formigón de dous corpos, un baixo a modo de lanterna con oito arcos abucinados que dan luz o interior e un alto que cerra en un oitavado e que remata cun pináculo afusado sobre o que se eleva unha cruz cristiá. Esta torre campanario foi realizada nos finais da década dos 30 e primeiros da 40 do século XX, pois a igrexa antiga tiña unha espadana de dous corpos, un alto cunha troneira baleira e un baixo con dúas troneiras onde se volteaban as campas. (ver páxina 19)</p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjGm7P3k0g3VwXShgO7yKS143QJsnLyiPatjI-3EwoYRwqDUo1Hxm-s_gnE1pFvNY7IWUq2fx1tJGztunZf_Cg3nv8mAHzOQ2FrmrW6jYlrKEB9j0Yly1VAy7NFg2asGq78bnPHRZByWjo/s614/20200928_223421.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="230" data-original-width="614" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjGm7P3k0g3VwXShgO7yKS143QJsnLyiPatjI-3EwoYRwqDUo1Hxm-s_gnE1pFvNY7IWUq2fx1tJGztunZf_Cg3nv8mAHzOQ2FrmrW6jYlrKEB9j0Yly1VAy7NFg2asGq78bnPHRZByWjo/s320/20200928_223421.jpg" width="320" /></a></div><br /><p><br /></p><p> </p><p>Na fachada Este da sancristía, elévase unha pequena espadana dun solo corpo en cuxa troneira monta unha campaíña cun brazo, popularmente chamada o esquilón, manexada cun cordón ou unha cadea delgada polo oficiante ou polo sancristán para avisar aos fieis da hora que vai empezar o oficio relixioso.</p><p>Sobre a porta principal, cara Oeste, hai unha inscrición de dedicación que reza segundo o que podemos descifrar: </p><p><br /></p><p>.........ESTA OBRA SE YZO (El año de 17...</p><p>SIENDO RECTOR EL (LzcDO) BARTOLOME...</p><p>.........Y ANDRADE...CLAUDIO..............</p><p>..................CELE....................</p><p><br /></p><p>A Confraría de San Antonio de Padua (1751-1803) foi iniciada a súa fundación en San Miguel de Reinante, polo cura párroco D. Bartolomé Freire y Andrade, cura este que cremos é quen está mencionado na laude gravada neste lintel; e quen fai os artigos relevantes da Constitución desta confraría foi o párroco D. León de Fraga y Baldés. </p><p>En 1751 o bispo era don Antonio Sarmiento de Sotomayor</p><p>En 1753 o bispo era don Carlos Riomol Quiroga</p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p>RETABLO DO ALTAR MAIOR</p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhXNgTDSWJDi6XK2hq6RJlBz5FPdKVu4IvuV1q1Nel8ReazeWs_oddKnrM_JY3imkLO_NclciSSTav4_EqCjybtEZezOi4vcai7IX14lxLKK66W7BKdC7wK8xQeedYk3cEIWrnfzA6X8Es/s574/20200928_223707.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="574" data-original-width="522" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhXNgTDSWJDi6XK2hq6RJlBz5FPdKVu4IvuV1q1Nel8ReazeWs_oddKnrM_JY3imkLO_NclciSSTav4_EqCjybtEZezOi4vcai7IX14lxLKK66W7BKdC7wK8xQeedYk3cEIWrnfzA6X8Es/s320/20200928_223707.jpg" /></a></div><br /><p><br /></p><p><br /></p><p> </p><p><br /></p><p>Está realizado no ano 1908 en madeira de castaño e policromado no ano 1910 (ver páx.14), formando un conxunto de arte neoclásico cuxa parte central, que corresponde o altar e o sagrario, remata nun frontón triangular, e ambos corpos laterais, de menor altura, rematan en frontóns circulares. O frontón central culmina cunha nube circular radiante en cuxo centro un triangulo co ollo da Providencia, tamén chamado “ollo que todo o ve” e que representa a omnipotencia e omnisciencia de Deus, símbolo que se interpreta como a vixilancia de Deus sobre a humanidade, a omnipresencia. Algúns interprétano como un tetraedro visto desde o alto, ou pirámide de base triangular, en cuxos vértices están o Padre, o Fillo e o Espírito Santo e no vértice cumial está o ollo do Deus Trino, dogma fundamental do cristianismo, tres persoas divinas en un solo Deus verdadeiro.</p><p>A redor do triángulo unha inscrición ¿QUIS SICUT DEUS? outra forma de dicir en latín ¿QUIS UT DEUS? que significa ¿QUEN COMO DEUS? tradución literal do nome hebreo MIGUEL. Frase que na iconografía relixiosa representa a San Miguel Arcanxo, advocación a quen está dedicada esta Igrexa de San Miguel de Reinante que nos ocupa.</p><p>Sobre o altar ao centro da predela do retablo, está o sagrario ou tabernáculo de arte neoclásico, de cor dourado e cuxa porta está tallada en baixo relevo cun cáliz de comuñón sobre unha nube e cimado coa sagrada hostia exposta.</p><p>No centro do retablo unha fermosísima talla policromada de vulto redondo (135 cm de altura) representa a loita de San Miguel Arcanxo co demo, escena que relata o Libro do Apocalipses (capítulo 12:7 e 20:2). O arcanxo Miguel con alas en alto parece descender sobre a figura do demo que está aos seus pés. Viste de guerreiro romano con capellina (casco que cubre a cabeza); coselete (coiraza lixeira de coiro composta de peto e espaldar); capa larga e ampla, saia corta, sandalias de polainas ou de caneleiras para protección da parte de diante das pernas. Na man destra está armado de espada flamíxera en alto e no brazo esquerdo un escudo clípeo cuxa forma circular se inspira no sol e no que se pode ler a lenda QUIS UT DEUS, cuxa interpretación antes falamos. No centro do escudo, blasonado cunha cruz patada, sobresae un umbo ou protuberancia que podía ser utilizada como arma. A figura do arcanxo da a sensación de voar e descender do alto coa perna dereita encollida e a perna esquerda apoia o pé no ombro esquerdo dun demo cornudo figurado de home do que se ve o busto e o brazo dereito que se trata de agarrar a algo e co seu rostro mirando cara o arcanxo que está disposto a asentarlle un golpe mortífero de espada. San Miguel Arcanxo é o líder do exército de Deus nas tres relixións abrahámicas: xudía, islámica e cristián. A súa festividade litúrxica celébrase o 29 de setembro.</p><p>Á esquerda do retablo central a imaxe da Virxe da Inmaculada Concepción (140 cm de altura) sobre unha nube con anxeliños. Escultura exenta que reproduce á Virxe tal e como a pinta Bartolomé Esteban Murillo (1618-1682) coas mans cruzadas no peito e mirada estática como aceptando os mandatos divinos e o manto azul ondulante contrasta coa vestimenta que cae pesadamente sobre o seu corpo. O seu dogma foi decretado por Pio IX o 8 de decembro de 1854, o cal sostén que a Virxe da Purísima Concepción está libre do pecado orixinal. A súa festividade litúrxica celébrase o 8 de decembro, nove meses antes da celebración da Natividade da Virxe o 8 de setembro.</p><p>A destra a imaxe de San Ramón Non-nato (140 cm de altura) que viviu no século XIII, chamado así pois naceu por cesárea que se lle practicou a súa nai que morreu minutos antes de dar a luz. Está vestido co hábito da Orde dos Mercedarios que se dedicaban a coidar cautivos e polos que sufriu martirio no Norte de Africa, pechándolle a boca cun cadeado de ferro que atravesaba os seus labios. Porta na man destra unha custodia pois segundo a súa devoción o santo goza da presencia de Deus. Na man esquerda, lixeiramente apartada do corpo, neste caso non porta a palma do día de ramos. Patrón dos partos, matronas, dos nenos recen nacidos e das embarazadas. A súa festividade o 31 de Agosto.</p><p>No corpo lateral dereito segundo se mira de fronte ao retablo anexo o principal, no fornelo sobre a porta da sancristía, atópase a imaxe do Inmaculado Corazón de María (135 cm de altura) sobre unha orbe azul con nubes. A talla policromada abre as mans en sinal de acoller con amor maternal ao seu fillo e aos seus devotos (Evanxeo segundo San Lucas, capítulo 2 versículos 19 e 51). Festividade en Xuño o día posterior o do Sagrado Corazón de Xesús.</p><p>No corpo lateral esquerdo segundo se mira de fronte ao retablo, anexo o principal e sobre a porta esquerda da sancristía, atópase unha imaxe do Sagrado Corazón de Xesús (135 cm de altura) sobre un orbe azul con nubes e bendice con dous dedos da man destra. Festividade en Xuño o venres posterior ao segundo domingo despois de Pentecostes.</p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiBUjwVzI0DXAGb9oH-9qkXwBLuSu6xGfxKjljezTbx0k7hatHfYeNtxANnD2ySJnZIM0oPzGxMcV54lJWmIfK2EVQNVVbgP4AXTGmvO6EuN3MJSb6yx28x24EZf7IxTNRYEszxjvKFO_0/s588/20200928_224205.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="345" data-original-width="588" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiBUjwVzI0DXAGb9oH-9qkXwBLuSu6xGfxKjljezTbx0k7hatHfYeNtxANnD2ySJnZIM0oPzGxMcV54lJWmIfK2EVQNVVbgP4AXTGmvO6EuN3MJSb6yx28x24EZf7IxTNRYEszxjvKFO_0/s320/20200928_224205.jpg" width="320" /></a></div><br /><p><br /></p><p> </p><p><br /></p><p>No recuncho esquerdo que se forma no cruce do transepto ou cruceiro coa nave central, unha imaxe de San Roque (70 cm de altura) que empuña unha vara de peregrino na man destra e mostra as chagas da súa perna dereita as que está lambendo un can que o acompaña no camiño. San Roque é patrón dos peregrinos, dos contaxiados por epidemias especialmente da peste e do cólera, dos inválidos, dos cirurxiáns e dos falsamente acusados. A súa festividade celébrase o 16 de Agosto.</p><p>Á mesma altura da nave no recuncho dereito, unha imaxe de vestir da Virxe das Dores (1 m de altura), con vestido negro e ampla capa. Porta nas mans un pano branco de exquisito bordado. Esta virxe tamén se coñece como Virxe da Amargura, Virxe da Piedade, Virxe das Angustias ou como A Dolorosa. A súa festividade é o 15 de Setembro.</p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p>RETABLO DE NOSA SEÑORA DO ROSARIO. </p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgFdyKCFl-w6pSCyesXOdtHpKXvqJylgeLQwbymGlmBcIUtrVEgi1XlLtZ2liNLkZrMiW7dIl4sg47b038LPmnViqLrQRhgEIwhpgVEMf4Kk1Z9UGlsuGv2dnUwIu9rSswVI4D8EN_VhV4/s739/20200928_223847.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="739" data-original-width="711" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgFdyKCFl-w6pSCyesXOdtHpKXvqJylgeLQwbymGlmBcIUtrVEgi1XlLtZ2liNLkZrMiW7dIl4sg47b038LPmnViqLrQRhgEIwhpgVEMf4Kk1Z9UGlsuGv2dnUwIu9rSswVI4D8EN_VhV4/s320/20200928_223847.jpg" /></a></div><br /><p><br /></p><p> </p><p><br /></p><p>De arte barroco con estípites. No corpo alto, no fornelo central, unha imaxe de corpo enteiro de San Miguel Arcanxo (70 cm de altura) armado de espada e escudo coa lenda ¿QUIS UT DEUS? que como dixemos arriba é o significado do nome de Miguel, pisándolle a cabeza a un demo. A imaxe está sostida sobre unha pequena peaña.</p><p>Posiblemente sexa este aquel retablo maior primitivo da igrexa antiga, que viu en tan mal estado o bispo Frei Miguel Quijada en outubro de 1693, o cal era de menor dimensión que a nave. Pensamos isto pola imaxe central de San Miguel (arriba) e pola de San Ramón Non-nato abaixo á dereita, tal e como se ve tamén no hoxe retablo maior principal antes descrito.</p><p>Arriba a esquerda a imaxe de Santa Ana (70 cm de altura), con dúbidas porque normalmente vai acompañada da súa filla a Virxe María nena. Santa Ana (do nome hebreo e árabe Hannah) naceu en Belén segundo os evanxeos apócrifos, que son aqueles evanxeos que non son admitidos pola Igrexa como evanxeos canónicos. Era filla de Matán e de Emerenciana, descendente do rei David e da tribo de Leví. A súa festividade celébrase o 26 de xullo xunto coa do seu marido San Xoaquín, que era natural de Nazaret, fillo de Matat e de Estha segundo a tradición católica ortodoxa. Eran os pais da Virxe María polo tanto avós maternos de Xesucristo. Por esta razón a súa festividade o 26 de xullo foi elixida pola Fundación Mensaxeiros da Paz como Día dos Avós.</p><p>Arriba a dereita parece ser a imaxe de San Isidro Labrador (65 cm de altura), polos atributos das vacas arando aos seus pés e a vara que porta na man dereita. Pero esta imaxe é un pouco atípica pois na man esquerda porta un libro, atributo que poden levar tódolos santos, ou posiblemente porque o artista escultor quixera referirse ao Códice de Xoán Diácono que narra a vida do santo. Xeralmente San Isidro non porta ningún libro e no seu lugar empuña unha aixada, un arado, unha gadaña, un gadaño ou algunha ferramenta agrícola, pois San Isidro, cuxo nome completo era Isidro de Merlo e Quintana, era un campesiño mozárabe labrego nacido e morto en Madrid (1082-1172). Traballaba de xornaleiro ao servizo dos terratenentes da época, e cóntase que un día o amo vixiábao pois dixéranlle que Isidro abandonaba o traballo para rezar, e cal non sería a súa sorpresa cando ve que mentres Isidro vai rezar os bois seguen a rego arando solos. Por este e outros milagres foi canonizado en 1622 polo papa Gregorio XV e en 1960 Juan XXIII declárao patrón dos agricultores españois. A súa festividade celébrase o 15 de maio.</p><p>A imaxe principal central representa a Virxe do Rosario (130 cm de altura), figura de vulto redondo ou talla exenta de corpo enteiro, en madeira policromada, vestida cun pano branco na cabeza, un manto azul cargado de estrelas e beiras douradas que cubre parcialmente o seu vestido talar vermello. Sostén no colo co brazo esquerdo ao neno Xesús con vestimenta branca, e na man dereita presenta o rosario, atributo que a identifica na iconografía dos santos. A imaxe está pousada sobre unha peaña de procesionar. A orixe da súa devoción comeza no ano 1208 en Francia e a festividade litúrxica celébrase o 7 de outubro instituída polo Papa Pío V en 1571 trala vitoria da batalla de Lepanto.</p><p>Baixo a imaxe da Virxe hai un pequeno sagrario de 40 cm de ancho por 36 cm de alto, sobre un altar de 245 cm de ancho.</p><p>Á esquerda da imaxe principal un pequeno San Antonio de Padua (68 cm de altura) co neno no brazo esquerdo, cuxa historia se explica no retablo seguinte. </p><p>Á dereita, imaxe de San Ramón Non-nato (80 cm de altura) de menor envergadura que a do altar maior e sen custodia, e cuxa descrición xa quedou alí reflectida.</p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p>RETABLO DE SAN ANTONIO DE PADUA</p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhgSAeneA8d1C-f_SyH8fPQ4lSrBiF_M5O9sijlPYpCwttABSA6CNV_F20GSOZhGhNiEQvdWtHwdAW6NYt828VK6qKQ1S9xI5UODOjgrmYQ38FIR6gs_qZhrsRWEP6rRHgVZnHN0CatPT0/s609/20200928_224035.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="609" data-original-width="590" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhgSAeneA8d1C-f_SyH8fPQ4lSrBiF_M5O9sijlPYpCwttABSA6CNV_F20GSOZhGhNiEQvdWtHwdAW6NYt828VK6qKQ1S9xI5UODOjgrmYQ38FIR6gs_qZhrsRWEP6rRHgVZnHN0CatPT0/s320/20200928_224035.jpg" /></a></div><br /><p><br /></p><p><br /></p><p> </p><p><br /></p><p>Retablo de San Antonio de Padua ou Santo Antonio de Lisboa (imaxe de 130 cm de altura). Santo portugués cuxo nome completo é Fernando Martins de Bulhoes, nado en Lisboa de familia nobre o 15 de Agosto de 1195 e finado e enterrado en Padua o 13 de xuño de 1231. Canonizado polo papa Gregorio IX no ano 1232. É un dos doutores da Igrexa católica romana, patrón das cousas extraviadas e de quen busca parella; dos mariñeiros, dos náufragos e dos prisioneiros. Foi un frade misioneiro da orde mendicante dos franciscanos con cuxo hábito talar marrón escuro se viste. Atribúeselle o episodio sobrenatural de ter toda unha noite ao neno Xesús no colo, co cal sempre se representa. A súa festividade litúrxica celébrase o 13 de xuño.</p><p>Na parte de arriba, imaxe de Santa Lucía (110 cm de altura) cos ollos no prato na man esquerda e unha espada na man dereita. Lucía de Siracusa (283-304) nace de pais nobres e ricos de educación cristiá. Perdeu a seu pai na nenez e súa nai, de nome Eutiquia, comprometeuna cun mozo pagán, cando Lucía xa fixera privadamente voto de virxindade e díxolle a nai que a librara daquel compromiso. A nai accedeu pero o mozo acusouna de cristiá ante o procónsul do emperador romano Diocleciano (244-311) e sometida a xuízo foi condenada a morrer decapitada (de aí o seu atributo da espada). A sentencia cumpriuse en Siracusa, Sicilia, o 13 de decembro de 304, data na que se celebra a súa festividade litúrxica, que coincide coa noite máis corta do ano segundo o calendario xuliano que había naquela época. Foi soterrada en Venecia. Patroa dos cegos e dos males da vista, pois segundo unha lenda cando estaba ante o tribunal, ordenaron aos gardas que lle quitasen os ollos (atributo principal que porta nunha bandexa), pero ela seguiu vendo. É unha santa mártir da Igrexa Católica e da Ortodoxa e o seu nome significa “a que porta luz” o que explicaría a orixe posterior da lenda sobre os seus ollos e da precisa data do 13 de decembro da súa conmemoración.</p><p>(Nota: os cristiáns foron perseguidos ate o ano 313 data do Edicto de Milán, onde o emperador Constantiño I o Grande (272-337) dálles liberdade relixiosa). </p><p>A imaxe esquerda é San Sebastián (70 cm de altura), cuxa representación é a dun home amarrado a un poste e traspasado por frechas coas que foi martirizado durante o mandato do emperador Diocleciano que perseguía aos cristiáns. É un santo mártir nado en Narvona no ano 256 e martirizado en Roma o 20 de xaneiro de 287, día en que a Igrexa Católica e a Ortodoxa celebran o día da súa onomástica. Os soldados que o martirizaron dérono por morto, pero os seus amigos cando recolleron o seu corpo viron que aínda tiña vida e curárono das feridas. Sebastián unha vez curado, volveu xunto do emperador Maximiano (250-310) que era augustus de occidente e amigo de Diocleciano, e reprochoulle que perseguira aos cristiáns. Este mandou que o mallasen a paos ate morrer e desta vez os soldados cumpriron a misión. Foi soterrado na Vía Apia na catacumba que leva o seu nome. Finou no ano 288.</p><p>Á dereita imaxe de San Cristovo de Licia (San Cristobal) (70 cm de altura). Naceu en Canaán no século III co nome de Reprobus e morreu en Anatolia cara o ano 251. Era un home moi alto, crese que de 2,30 metros. É un dos tres patróns dos peregrinos, xunto con San Rafael e San Roque. Leva na man unha pola de árbore e vai descalzo. Na súa lenda, pois da súa historia pouco se sabe, dise que axudaba a cruzar xente dun lado a outro dun río e certo día, atopou un cativo e axudouno a cruzar, porén cada vez o neno pesaba máis e máis, de tal xeito que parecía como se levase o mundo enteiro sobre os seus ombros. Após a travesía o neno reveloulle que era o Redentor do mundo. De aí o seu nome de Cristovo que significa “aquel que carga a Cristo”, por iso tamén é normal velo representado cun neno o ombro. O rapaz, despois de cruzar o río, mandoulle cravar a súa caxata no piso e ao día seguinte apareceu unha grande palmeira. Moitos que a viron convertéronse ao cristianismo e isto enfureceu o gobernador de Antioquía que o mandou martirizar cruelmente e despois decapitalo. A súa festividade quedou restrinxida a festividades locais a partir do ano 1969, cando a Igrexa estudou tódolos santos polas evidencias históricas, concluíndo que a vida de San Cristovo estaba baseada en gran parte en lendas polo que foi retirado do calendario haxiolóxico (aquel onde predominan os xuízos valorativos baseados na información histórica documentada). </p><p>Abaixo á esquerda Santiago peregrino (66 cm de altura). Imaxe iconográfica de Santiago o Maior, a máis popular da Baixa Idade Media, orixinaria de Francia ao identificar o apóstolo cos peregrinos que fan o Camiño de Santiago, de aí que leve os atributos dos peregrinos, un bordón (grande caxata), un zurrón e unha concha de vieira (neste caso no sombreiro). Esta imaxe leva un libro na man esquerda que pode poñerse de atributo a tódolos santos, especialmente aos evanxelistas e aos doutores da igrexa.</p><p>Á dereita imaxe de San Xosé (53 cm de altura) que agarra coa man esquerda a vara florecida que o identifica e coa man dereita agarra o brazo esquerdo do neno Xesús que camiña o seu lado vestido cunha camisa carmesí. San Xosé viste sobriamente unha túnica talar azul e un manto branco. A festividade de San Xosé celébrase o 19 de marzo (día do pai) e o de San Xosé Obreiro o 1 de maio (día do traballo).</p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p>Este artigo saiu editado en meses anteriores por Tino pero complementa enormemente os datos aportados por Pancho polo que o volvemos publicar.</p><p><br /></p><p>IGREXA E CEMITERIO SÉCULO XIX E SÉCULO XX</p><p><br /></p><p>Queremos ofrecer aquí unha historia ao longo dos tres últimos séculos da igrexa de San Miguel, referíndonos por suposto, á parte física e patrimonial e ao que puidemos saber da súa evolución, citando de pasada aos párrocos que a rexentaron.</p><p><br /></p><p>Os datos e fragmentos que aquí ofrecemos foron sacados da lectura dos libros do arquivo da parroquia depositados no Arquivo Diocesano de Mondoñedo, especialmente dos Libros de Fábrica da Igrexa de San Miguel de Reinante: Libro 1 (1655-1744); Libro 2 (1745-1844); Libro 3 (1845-1984 (?); Libro 4 (1845-1989).</p><p>Con este nome coñécense os libros de anotacións que se levan nunha parroquia e recollen as contas da mesma, con ingresos e gastos tanto ordinarios como extraordinarios. En tempos máis antigos as actas de presentación de contas levábaas un “fabricario” que era un contable e tesoureiro. As novidades da Igrexa acostumaba anotalas o propio cura párroco, tales como, visitas pastorais, arranxos do templo, doazóns de mantos e vestimenta para virxes e santos, manteis para os altares, lámparas votivas, obxectos de culto, etc. Cando no texto aparece a palabra “fábrica” refírese aos fondos e rendas de mantemento da igrexa, tanto para a conservación e reparación do edificio como para a celebración do culto. Existen libros no arquivo desde principios do século XVII.</p><p>Tamén encontramos algún dato de apoio nun caderno de inventarios feito polo cura José Teijeira Moreda a súa chegada á parroquia no ano 1914.</p><p>Empezamos o relato no século XVII. No ano 1688 recóllese no Libro de Fábrica un apeo de bens inmobles dos que se beneficiaba a igrexa, feito anteriormente polo bispo don Alonso Mejía de Tovar (bispo de Mondoñedo 1612-1616), polo seu secretario, polo cura don Pedro de Moreda e por dous veciños do pobo, que segundo parece dito apeo estaba “en el libro biexo de la fábrica”. </p><p>Observamos no parágrafo seguinte que “cura” leva o artigo feminino por que se está referindo ás propiedades das que se beneficia o párroco que tiña encomendada “la cura de almas”..</p><p><br /></p><p>...Otrosí dixeron que la cura de la dicha iglesia tiene las heredades siguientes: primeramente una casa junto al atrio de dicha iglesia con un ferrado de cortiña.</p><p>Más tiene un ferrado de cortiña en la cortiña de Andres G...(abreviatura) a la parte del nordés.</p><p>Más en la Veiga de Salgueiros siete ferrados de heredad de sembradura que está en tres piezas que testan en el camino público que va para la mar.</p><p>Más en la Veiga da Lagoa una pieza donde llaman Cardido que lleva tres ferrados de pan...</p><p>Más la mitad de una pieza de heredad en Figueirido de servidumbre con D. Juan que lleraná de sembradura fanega de pan y testa con el camino de Moreiras.</p><p>Más en donde dicen A Lagoa una pieza de heredad que está de servidumbre con la fábrica de Reinante que llevará un celemín de pan...</p><p>Más otra pieza de heredad donde dicen Pedregal que llevará dos ferrados de pan...</p><p>Más en la Veiga de Pergontoiro una heredad donde dicen o Seixo, que llevará de sembradura tres ferrados de pan...</p><p>Más otra heredad en el Coido, que llevará dos ferrados de pan...</p><p>Más una heredad en Ribeiras que llevará un celemín de pan...</p><p>Más donde dicen o coto, dos piezas de heredad, la una de ellas llevará tres ferrados de pan (...) y la otra lleva una fanega de pan...</p><p>Más otra pieza de heredad donde dicen O Pereiro que llevará un celemín de pan...</p><p>Más un prado donde dicen O Castro que llevará de sembradura medio celemín de pan (...)la cuales dichas heredades lleva el cura que es de dicha iglesia y las llevaron sus antecesores.</p><p><br /></p><p>En outubro de 1693, sendo bispo de Mondoñedo Frei Miguel Quijada (1690-1698) realizou visita pastoral á parroquia. Non parece que fose moi satisfactoria a visión que tivo do templo si lemos a descrición, onde di que está indecente, que necesita pintura, e que a Capela Maior era máis baixa que o corpo de igrexa e que tiña que ser arranxado facendo un escote entre os fregueses aportando o rico como rico e o pobre como pobre. O mandato fíxollo ao cura e a freguesía, con ameaza de excomuñón como acostumaba a suceder, si se desobedecían as súas ordes:</p><p>… Por cuanto habiendo estado personalmente Su Ilustrísima en la parroquia de dicha feligresía de San Miguel de Reinante y visto ocularmente que la Capilla Mayor de dicha iglesia estaba muy indecente así el Retablo, imágenes, como las paredes, altura y edificación de ella, por ser mas baja dicha Capilla Mayor que el cuerpo de la iglesia, haciendo por esta razón grande disonancia y fealdad para estar colocado el Santísimo Sacramento en ella con la veneración y culto posible (...) Por tanto mandaba y mandó Su Ilustrísima que dichos vecinos a su costa, (...) levanten la dicha capilla y la pongan igual y de la misma altura que tiene el cuerpo de dicha iglesia, blanqueando sus paredes de suerte que estén limpias y con la decencia debida; y para ejecutar esta obra por el menos coste que se pudiere, mandaría y mandó Su Ilustrísima al dicho don Gregorio Fernández Vidal, cura de dicha parroquia, con intervención de dicha feligresía llamen maestros y pongan cábalas para que se remate con el que por menos coste se obligase a hacer la dicha obra. Y para su satisfacción y coste, el dicho cura con asistencia de tres o cuatro personas, en la manera que se acostumbra, haga repartimiento de la cantidad en la que se ajustase la dicha obra entre los dichos feligreses y vecinos de la dicha feligresía, repartiendo al rico como rico y al pobre como pobre lo que le correspondiese de manera que no se haga agravio y después de hecho el dicho repartimiento cada uno pagará lo que le fuere repartido dentro de dos meses, para que dentro de seis meses, que se contarán desde la publicación de este auto (…) esté ejecutada dicha obra y cada uno de los feligreses por lo que les toca cumpla lo aquí mandado dentro del término señalado (...) so pena de excomunión...</p><p><br /></p><p>Non coñecemos os motivos concretos, pero non se cumpriron os desexos do señor bispo tal como tiña proxectado. Parece ser que as carteiras dos veciños non estaban para alegrías e houbo que buscar unha solución alternativa. Máis adiante no mesmo libro podemos ler a solución que se deu para poder facer as obras descritas.</p><p>... Para cumplimiento del mandato (…) sobre que los vecinos levanten las paredes y techo de la Capilla Mayor, deseando Su Ilustrísima que cuanto antes se ejecute y, considerando los caudales y cortos medios de dichos vecinos, daría y dio licencia Su Ilustrísima para que dicho cura pueda sacar, sin incurrir en pena alguna, trescientos reales de las cofradías de dicha feligresía, expresamente ciento de la Cofradía del Santísimo y doscientos de la de Nuestra Señora, para ayuda del coste que tuviese dicha obra, respecto consta a Su Ilustrísima tener alcance y estar surtidas dichas cofradías de cera y lo más necesario.</p><p><br /></p><p>¿Foron as obras do ano 1693 ou seguintes as que deron a igrexa o tamaño e a forma que tivo ata principios do século pasado?. Probablemente. Nas indagacións que fixemos non atopamos máis obras deste tipo que nos levase a pensar nunha modificación considerable da igrexa, pero non o afirmamos de forma categórica. Outra obra que coñecemos, e da que falaremos máis adiante, non lle encontramos reflexo nos ditos libros.</p><p><br /></p><p>Século XIX</p><p>Damos un salto ata o século XIX e no ano 1883 encontramos un acontecemento que pon nome ás dúas campas da igrexa e máis a da capela do San Esteban da Pagá. Don José María Maseda Leitón cura ecónomo (provisional) de San Miguel en función de delegado episcopal bendice e consagra:</p><p>...las dos campanas que existen en la troneras de la espadaña de la iglesia de San Miguel, en honor la una de Jesús María y José y la otra de Santa Bárbara, asimismo practiqué igual ceremonial y en honor de Santo Domingo en la pequeña campana que existe en la espadaña de la capilla de San Esteban, términos de esta parroquia, a cuya solemnidad asistió gran concurrencia que fue testigo de todo, y entre el, lo fueron también como ministrantes Don Jesús Llenderrozos Quintana coadjutor de estas feligresías y el presbítero de ellas Don Domingo Silva... (ver a súa posición na fachada antiga)</p><p><br /></p><p>E como delegado do señor bispo para tal función, recibiu do Bispado, a auga bendita utilizada para tan solemne acto. No mesmo libro, na parte dos gastos dese ano aparece literal:</p><p>...Coste de una botella, que vino de Mondoñedo con agua para bendecir las campanas, dos reales.</p><p><br /></p><p>É xusto pensar que as campas estaban sen bendicir quizais porque eran novas ou levaban pouco tempo na igrexa. Unha delas colocárase na espadana o ano anterior, en 1882 temos unha anotación do gasto que supuxo o colocala no seu sitio:</p><p>....Conducción, encepe y colocación de una campana y bajar la vieja, ciento treinta y seis reales.</p><p><br /></p><p>Observamos por esta época de finais do século XIX unha costume na celebración da festividade do Patrón, e é que a Igrexa colaboraba cunha achega para tal evento, concretamente para os fogos, ou polo menos iso era como se anotaba:</p><p>1882. Que di al mayordomo, según costumbre, para la fiesta del Patrono, cuarenta reales.</p><p>1883. Se dieron, según costumbre al mayordomo del Patrono, para fuegos cuarenta reales.</p><p>1884. Di al mayordomo según costumbre para la fiesta de patrono cuarenta reales.</p><p><br /></p><p>Novo cura titular da parroquia.</p><p>En 1885 faise cargo da parroquia don José Ramón Pérez Rodríguez. Rexeu a parroquia durante 26 anos, ata o seu falecemento o 6 de outubro de 1911. A súa sepultura esta situada na parede do fondo a esquerda no cemiterio do pobo, cuxa xestión e edificación, estivo ao seu cargo desde o momento en que Venancio Santar Abraído fixo o seu legado. Ignoramos de onde era natural, o oco inferior da mesma “propiedad del párroco José Ramón Pérez Rez.” está ocupada por D. José Pascual Pérez Rodríguez (posiblemente irmán) que faleceu sendo párroco de San Xusto de Cabarcos en 1894, seis anos antes de levantar o cemiterio, o que nos indica que os seus restos foron trasladados desde outro enterramento anterior.</p><p><br /></p><p>Durante eses 26 anos executáronse moitas melloras e fixéronse adquisicións que modificaron a imaxe exterior e interior da igrexa de San Miguel, moitas delas perduran a día de hoxe, outras perdéronse con algunhas reformas dos últimos anos, como o enreixado de ferro do presbiterio ou o púlpito. O seu sucesor don José Teijeira Moreda a súa chegada á parroquia en 1914, nun libro inventario das pertenzas da parroquia e da reitoral, fixo un reconto de ditas obras detallándoas da seguinte maneira:</p><p>...Como obras extraordinarias deben anotarse, por orden cronológico las siguentes de D. José Ramón Pérez Rodríguez:</p><p>En 1896.- la verja de hierro del batisterio y la pavimentación del templo.</p><p>En 1897.- la capa de damasco blanca y rojo y la verja del presbiterio.</p><p><br /></p><p> </p><p><br /></p><p>Esta obra (o enreixado da foto) tamén aparece no libro de Fábrica como doazón dunha persoa devota que mandou preservar o seu nome.</p><p>1898.- tres albas nuevas de bastante mérito</p><p>1899.- Una pila nueva de mármol para el agua bendita y una puerta nueva que se abrió en la Sacristía con solera y escaleras. (esta última anotaa no libro con noventa y tres pesetas.)</p><p><br /></p><p>No ano de comezo de século inaugurouse o novo cemiterio construído a expensas do legado de Venancio Santar Abraído. “mediante la superior aprobación del Sr. Obispo y el expediente civil, documentos que obran en este archivo”. Obra que non contou co beneplácito “de varios propietarios y vecinos” que escribiron ao gobernador civil invocando “la salud pública como máxima ley” (la Idea Moderna, 23 outubro 1900).</p><p><br /></p><p>D. José Teijeira anota tamén este ano un fermoso terno negro de primeira e un palio de tisú que aproximaron a 900 pesetas. Valora as obras do novo cemiterio en “más de 1.000 pesos”</p><p> </p><p><br /></p><p>1901.- En este año se terminaron las obras del nuevo cementerio incluso la capilla y se adquirió una imagen de la Virgen del Carmen, limosna de una persona devota.</p><p>1902.- En este año se adquirió un monumento de Semana Santa con escalera y custodia donativo de una persona piadosa.</p><p>También se adquirió cuartillo y medio de tierra para poder cerrar el atrio, quedando cerrado en este mismo año sin que le cargase nada a la fábrica, contribuyendo la parroquia en el servicio y acarreo de materiales y lo demás por cuenta y buscas del que subscribe. </p><p><br /></p><p>A construción da parede do atrio, o cura don José Teijeira no seu libro inventario di que foi no ano 1903, e engade: “...con la cruz de mármol comprimido y dos cancillas”.</p><p><br /></p><p>Cremos que se refire a cruz que esta sobre a parede do cercado cara a rúa que vai ó rio, que ten na base unha placa coa inscrición “C. Simal 1904 Rivadeo”. Anota tamén neste mesmo libro “...adquisición de tres casullas de diversos colores”.</p><p>1904.- Son también data novecientas cuarenta y tres pesetas y cuarenta céntimos que importaron las obras de la iglesia parroquial consistentes en todo el artesonado o cielorrasado, armar la capilla de San Antonio, retejar la dicha Iglesia, zócalo de porlán y otros repasos interiores y exteriores.</p><p>1905.- Se hacen dos confesionarios de librillo aprovechando la madera que sirvió de los viejos, para la capillas del Rosario y de San Antonio. </p><p>1906.- Por la construcción de un púlpito hecho de madera de castaño con su correspondiente escalera, barnizado y dorado para la iglesia parroquial setecientas cincuenta pesetas.</p><p>1907.- De sollar y cielorrasar el coro de la iglesia parroquial con madera de pino rojo ciento quince pesetas.</p><p>Un estandarte de damasco verde con cruz y remates de plata.</p><p>1908.- Se cargó tres mil trescientas treinta y ocho pesetas por las obras de reparación hechas en la Iglesia parroquial, capilla mayor y sacristía según demuestra el recibo del maestro Don Pascual Rubiños, fecha veintidós de octubre y con la oportuna licencia del superior.</p><p><br /></p><p>Destaca este ano como o de máis gasto en obras da igrexa. Obras que posiblemente cambiaron o aspecto da parte do altar maior e da sancristía. Ás obras citadas anteriormente hai que engadir a do retablo do altar maior que foi donativo anónimo igual que o seu vernizado e dourado feito ao ano seguinte. Estamos falando do retablo do altar maior da igrexa colocado fai 112 anos. E non pasamos por alto o nome do autor Pascual Rubiños. Facendo unha busca en Internet aparece como ebanista e mestre de obras con taller en Mondoñedo en varias páxinas, en dúas delas vemos que tamén é o autor do retablo da ábsida románica de Santa María de Viveiro en 1901 (www.Semana Santa en Viveiro.com. “Procesión del encuentro de Resurrección”) e do retablo da Igrexa Parroquial do Carme de Mondoñedo no 1900 (Terra e Tempo.gal. “A Rilleira de Ambroz” de Xosé Isidro Fernández.)</p><p>“Este año se colocó el retablo del altar mayor de madera de castaño, cuyo importe fue dos mil pesetas que no se cargan a la fábrica por ser un donativo. También se coloca en la sacristía el vestuario de ropería, mueble de castaño cuyo coste fueron doscientas ochenta y tres pesetas que tampoco se cargan a la fábrica.</p><p> </p><p><br /></p><p>1909.- En este año se adquirieron las imágenes de los Sagrados Corazones de Jesús y de María, donativo de unos señores de Madrid, y de la Virgen de los Remedios oferta de una persona de esta parroquia residente en la Argentina...</p><p>1910.- En este año se doró y barnizó el altar mayor de esta parroquia costando la cantidad de mil cien pesetas donativo de un particular.</p><p><br /></p><p>Co novo altar maior, este ano tamén se suma ao patrimonio da parroquia e ao culto unha nova imaxe para lucir nel: a do santo Patrón</p><p>“En este año se adquirieron las imágenes del arcángel San Miguel y de San Ramón por donativo de una persona piadosa de esta parroquia”.</p><p> </p><p>Nota: As imaxes anteditas presiden o altar maior da igrexa, O Sagrado Corazon de Xesús, A Purisima, o Arcanxo San Miguel, San Ramòn Notato e a dereita (fora da foto) O Sagrado Corazón de María, pero non podemos confirmar que sexan as adquiridas nestes anos descritos.</p><p><br /></p><p>Sobre todas estas obras e compras, don José Teijeira Moreda anota no seu caderno:</p><p>“...si bien tuvo para ellas limosnas de consideración, no por ello le es menos deudora la iglesia, sino mas bien un motivo de mayor reconocimiento ya que eso mismo se debe a su celo y actividad. Digno de eterna memoria es el difunto párroco de San Miguel...”.</p><p><br /></p><p>Como vimos D. José Ramón Pérez Rodríguez tivo doazóns importantes para a igrexa, empezando pola que supuxo un novo cemiterio, que por outra parte significaba una fonte de ingresos para a fábrica pola venda de novos nichos a razón de 150 pesetas a propiedade de tres ocos.</p><p><br /></p><p>Persoas devotas e desprendidas hainas en todas as parroquias, e máis naqueles anos que as crenzas relixiosas eran máis profundas, e eran máis as persoas que vivían unha vida piadosa e de caridade coa esperanza de non perder a luz que ilumina o camiño da vida eterna. Non é menos certo que D. José Ramón coincidiu en San Miguel cunha familia que polo que puidemos coñecer dos seus membros, consideramos que eran devotos crentes e gozaban dunha posición económica desafogada, a familia Santar Abraído. Os descendentes do cirurxián Fernando Santar, as tres fillas solteiras, Escolástica, Carmen e Vicenta e o fillo Venancio, que finou en 1898 despois de volver da emigración con capital suficiente como para dotar a parroquia con un novo cemiterio e deixar un legado para repartir a cen mozas pobres e honradas, que algunha noticia de prensa valoraba en 80.000 pesetas da época, e que sete anos despois de falecido, as supostas beneficiarias estaban reclamando. Eran catro os administradores testamentarios encargados: Domingo Pazo Basanta, Ramón López Fernández, o cura D. José Ramón e a irmá do filántropo Vicenta. Por outra parte as tres irmás viviron mentres o párroco gobernou a parroquia. Escolástica morreu no ano 1896, Carme no 1900, e Vicenta, a máis nova, no 1932; pero hai un dato máis, Carme ao morrer deixou unha filla maior de idade e un fillo de 11 anos, Fernando, cuxo destino parecía marcado polas circunstancias persoais cara ao seminario. Fernando morreu aos 31 anos de idade sendo presbítero en 1920, e deixou como legado a igrexa e ao párroco D. José Teijeira, as súas pertenzas persoais relativas ao culto, e dicir: un cáliz de prata con patena e culleriña do mesmo metal dentro dunha caixa de madeira, recuberta de pel e forrada de terciopelo; unha casulla branca, estola e manípulo; un alba, tres bonetes de raso, tres sobrepelices e outras prendas máis. Este cáliz ten a súa pequena historia, pois foi entregado “con outros muchos objetos en Palacio” para as igrexas devastadas. Posteriormente ao falecemento de D. José Teijeira, as súas sobriñas Josefa e Regina regalaron a parroquia de San Miguel outro cáliz e patena metidos na mesma caixa de pel. Así o recolle D. Manuel Maseda Otero no libro de inventarios en 1945.</p><p><br /></p><p>Exposto isto, tampouco temos máis probas documentais para soster que a familia Santar estivera detrás dalgunhas das doazóns para as obras descritas na igrexa de San Miguel durante estes anos, só é unha coincidencia temporal e non pasan de ser indicios circunstanciais.</p><p><br /></p><p>Despois de D. José Ramón Pérez Rodríguez a parroquia foi atendida provisionalmente por don Vicente García Hermida, de Ribadeo.</p><p><br /></p><p>Nesta provisionalidade, nos primeiros anos do século XX, o século dos avances tecnolóxicos, o templo foi testemuña da chegada da modernidade industrial ás parroquias e vilas da Mariña. En 1912 instalouse na igrexa a luz eléctrica. O evento visto coa perspectiva dos anos que pasaron tivo que ser todo un acontecemento. Posiblemente outras casas e negocios de San Miguel xa desfrutaban da enerxía eléctrica. A central “Electra del Masma”, construída por José Reimunde e Damián López no Rio Masma cerca da Cazolga, empezara a producir enerxía eléctrica cinco anos antes aproximadamente, e xa tiña tendidos ata Lourenza, Foz e Ribadeo. Quedaban atrás as lámpadas de aceite, as velas, os candís de carburo... no que se refire a iluminación doméstica, porque a cera, como en séculos pasados, seguiu sendo por moitos anos un artigo insubstituíble e un capítulo importante no culto das nosas igrexas.</p><p>1912.- Por instalar la luz eléctrica en la iglesia 9,50 pesetas</p><p>Por arreglo y ampliación del atrio 273,50 pesetas</p><p>Este año se adquirió la imagen de la Purísima.</p><p>Por construcción de un altar nuevo para la Purísima Concepción 208,50 pesetas </p><p>Por arreglo del armónium y materiales para el mismo 51,35 pesetas.</p><p> </p><p>A partir deste ano tamén aparece un gasto máis nas contas da igrexa:</p><p>1917.- Por alumbrado de la iglesia a Eugenio Leitón 14 pesetas.</p><p>1919.-Por alumbrado eléctrico durante el año a Eugenio Leitón 23,50 pesetas.</p><p><br /></p><p>Novo cura titular da parroquia.</p><p>El parroco que subscribe tomó posesión de este curato de San Miguel de Reinante el día veintiocho de junio de mil novecientos catorce. José Teijeira y Moreda</p><p> </p><p><br /></p><p>A nós chegaron referencias orais que se referían a don José Teijeira como o “Cura do Claveiro”. Era natural de Santa Cilla, parroquia do Concello de Foz, e non tivo relación coa familia Claveiro ata que Regina, unha sobriña que o acompañaba en San Miguel, se casou con José María García Díaz, O Claveiro. Os recordos que nos transmitiron tamén falan dunha persoa bondadosa xusta e comprensiva.</p><p><br /></p><p>Foi cura de San Miguel durante 30 anos, entre eles os do levantamento militar franquista, difíciles sempre, mesmo en zonas onde o enfrontamento armado non foi salientable.</p><p>Na súa permanencia ao fronte da parroquia fíxose o cambio mais visible na igrexa: a torre da entrada principal. O cemiterio novo seguía sumando sepulturas a razón de 50 pesetas por oco. Paralelamente seguen as obras nel e no atrio da igrexa, na parte que ocupara o vello cemiterio.</p><p><br /></p><p>1915.- Por arreglar el reloj de la iglesia a don Gervasio González seis pesetas.</p><p>A José Barreira por veintitrés días de trabajo en el cementerio de arriba cuarenta y seis pesetas.</p><p>Al mismo Barreira por sacar escombros y otros arreglos en el cementerio viejo treinta y nueve pesetas y cincuenta céntimos.</p><p>A Plácido Blanco por arrastre de arena para el mismo cementerio y para el de arriba en tres días de carreteo dieciséis pesetas.</p><p><br /></p><p>1916.- A Gervasio González por un confesionario nuevo hecho por orden del señor obispo, noventa y ocho pesetas y treinta céntimos.</p><p>A Doña Amadora Moreda por artículos de ferretería para poner ventanas en la iglesia de poder cerrar y abrir, trece pesetas.</p><p>A Gervasio González por 30 fanegas de cal para las obras del cementerio nuevo que hago debidamente autorizado, ochenta pesetas.</p><p>Por una pila de marmol para bautizar, traída por orden del Sr. Obispo, ciento ochenta pesetas. </p><p><br /></p><p>1917.- A Enrique Fernández por levantar dos paredes del cementerio nuevo y algunos materiales para ellas autorizado por el prelado doscientas sesenta y ocho pesetas y cincuenta céntimos.</p><p>A Narciso López carpintero de esta parroquia por el artesonado del retablo, un candelabro de cerezo para el cirio pascual y una caña (?) para las tres marías le pagué cincuenta pesetas.</p><p>A José Ramil cementarista de Ribadeo por una cruz para el cementerio viejo cincuenta pesetas.</p><p><br /></p><p>Pensamos, sen moitas dúbidas, que esta cruz era a que estaba encima dun libro aberto, tamén de cemento, era o monumento de recordo do camposanto vello. Estaba pegado a casa que se tirou nos anos noventa para ampliar a entrada ao atrio, e nesa obra desapareceu do seu sitio.</p><p><br /></p><p>A José Ramil por once remates para las columnas del antiguo cementerio cuarenta y dos pesetas.</p><p> </p><p>A Juan Antonio Fernández, maestro de obras, por dar cales a las paredes del cementerio, menos la del poniente, y materiales que trajo, peones y obreros, trescientas sesenta y cuatro pesetas y sesenta céntimos.</p><p>A Ricardo Barreira por catorce días de jornales en los cementerios y atrio treinta y cinco pesetas.</p><p> </p><p>1918.- A Gervasio González por una cruz de cemento para el cementerio nuevo su colocación sobre el osario común y cerrar los dos huecos del mismo treinta ptas.</p><p> </p><p>Esta anotación refírese a exhumación de restos do antigo cemiterio no fronte da igrexa e o traslado a dous nichos do novo, situados na parede do fondo á dereita, que conserva a dita cruz de cemento.</p><p><br /></p><p>Reforma del coro por el maestro Gervasio González doscientas ochenta y una pesetas y setenta y cinco céntimos.</p><p>Escalera del campanario hecha por el mismo maestro doscientas treinta y nueve pesetas y veinte céntimos.</p><p><br /></p><p>1920.- A Francisco López, vinotero por cinco arrobas de vino para celebrar, sesenta y dos pesetas y cincuenta céntimos.” </p><p>Una pila de agua bendita de mármol de las Sasdónigas, de las modernas, con llave de metal cincuenta pesetas.</p><p>Una lámpara de plata meneses que arde en el altar de la Inmaculada Concepción que donó para este fin Doña Concepción Rodríguez Murias.</p><p>Una preciosa imagen del Niño Jesús que regaló dicha señora para el catecismo de esta parroquia.</p><p><br /></p><p>1921.- Arreglar la araña y reparación de piezas destrozadas y rotas al caerse pagué a D. Eugenio Leitón veinte pesetas.</p><p><br /></p><p>1926.- Por reforma del presbiterio y pavimentación del mismo en mármol y mosaico con cemento mano de obra y demás gastos pagué a don Gervasio González autorizado por el Sr. Obispo, seiscientas cincuenta y cinco pesetas y noventa y cinco céntimos.</p><p><br /></p><p>1927.- A Máximino Rocha por arreglar el altar del Rosario cuarenta pesetas</p><p>Por la pintura a Ramón Abraído, veintinueve pesetas y cincuenta y cinco céntimos.</p><p><br /></p><p>Nota: para hacer constar que Dª Manuela López regaló para el altar de San Antonio un juego de manteles, y Dª María Dorado de Méndez un frontal Blanco para el altar mayor pintado de su mano en Cienfuegos, La Habana.</p><p>Asinado: José Teijeira y Moreda. </p><p><br /></p><p>Este ano aparecen amais unha serie de regalos de varias persoas devotas, como son, dous candelabros e un crucifixo; unha coroa e un manto negro para a Virxe das Dores “y finalmente una imagen preciosa del Stmo. Rosario”, que donó la virtuosa Srta Rosa Martínez Rodríguez.</p><p><br /></p><p>Falamos máis arriba dunha obra da que non encontramos información nos libros do arquivo parroquial, sendo precisamente a que espertou a nosa curiosidade para empezar a escrutar a historia da parroquia. A obra non foi menor. Estamos falando da torre da igrexa, e xa non encontramos testemuñas orais que nos falen dela. Só chegaron a nós dúas fotos da obra, e si unha imaxe vale máis que mil palabras neste caso temos o dobre. Estas imaxes certifican que a nosa igrexa mudou a fachada da entrada principal, cambiando unha espadana barroca con unha parte alta de cantaría de tres vanos con dúas campas nos dous inferiores, por unha torre campanario de base cadrada con catro partes diferenciadas. As dúas primeiras de granito, a terceira de ladrillo recebado de cemento, no que están os ocos das campas de do reloxo, e a máis alta, do mesmo material formando unha cúpula circular con oito ocos con arco de medio punto.</p><p><br /></p><p> </p><p>A fotografía da fachada antiga indícanos que as obras empezaron despois do ano 1917, pois xa se ve á esquerda un remate das columnas do cemiterio vello que se puxeron ese ano, e hai outros dous datos que nos dan algunha sinal de que está rematada. No decorrer dos anos desta historia chegamos ao ano 1929, e aquí encontramos dous apuntes de gasto que parecen complementar unha torre xa acabada:</p><p><br /></p><p>Adquisición de materiales y colocación del pararrayos de esta iglesia, pagué a un técnico de Villanueva, doscientas treinta pesetas.</p><p><br /></p><p>A Don Ramón Martínez Pérez por montaje y materiales de los dos yugos de las campanas, cuatrocientas quince pesetas.</p><p><br /></p><p>O pararraios poríase, como é natural, no cumio da torre, pero non é unha sinal fiable do remate, porque puido pasar un tempo, incluso anos sen tal aparello; non así as campas, pois non nos imaxinamos unha igrexa sen campas, e como se ve na foto da torre en construción, xa están colocadas antes de desfacer o andamio. Si ben o apunte do libro só fala dos xugos de madeira e a colocación, tamén nos parece natural que coa torre nova subiran as campas con madeiras novas. Con estes datos parece que podemos concluír que no ano 1929 estaba rematada.</p><p><br /></p><p>Quedan algunhas incógnitas amais dos anos concretos de construción: quen promoveu o cambio?; de onde saíron os fondos ou quen pagou a obra?. Dolores García, sobriña do cura José Teijeira Moreda, informounos que cría recordar que para rematala o seu tío tivera que vender unha terra; si isto foi así tamén cabe a posibilidade de que fose construída en “dúas fases”.</p><p><br /></p><p>Outros apuntes deste mesmo ano tamén rezan obras de reparación e arranxado.</p><p>1929.- A Narciso Dorado López por dar cales al frente norte de la iglesia, cuatro cientas ochenta y seis pesetas y cincuenta céntimos.</p><p>Por dos carros de losa traídas de las canteras de la Insua, treinta y cinco pesetas. </p><p><br /></p><p>Si no ano 1929 se deron cales pola fachada norte, no 1930 foi á fachada sur renovada. Tamén se fai unha mesa de autopsias xa desaparecida, recordemos que estaba nun pequeno recinto pegado a parede do cemiterio onde hoxe están os lavabos.</p><p><br /></p><p>Por traslado del cementerio de párvulos, construcción del nuevo, cales, cemento y mesa de autopsias, pagué a D. Maximino Rocha trescientas noventa y cuatro ptas.</p><p><br /></p><p>1938.- A Narciso Dorado se le pagan por cemento y empleo en el suelo de la torre de esta iglesia veintitres ptas.</p><p>Este año hubo el donativo de una imagen de San José que regaló a esta iglesia Dª Dolores García Díaz.</p><p><br /></p><p>1942.- Una piedra de marmol para la entrada del cementerio 10 ptas.</p><p><br /></p><p>Hago constar que Don Manuel Martínez Murias pago setecientas ptas. a Narciso López por pintar, barnizar a muñeca el retablo del altar del Carmen, o sea, con goma laca.</p><p> San Miguel mayo de 1951</p><p><br /></p><p>1943.- Cuerda y alambre a Abraído para toque de campanas desde casa veinte ptas y cincuenta cts.</p><p><br /></p><p>Durante este año de 1943 falece D. José Teijeira Moreda e ata abril de 1945 firma os libros da parroquia, (P.O.) D. Manuel Maseda Otero párroco de Santiago de Reinante. Desde abril de 1945 ata xuño de 1949 pasa a exercer como cura D. José Louro Méndez que logo sería cura párroco de Benquerencia.</p><p>En xuño de 1949 faise cargo da parroquia D. Benjamín Prieto, durante 5 anos.</p><p><br /></p><p>1952.- A Benigno Rocha por hacer las cancillas del atrio, las tres, quinientas una ptas.</p><p><br /></p><p>En xaneiro de 1955 toma posesión da parroquia como cura titular D. Pedro Cedrón Rivas que era natural de Ferreira a Vella, concello de Riotorto, e anteriormente fora cura párroco de Rinlo, onde ten unha rúa dedicada ao seu nome. Exerceu ata mediados do ano 1966.</p><p> </p><p>1957.- Reparación del armonio, material y mano de obra doscientas diez ptas.</p><p>A Ramón González por material y mano de obra para pintar la iglesia quinientas ochenta ptas.</p><p><br /></p><p>1958.- Por reparación del reloj a Celso Vázquez setenta y cinco ptas.</p><p><br /></p><p>1964.- Reparación del armonio al “Valenciano” de Ribadeo y material trescientas ptas.</p><p><br /></p><p>En setembro de 1966 faise cargo da parroquia D. Ricardo Díaz e durante 1967 fai obras de pintando de toda a igrexa por dentro, dota a igrexa de bancos novos retirando así todos os reclinatorios particulares que cubrían a maior parte da superficie da igrexa. Realizando estes traballos de pintura foi cando, por casualidade, se descubriu o arco de cantería, que estaba cuberto con unha capa de cal, situado entre o presbiterio e a nave da igrexa.</p><p> </p><p>...Por bancos y obras en la iglesia 86.237 pesetas.</p><p><br /></p><p>A don Ricardo, que pasou a ser arcipreste de Ribadeo, sucedeuno en 1980 D. Jesús Otero Méndez ata o seu falecemento en febreiro de 2014. A súa aportación máis salientable para a igrexa foi quizais engadir a casa pegada ao xardín do atrio, compra que foi compartida entre a igrexa e aportacións veciñais para facelo máis amplo cunha entrada máis accesible. O rexistro da propiedade foi asumido polo bispo a favor da igrexa, deixando ao marxe a aportación veciñal. Nos últimos anos, como tódolos sacerdotes actuais, tivo que exercer simultaneamente como cura de varias parroquias da contorna e foise vivir a Foz, deixando arruinar a casa reitoral de San Miguel de Reinante.</p><p><br /></p><p>O cura párroco actual don José Boullosa empezou todo tipo de reformas na fábrica da Igrexa, apoiado por grupos de veciños voluntarios que se prestaron a axudar en todo, particularmente cinco deles que están integrados oficialmente na organización católica de Cáritas que promove o desenrolo integral de persoas e pobos, especialmente dos máis pobres e excluídos. </p><p>As reformas que se fixeron ate o de agora (Agosto-2020), foron: 1) No coro, remozado xeral e colocado un novo embono no teito, cunha instalación de focos grandes de luz apropiados o lugar. 2) Subida a torre, reparación da porta lateral renovando as partes podres, cuarteirón e traveseiro do peinazo do fondo, e cambio dos cristais rotos da fiestra que lle da luz a escaleira. 3) Na nave principal, fronte a porta de entrada lateral, colocouse a media altura sobre unha repisa de madeira un Cristo Crucificado de 80 cm. sobre peaña de 40 cm, o todo 120 cm de altura, e a cada lado, dúas imaxes de santas de 65 cm de altura. 4) Sobre a porta lateral colocouse un cadro acristalado da Sagrada Familia (95x85 cm). 5) Fora, na entrada desta porta habilitáronse tres cadros acristalados para anuncios da parroquia. 6) A media nave á esquerda colocouse un cadro acristalado da Virxe do Perpetuo Socorro representación da icona bizantina do século XV e fronte a ela outro cadro acristalado co estandarte da Virxe do Perpetuo Socorro (167x113 cm). 7) No rincón da pilastra esquerda da arcada, colocouse unha imaxe da Virxe de Fátima (62 cm de altura) regalo dunha familia portuguesa instalada desde antigo en San Miguel. 8) No rincón da pilastra dereita do mesmo arco, colocouse unha imaxe da Virxe do Carme (68 cm de alto). 9) Pasado o cruceiro, na pilastra esquerda do arco do presbiterio, colocouse unha imaxe de San Roque (70 cm de altura) e na pilastra dereita unha imaxe da Virxe das Dores (1 m de altura) que foi vestida por dúas devotas, unha que deu os panos de roupa (Mavelita) e outra que fixo e bordou o vestido (Teresa do Sancristán). 10) Diante do altar maior actual de cantería (1,70 m de largo por 95 cm de alto), cara os fregueses, instalouse sobre unha alfombra un Cristo Crucificado (55 cm de alto por 60 cm entre puntas dos brazos abertos), e a cada lateral sendos candelabros de madeira tallada para cirio pascual. 11) Restaurouse un atril pequeno para lector e o atril maior do Evanxeo (128 cm de altura por 55 cm de ancho). 12) A pila bautismal en forma de copa (77 cm de diámetro por 105 de alto) semi-empotrada na parede a dereita do retablo maior, instalada erroneamente fora do rito litúrxico nese lugar por outro párroco, foi limpa apropiadamente, así como, restaurouse a cadeira de madeira da visita bispal (68 cm por 1 metro de alto). 13) Na sancristía restaurouse o gran armario das roupas litúrxicas; instalouse na parte baixa un pequeno cuarto de aseo; reparouse a escaleira de subida e cambiáronse tódolos cangos e chan de madeira do piso alto. Así mesmo, quedou restaurada e vernizada a mesa do catecismo deste piso alto da sancristía.</p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p>CONFRADÍAS DA PARROQUIA DE SAN MIGUEL DE REINANTE</p><p><br /></p><p>SANTÍSIMO <span style="white-space: pre;"> </span>(Libro 1) 1687-1777</p><p><span style="white-space: pre;"> </span>(Libro 2) 1778-1841</p><p><br /></p><p>NOSA SEÑORA<span style="white-space: pre;"> </span>(Libro 1) 1692-1794</p><p><span style="white-space: pre;"> </span>(Libro 2) 1794-1841</p><p><br /></p><p>ANIMAS<span style="white-space: pre;"> </span>(Libro 1) 1675-1888</p><p>(estas dúas están no mesmo Libro 1)</p><p>SAN ANTONIO<span style="white-space: pre;"> </span>(Libro 1) 1751-1803</p><p><br /></p><p>LIBRO DA COFRADÍA DE SAN ANTONIO DE PADUA</p><p>Empezada a fundar polo cura párroco D. Bartolomé Freire y Andrade (este cura é quen está mencionado na laude gravada no dintel da porta principal de entrada do Oeste da Igrexa)</p><p>D. León de Fraga y Baldés, cura párroco de S. Miguel, xunto cos confrades fan os puntos relevantes da seguinte Constitución da Cofradía:</p><p>1) Que sexan admitidos ós que queiran entrar por propia vontade , con tal de pagar de entrada tres reais de vellón en diñeiro ou cousa que o valga.</p><p>2) Cada ano se ha de nomear Mordomo en cuxo poder han de estar os caudais...</p><p>3) Dito Mordomo a de cobrar de cada confrade medio real de vellón de años...</p><p>4)</p><p>5) O día do Santo, celebrarase unha misa cantada e vésperas cantadas...</p><p>6) O día de San Antonio Abade celebrarase misa cantada polos irmáns da Cofradía e pagaránselle o oficiante seis reais.</p><p>7) O día do Glorioso San Roque, “avogado da peste”, o 16 de Agosto, celebrase misa cantada e dúas rezadas, pagaránselle o cura seis reais e ós outros sacerdotes, catro.</p><p>8) Cando Deus chame a mellor vida a algún confrade, o cura oficiará unha vixilia e misa cantada, polo que ha de haber cinco reais de vellón, e celebrarase con dous cirios sobre o altar maior mentres dure o acto.</p><p>8) Acordamos irmáns e confrades que o día de San Antonio, función de misa cantada e procesión, así como o día de San Isidro Labrador e tódolos días da súa festa do 15 de Maio con dous sacerdotes que axuden a oficiar a citada misa e procesión. O cura (párroco) cobrará seis reais e os outros, catro cada un.</p><p>LISTA dalgúns dos CONFRADES</p><p>Leon Antonio de Fraga e Baldes (cura)</p><p>Baltasar Menendez Navia y Villaamil (de Ribadeo) (dono da Casa do Outeiro, onde está o seu Escudo de Armas)</p><p>Alonso Prieto Pasarón e a súa muller (petrucios da Casa do Páxaro da Aspara)</p><p>Bernardo de Balsa</p><p>Juan Liñares (de San Pedro de Benquerencia)</p><p>José Pita Montenegro</p><p>Francisco Díaz de la Rocha + Ana de Pedrosa</p><p>Gabriela de Pedrosa</p><p>José do Couto</p><p>Pedro Pita</p><p>Francisco Pasarón + Caethana</p><p>Andrés Sanches Rivadeneira </p><p>Juana de Moreda y Mastache viuda de Gaspar de la Rocha</p><p>Etc.</p><p><br /></p><p>COFRADÍA DAS ANIMAS DO PURGATORIO (1675-1888)</p><p>(12-Maio-1683- Sello Quarto) A Cofradía aséntase definitivamente no Ano 1712 por don. Pedro de Moreda Rivadeneira y Aguiar (cura vello propio) e algúns confrades entre eles, Dª. Antonia Pouparín.</p><p>D. Salvador Menendez Navia y Villaamil, canónico tesoureiro da igrexa catedral de Mondoñedo, que o morrer o cura vello (D. Pedro de Moreda) fai de notario da herdanza que lles deixa aos confrades de corenta ducados.</p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p><br /></p><p>FESTAS PATRONAIS EN HONOR A SAN MIGUEL ARCANXO</p><p><br /></p><p>O pobo de San Miguel de Reinante cada 29 de setembro dende tempos inmemoriais honra ao seu patrón ao Arcanxo San Miguel. Unha talla alada do arcanxo duns sesenta centímetros datada do século XVIII preside o altar maior da igrexa, pero… por qué San Miguel e non outro santo? Por qué non San Pedro, San Xoan … poida que esta razón xamais a saibamos pero o que sí está claro é que non sempre fomos de Reinante, se non que en plena idade media eramos San Miguel de Vila Cha.</p><p>O diccionario Madoz afirma que o pobo de San Miguel xa existía no século XII</p><p> “La ig\. parr. (San Miguel Arcángel) existía en el siglo XII, con el nombre de San Miguel de Viiiaplana; es matriz de Santiago de Reinante y el curato de patronato real y ecl.; hay 2 ermitas pobres y un cementerio muy próximo á la población”</p><p>Existen uns trinta documentos, dous calendarios e tres escrituras que fan referencia a Vilacha nos arquivos da Catedral de Mondoñedo.</p><p>É no tombo de Lourenzá onde atopamos máis referencias ao noso pobo.</p><p>No documento número 75 do Tumbo de Lourenzá datado o 18 de abril do 1151, fálase de Vilachá. Neste documento García Vermúdez doa ao Mosteiro de Lourenzá e ao seu abade, as herdades que posuía en Villa Plana, Santo Estevo e San Pedro a cambio de darlle dúas vacas, un poldro, tres medios de pan, tres de trigo e un vestido ao ano ademais de ser acollido no mosteiro cando se presentara alí.</p><p>No documento número 64 datado o 24 de novembro do 1266, María e Dominga González venden ao Mosteiro de Lourenzá parte da súa herdade situada en Vilachá por 24 soldos. </p><p>Polo que se entende trala lectura Pedro Gundisaluus que aparece en outros documentos do tombo de Lourenzá foi o pai destas dúas señoras.</p><p><br /></p><p>No ano 1288 o cabildo cede o foro de San Miguel de Vilachá a Mateo Álvarez (mentres viva o arcediano de Montenegro D. Pedro Diéguez)</p><p> O pago deste foro realizarase nos meses de novembro e abril dando a cada canónico do cabildo: 8 soldos leoneses, 2 pans dominicais e unha ración íntegra aos estudantes (relixiosos da catedral).</p><p><br /></p><p>É no ano 1605 cando se comeza a falar de San Miguel de Reinante e da Administración de Reinante deixando de empregarse a denominación San Miguel de Vilachá ou de Villaplana.</p><p>Poida que este cambio de denominación fixera alimentar a lenda de San Miguel. Lenda que conta que alá polo 1600 o pobo se San Miguel de Vilachá se asentaba ao lado dun pequeno regato (o río de San Miguel ou do Forcón) nos lugares hoxe denominamos como Vilachá e Figueirido. </p><p>Disque nunha noite de inverno choveu moito e isto coincidiu cunha subida da marea moi grande e o desbordamento do rio asolagando todo o pobo e quedando tan só en pe a casa máis alonxada do pobo, o Pazo de Pumarín.</p><p>O libro das festas do ano 1977 promovido pola comisión daquel ano (Pichurri, Rocha, Julio, García e Luís relata esta lenda.</p><p>“Nuestro predecesor, San Miguel de Vila Chá, fue un pueblo que tuvo asiento en la vega norte del actual San Miguel de Reinante de los siglos XIV al XVI. </p><p>Vila Chá, estaba enclavada en la margen derecha de un pequeño río, que desemboca en Lóngara y que servía de límite de los pueblos de San Miguel y San Pedro. De este río, nos cuentan nuestros abuelos que uno de sus frecuentes desbordamientos en invierno inundó y destruyó al pueblo de San Miguel de Vila Chá y cambió su lecho unos mil metros hacia el Este.</p><p>También la tradición nos cuenta, que la casa más alejada del mar, de ese antiguo San Miguel estaba a 1400 metros de este y se localizaba en el barrio entonces llamado Espiñeira (hoy Pumarín), y que la iglesia y lo que en su tiempo era el mercado, estaban situados en el actual Figuerido. El actual barrio de Xalxende en aquella época se denominaba “As Viñas” debido a que en ese lugar se cultivaba la vid. Prueba de ello nos la dan los posteriores hallazgos de cepas enterradas.</p><p>A 500 metros del mar y en dirección Noroeste, había un espeso bosque de robles que se conocía con el nombre de Carballo, nombre que procede del gallego. En la actualidad no existe pero se sabe que estuvo situado por el actual Preguntoiro. También sabemos que otro bosque de las mismas características existió limitando ya con el mar y prueba de ello la tenemos a raíz del descubrimiento por una marejada de gran cantidad de troncos en el año 1954. También es probable que la zona sur de Vila Chá fuese monte, pues recientes excavaciones hechas en unos yacimientos de caolín han puesto a la luz gran cantidad de árboles en muy buen estado de conservación. Lo hasta ahora contado, es poco más o menos lo que nuestros abuelos nos contaron, pero nuestra inquietud nos lleva a una pregunta: ¿cómo un río tan pequeño es capaz de sepultar un pueblo tan grande?</p><p>Una respuesta lógica que no desfasa con la tradición es, que conocidas las características del subsuelo de esta zona que se trata en su totalidad de una mezcla de barro y arena que la poca consistencia de éste al mezclarse con gran cantidad de agua que el río aportó, se hundió sepultando el pueblo de Vila Chá.</p><p>Cabe también, que la causa de la desaparición de Vila Chá pudiese ser la acción de un maremoto, pero como de ello nada se sabe, nada podemos asegurar…</p><p>Hoxe en día sabemos que a galerna de 1954 o que descubriu foron os restos dun bosque fósil, a turbeira de Arealonga que é obxecto de estudo pola importancia dos ósos atopados nela. Parece que poido ser datada en 9000 anos a. C. </p><p>Discrepamos onde sitúa o lugar de Carballo xa que o sitúan en Preguntoiro pero está realmente cerca da ponte de Cardido, moi próximo polo tanto ao lugar que aínda hoxe en día conserva o nome de Vilachá e o lugar de Salxendrez sempre se denominou así xa que a documentación medieval así o confirma. Pero ben sabemos que esta crónica daquel libro das festas relataba a lenda segundo os avós que en todo momento lle engadían un ala de misterio, “...as campás da igrexa repicaban coa marusía… os arados na zona de Vilachá chocaban cos tellados das casas…”</p><p><br /></p><p>A referencia máis antiga ás festas do patrón atopámola nos libros de fábrica da Igrexa, concretamente, do ano 1885 no que se deron 40 reais para os fogos do patrón ao mordomo, 40 reais aos sacerdotes que fixeron o ritual e 40 reais para o mordomo da festa.</p><p><br /></p><p>En prensa a primeira referencia ás festas do San Miguel data do ano 1891. Atopámola por casualidade no Riberas del Eo do 09/11 /1935, onde nun recadriño pequeno atopabamos as noticias de facía corenta e catro anos entre varias novas aparecía esta que se refería ás festas celebradas naquel ano</p><p>“El martes tuvo lugar en Reinante y en la Caridad la fiesta de San Miguel. Al primerio de dichos puntos reunió no poca gente de los alredederores y bastante de Ribadeo.</p><p>Unos cuanto músicos de los que componen la murga conocida como del Refaxeiro, trataba de amenizar las fiestas, pero ejecuto la misa llamada de Sexto Tono y un Tamtum Ergo a tres voces, dos clarinetes y un cornetín.</p><p>El presbítero don Manuel S. Pérez ocupó la sagrada cátedra predicando un bonito sermón en el que encomió las virtudes del Santo Arcángel.</p><p>No faltó lo profano, su parte de fiesta sobre todo en la casa de un acaudalado vecino nuestro que nos obsequió cumplidamente y nos proporcionó la ocasión de pasar un rato delicioso”</p><p>Descoñecemos quen sería o acaudalado veciño pero no tocante á murga o Refaxeiro sí podemos decir algo. Por este pseudónimo era coñecido o músico mindoniense José Antonio Ramos Gasalla que dende moi novo se dedicou á música ingresando na capela de música da catedral mindoniense. A finais deste século dirixía unha charanga composta por doce músicos e con varios instrumentos que participou nas diversas funcións e actos públicos celebrados en Mondoñedo e arredores, é dicir todo un luxo contar coa súa presenza nas festas daquel ano.</p><p><br /></p><p>No boletín mensual de Ribadeo, “Bandera Católica” do 8 de outubro de 1912 (ano II, Nº23), lemos a crónica seguinte referida ás Festas de San Miguel: “Debido al mal tiempo que reinó en los últimos días del pasado mes, resultaron deslucidos los grandes festejos celebrados en el inmediato y pintoresco pueblo de San Miguel de Reinante, en honor de su santo patrono.</p><p>Las solemnidades religiosas revistieron el extraordinario esplendor que sabe dar a estos actos el virtuoso y activo ecónomo de aquella parroquia, nuestro querido amigo, D. Vicente García Hermida. A las once de la mañana del día 29 celebrose solemne misa en la iglesia parroquial, cantándose por un nutrido coro acompañado de orquesta, la del M. Prado, al ofertorio ocupó la sagrada Cátedra un P.Benedictino del monasterio de Villanueva de Lourenza, que hizo un notable panegírico del Santo.</p><p>Terminada la misa se organizó lucida procesión, siendo conducido S.D.M. (Su Divina Majestad) bajo palio de cuyas varas eran portadoras las autoridades locales, y dando escolta a cuatro números y un cabo del Cuerpo de Carabineros. Llegada la procesión al templo se hizo la reserva. Al día siguiente tuvo lugar una misa de Requiem, en sufragio de las almas de los feligreses fallecidos durante el año.”</p><p>No boletín de Bandera Católica de 8 de Octubro de 1915 (Ano 5, Nº58) faise reseña das festas celebradas na contorna: “Con la animación de costumbre celebráronse las fiestas del Santísimo Cristo en Piñeira; de San Cosme, en Barreiros y de San Miguel en Reinante. También en Figueras tuvo lugar la fiesta del Santo Cristo del Buen Viaje”.</p><p>No ano 1918 no periódico “El Eco de San Miguel” periódico que os emigrantes da Sociedad Hijos de San Miguel y Reinante promoveron, aparece unha noticia no número do 10 de outubro no cal di que as festas non foron moi concorridas naquel ano.</p><p>“aunque muy poco concurridas se celebraoron con mucha solemnidad los festejos en honor a San Miguel Arcángel. </p><p>El día estuvo lluvioso, pero eso no impidió que la gente joven, ávida de diversión y pletórica de entusiasmo, diese nota saliente a la fiesta, serpenteando por el paseo, desde la Panadería hasta frente a la casa de Don Inocente Maseda</p><p>Apunto con esto un caso curioso que dijo un anciano sentado en el paredón del Souto “eu con ser vello e todo, o ver esas mociñas tan churrusqueiras ´fáiseme auga n´a boca”</p><p>E é que as mozas de San Miguel tiñan fama de fermosas e para o patrón non dubidaban en presentar as súas mellores galas.</p><p>Nese ano a banda de Santo Tomé executou moitas e variadas composicións modernas e típicas da rexión dando nota significativa a “Alborada” e a “Muiñeira”. No último día houbo baile no campo da festa e á noite nos salóns da época, amenizado pola banda no salón da Sociedade Recreativa.</p><p>Para atopar máis novas destes festexos xa debemos alonxarnos deste ano ata o 1926 no que unha pequena nota do 3 de outubro no Heraldo do Gallego contaba que se celebraran grandes festexos na honra do patrón dende o día 25 de setembro ao 30 do mesmo mes.</p><p>Tres anos despois (1929) non aparecen novas das festas patronais pero sí resulta canto menos chocante unhas coplas de cego publicadas no Riberas del Eo precisamente no día do patrón.</p><p>DIALOGANDO:</p><p>-Beatriz, estoy triste sabes por qué? Porque llegó la fiesta de San Miguel</p><p>-No me lo explico, al contrario, eso es causa de regocijo.</p><p>-La fiesta es atrayente y es animada; voy sin embargo a ella de mala gana, pues me hago cargo que con ésta se acaban las del verano.</p><p>- Aún os quedan las ferias de Mondoñedo, que tanta gente llevan de nuetro pueblo.</p><p>- Gracias querida, sí, allí pasan las maulas el tercer día.</p><p>- Qué suspicaz te muestras! Tú estás muy lejos de ser ninguna maula, ni mucho menos: sólo te digo que aún teneis ocasiones de divertirnos.</p><p>- No le des vueltas, chica, que ya está en casa el invierno aburrido: las noches largas, los días lluviosos, el cielo encapotadao… ¡no lo soporto!</p><p>- Es tristón el invierno ¿qué duda cabe.. Pero no es, como dices, insoportable allá en mis tiempos nadie jamás hablaba de aburrimieto. Pasábamos las noches…</p><p>- Cosiendo acaso?</p><p>- Algo se trabajaba, pero algún rato también había de alegre esparcimiento.</p><p>- Calla no sigas, déjame de ñoñeces.</p><p>- Sea como quieras pero entonces vivamos todas contentas.</p><p>- No te lo creo. Estas hablando en broma-</p><p>- No, que hablo en serio-</p><p>- Pues nosotras gozamos y nunca satisfechas logramos vernos.</p><p>- Es muy sencillo, el que sabe adaptarse no siente hastío</p><p>BEATRIZ</p><p><br /></p><p>Con hastío ou sen él o certo foi que as festas pasaron sen saber moito máis de cómo foron nin qué actuacións deleitaron aos nosos veciños.</p><p>Un ano despois (1930), días antes das festas tanto o “Riberas del Eo” novamente coma “El pueblo Gallego” faranse eco das nosas festas.</p><p>Nunha das columnas do Riberas del Eo podemos ler:</p><p>San Miguel de Reinante</p><p> Grandes festejos.</p><p>En honor del excelso patrono se celebrarán en San Miguel de Reinante los días 28, 29 y 30 del actual grandes festejos, que serán amenizados por la renombrada banda de música de Villalba.</p><p>El día 28 a las doce, un repique general de campanas y el disparo de grandes palenques anunciarán el comienzo de lso festejos.</p><p>A las cuatro de la tarde hará su entrada en el pubelo a los acordes de unos bonitos pasodobles la brillante banda, continuando los festejos hasta la madrugada. </p><p>El día 29 a las nueve, dianas y alboradas por la banda y gaitas del país. A las once misa solemne cantada por un afinado coro de señoritas de la localidad; a las cinco de la tarde paseo en la Alameda que estará artísticamente adornada , ejecutando la banda piezas musicales de su variado y extenso repertorio. Durante la noche se repetirá el paseo luciendo una magnífica iluminación a la veneciana, quemándose además bonitos fuegos de artificio.</p><p>El día 30 se repetirán los festejos del anterior.</p><p><br /></p><p>“El pueblo Gallego” engadía tan só á noticia de que os salóns de baile nestes días permanecían abertos.</p><p>A dicir verdade imaxinar o paseo pola antiga Alameda de San Miguel escoitando a banda faime sentir unha gran envexa por aquelas festas que coidaban tanto a estética do pobo. E polo que lemos na prensa antiga, esta festa non se diferenciou moito da celebrada dous anos despois. </p><p>Uns días antes das celebracións o Riberas del Eo publicaba o día 24 de setembro a seguinte noticia.</p><p>“La comisión organizadora de los festejos que se han de celebrar en este pueblo los días 28, 29 y 30 del corriente, está ultimando los trabajos de organización, habiéndose fijado en todos los pormenores a fin de que la concurrencia salga satisfecha. </p><p>A ese fin, estos jóvenes que no han querido que el pueblo de San Miguel se quedase sin sus famosas fiestas anuales, han confeccionado un programa en extremo atrayente. He aquí el programa.</p><p>DÍA 28. A las doce del día, darán principio los festejos con el disparo de grandes bombas de palenque. A las cinco de la tarde: entrada en el pueblo de la atamada Banda de Música “Antas de Ulla” la que dará un concierto en la plaza.</p><p>A las 9 de la noche: gran verbena, amenizada por dicha Banda, la que durará hata las 3 de la madrugada.</p><p>DÍA 29: A las siete de la mañana la banda y gaitas del país recorrerán las calles ejecutando alegres dianas y alboradas.</p><p>A las 11 misa en la parroquial con asistencia de la banda, terminada esta gran baile en la plaza hasta la una de la tarde.</p><p>A las cinco de la tarde: paseo en la alameda el que será amenizado por la banda.</p><p>A las diez de la noche: Magnífica verbena, con asombrosa iluminación eléctrica y veneciana y en la que habrá un verdadero derroche de fuegos de artificio.</p><p>DÍA 30: el mismo programa que el día 29, habiendo además a las 8 de la mañana un descomunal mercado en que se venderá de todo.</p><p>Durante la noche del día 30 el “Salón Tirabeque”estará abierto a beneficio de la Comisión.</p><p>O programa resúltanos tremendamente atractivo, só retrasaría un pouco a hora de comezo das alboradas do día 29… este mesmo periódico uns días despois o día 10 de outubro ofrecía un resumo do que foran as festas engadindo que.. “ una enorme concurrencia de todos los pueblos limítrofes, y aún de algunos lejanos invadió en esos días el pueblo de San Miguel, ansiosos de unos momentos de esparcimiento, y a la verdad, a pesar de lo despabacible del tiempo nadie salió defraudado en sus deseos de diversión.</p><p><br /></p><p>“El pueblo gallego” o 04/10/1932 tan só informaba nunha pequena nota de prensa que </p><p>“ Las fiestas celebradas el 28, 29 y 30 en honor a San Miguel fueron muy concurridas y animadas. Fueron amenizadas por la banda de música de Antas de Ulla que dirige José Otero.</p><p>Un ano despois vese que a banda de Antas de Ulla gustara que repetíu no pobo nas patronais do 1933 así se facía eco o Riberas del Eo nunha pequena nota de prensa de escasas liñas.</p><p>“Hoy jueves darán comienzo las fiestas patronales de San Miguel de Reinante, que continuarán durante los días 29 y 30. La comisión organizadora de las mismas ha confeccionado un excelente programa de actos religiosos y profanos en los que intervendrá la banda municipal de Antas de Ulla. </p><p>Habrá dianas, disparos de bombas, sesiones de fuegos artificiales bailes campestres, solemnes fiestas religiosas y otros actos.</p><p>Existe gran animación en la comarca”</p><p>Un ano despois a día oito de setembro non había sinais nin de festas nin de Comisión e así se deixa caer no Riberas del Eo:</p><p>De nuestros corresponsales</p><p>AÚN NO HAY NADA</p><p>“Con el objeto de constituir la Comisión organizadora de las fiestas patronales, se han reunido bajo la presidencia del Señor Alcalde las representaciones de las fuerzas vivas de la localidad.”</p><p>Del anterior párrafo corresponde a un periódico de la capital de la provincia, en donde al parecer se interesan más los alcaldes por el progreso de su pueblo. Sin embaro aquí, en donde dabía de haber también una Comisión encargada de los nuesros, que también se aproximan, que nosotros sepamos, ni se han reunido con el Alcalde, ni sin Alcalde, no habiendo por lo tanto Comision, por lo que al pareer, nos quedamos sin fiestas de San Miguel.</p><p>Es de presumir eso, ya que estamos en el mes de septiembre, y no hay nada de nada.”</p><p>Que pasaría? Quedaramos ese ano sen festexos? Entrando en Internet atopamos unha das razóns polas que se suspenderon os festexos en todo o país: a Revolución de 1934 coa Folga Xeral de Outubro durante o segundo bienio da Segunda República Española.</p><p>Ao ano seguinte, 1935, non só se falaba da animación das festas daquel ano se non que tamén se deixaba caer que xa había comisión de 05/10/1935 </p><p>San Miguel de Reinante</p><p>Las fiestas</p><p>Muy animadas se han visto las que se han celebrado en este pueblo los días 28, 29 y 30 del pasado mes de septiembre en honor a nuestro patrono.</p><p>Con un tiempo espléndido, se han trasladado a San Miguel un sinnúmero de gentes de todos los pueblos comarcanos, que han gozado de lo lindo, por haber esos días diversiones para todos los gustos.</p><p>Nuestra felicitación a la comisión organizadora por el acierto tenido en la organización y desarrollo de las mismas.</p><p>UN RUMOR</p><p>Se rumorea entre la gente del pueblo, de que ya existe comisión de fiestas para el próximo año. De ser cierto tal rumor, el próximo año contaremos con grandes festejos, ya que , esta comisón con tiempo suficiente para ello, podrá llevar a cabo un programa todo lleno de atractivos.</p><p>Ao ano seguinte imaxinamos que non houbo festas tralo estalido da guerra, de feito, non atopamos ningunha nova das festas ata o ano 1953 que sabemos das mesmas a través do Libro das Festas editado pola propia comisión. Aquel ano a comisión estaba formada por Nemesio Pérez Martínez, José Antonio Rocha García, Segundo Leitón Piñeiroa e José Baamonde Novo.</p><p>No seu libro ademáis de apareceren múltiples anuncios dos establecementos do pobo, Manuel Villaamil Seijas ofrecía un extenso prólogo alabando o bo facer da Comisión e pedindo ao Santo Arcanxo que seguira dispensando o seu benfeitor patrocinio no pobo cun</p><p>“SANCTE MICHAEL ARCHANGELE DEFENDE NOS IN PARELIO, UT NON PEREAMUS IN TREMENDO JUDICIO…”</p><p>O programa deste ano consistiu:</p><p>DÍA 28</p><p>A mediodía el disparo de potentes bombas y el volteo de campanas anunciarán el comienzo de las fiestas.</p><p>A las seis de la tarde, los gigantes y cabezudos harán las delicias de la gente menuda.</p><p>A las nueve da la noche dará comienzo la primera gran verbena de las fiestas que será amenizada por un Quinteto Regional.</p><p>En esta verbena ya la plaza_pista lucirá una hermosa iluminación de incontable número de bombillas preparadas especialmente para estos Festejos.</p><p>DÍA 29</p><p>A las nueve de la mañana hará su entrada en el pueblo la amada Banda Municipal de Ribadeo que recorrerá las principales vías interpretando Dianas y Alboradas</p><p>A las doce de la mañana misa solemne en honor de San Miguel Arcangel y a continuación Solemne Procesión Religiosa por el itinerario de costumbre. </p><p>A continuación gran concierto en la Plaza- Pista por la citada Banda de Música.</p><p>A las seis de la tarde Monumental Romeria amenizada por la Banda y la Orquesta Los Satélites de la Coruña-</p><p>A las 11 de la noche Segunda y Grandiosa Verbena en la que hará una exhibición la citada Orquesta</p><p>DÍA 30</p><p>A las once de la mañana Misa Solemne y a continuación Procesión Religiosa.</p><p>A la una Gran Concierto en la Plaza –Pista por la Orquesta Los Satelites</p><p>A las cuatro de la tarde Cucañas- Competiciones- Concursos</p><p>A las seis Segunda Gran Romería amenizada por la Orquesta a las once de la noche Tercera Gran Verbena y a su terminación una Grandiosa Sesión de Fuegos de Artificio.</p><p>Co que non contabamos era con que houbera festa o dia 1 de outubro recibindo no programa das festas o nome de:</p><p>DIA 1º - FIESTA DEL CAUDILLO</p><p>A las diez de la mañana empezará la Gran Feria Anual con variados e importantes Concursos cuya celebración se inica este año.</p><p>A las once Misa Cantada</p><p>A las doce concierto en la Plaza-Pista y bailables</p><p>A las cuatro de la tarde CUCAÑAS –COMPETICIONES- CONCURSO</p><p>A continuación Tercera Romería en la Plaza amenizada por la Orquesta</p><p>A las once de la noche Cuarta y última gran Verbena – en la que la Orquesta Los Satélites pondrá su esmero para dejar grato recuerdo en todos los asistentes.</p><p>Un ano despois parte desta comisión do 53 repite figurando Nemesio Pérez, José A. Rocha e Segundo Leitón. No Libro de Festas editado ese ano dedican unhas palabras aos veciños:</p><p>Queremos hacer extensivo por mediación de estas líneas, nuestro profundo y sincero agradecimiento a todos aquellos que de una u otra forma han prestado su colaboración para dar a nuestras Fiestas Patronales su mayor brillantez, así como para editar el presente programa”</p><p>Este ano tamén serán catro días de festas </p><p> </p>NOELA FERNÁNDEZ SOTOhttp://www.blogger.com/profile/05837113930333826252noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-6749970949675736043.post-18692054354517086472020-08-03T07:39:00.000-07:002020-08-03T07:52:02.002-07:00EmigrantesNeste atípico mes de agosto non traio un artigo típico do que vos vimos ofrecendo máis ou menos ao mes. Traio un listado incompleto ao que lle faltan pezas que sabemos que nos axudaredes a xuntar.<br />
Unha memoria adicada aos nosos emigrantes, en especial aos precursores dos colexios vellos. Uns van coa súa historia e a súa imaxe, outros tan so co seu nome e outros Van co nome da casa da que foron por se algúen poidera seguir o fio e axudarnos. <br />
<br />
gracias a todos e todas pola axuda.<br />
<br />
<a href="https://drive.google.com/file/d/1ZqgSEmpD8Bzv7Lb24PM3Nz0ueF2r7R1f/view?usp=drivesdk" target="_blank">https://drive.google.com/file/d/1ZqgSEmpD8Bzv7Lb24PM3Nz0ueF2r7R1f/view?usp=drivesdk</a>NOELA FERNÁNDEZ SOTOhttp://www.blogger.com/profile/05837113930333826252noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6749970949675736043.post-52516363407140350252020-07-03T13:56:00.002-07:002020-07-03T14:02:56.874-07:00O Camiño RealNa nosa terra existen dende a Idade Media moitos camiños que unían as principais vilas, estes asentáronse na inmensa maioría sobre o trazado das antigas calzadas romanas.<br />
Esta rede xiraba en torno ás principais cidades episcopais, que á súa vez eran a cabeceira de cada unha das sete provincias galegas da época.<br />
O século XVIII iniciase en España coa chegada dunha nova dinastía, os Borbóns (de orixe francés), que introducirían unha serie de medidas renovadoras que afectarían a aspectos culturais, económicos e científicos en todo o país.<br />
Nestes momentos ponse en evidencia a precariedade do sistema viario español, pero terán que pasar uns anos, ata o reinado de Fernando VII cando xurde o Real Decreto do 10 de xuño do 1761 que se expediu co fin de facer camiños retos e sólidos en España, que contribuirían enormemente ao desenvolvemento do comercio interior, sobre todo da costa coa meseta española.<br />
Do norte sairía rumbo ao interior pescado e carbón que se cambiaría por embutidos, produtosd e matanza e produtos de secano que viaxarían a súa vez ao norte.<br />
Nestes intres comeza a desenvolverse a actividade dos “maragatos” que empregarían estes camiños para transportar a súa mercadoría, primeiro usando reas de mulas e posteriormente carros tirados polas mesmas, os arrieiros.<br />
<br />
Con este real decreto realizáronse modificacións a escala territorial, sendo estes camiños urbanizadores e organizadores do terreo.<br />
Na metade do século XVIII existían varios tipos de camiños “Camiño Real de primeira orde con 28 pes de ancho, camiños de segunda orde 12 pes de ancho e os veciñais que eran para o paso de carros, cabalerías… os empedrados, estradas (con lousa) e os camiños de terra.<br />
O camiño real por San Miguel, entraba no pobo polas Pasadas unha vez pasado o Foro, seguía polos Campos ata a chegar ao Chalet Vello ou Villa Julia. Cruzaba a xeral e seguía polo camiño que hai por detrás da casa de José da Anuca. O seu recorrido seguía paralelo por riba da carreteira xeral para ir desembocar ao Souto, á casa de Presenta.<br />
Coincide un treito coa xeral, ata a altura do actual Vendabal, aquí ía por detrás do actual edificio continuando por detrás do Cuplé ata a serra abandonando o pobo polo camiño que vai ao Canteiro.<br />
Este traxecto queda constatado mediante o estudo de diversas escrituras aportadas por distintos veciños.<br />
<i>“Año de 1827 en el lugar nombrado Dos Campos, el norte en el Camino real que va a Ribadeo…”</i><br />
<i>“Año de 1861 una casa sita donde llaman Nogueiredo en el barrio de Casaldeite de esta parroquia de San Miguel, linda con camino real viejo, al sur en el camino de primer orden y otro que conduce a Benquerencia)</i><br />
<i><br /></i>
Non puiden evitar a tentación de agregar este mapa do 1748 xa que nos da moita información sobre o Camiño Real, pertence a un litixio deste ano pero o que me chama a atención nel é a toponimia.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhE34oJ4oldKJTniWyuxMO3BqBgFA8fCouvEjqKfulzhm_AMDZPNaD0LyOLl3oUX_gA3wWfN-bwYtXQeg3VR7pL74YM3modxBRuT0Sbwl5HOfd2l-r0YGHdBtaGE44cTa0hQYar1nZHGdw/s1600/as+lagoas+17...jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="960" data-original-width="665" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhE34oJ4oldKJTniWyuxMO3BqBgFA8fCouvEjqKfulzhm_AMDZPNaD0LyOLl3oUX_gA3wWfN-bwYtXQeg3VR7pL74YM3modxBRuT0Sbwl5HOfd2l-r0YGHdBtaGE44cTa0hQYar1nZHGdw/s320/as+lagoas+17...jpg" width="221" /></a></div>
<br />
Se vos fixades ben, fala do camiño que ven de Ribadeo (aínda non saíra o decreto que concretaría os camiños reais) e fala dos Campos de Pousada non so dos Campos, o que nos fai pensar precisamente en se habería algunha pousada … e así se demostra.<br />
Algún día escoitastedes falar da Casa do Camín?. Parece ser que ala polo 1800 esta casa coñecíase como Casa Andrade, sendo o seu primeiro Dono Tomás Andrade.<br />
En casa Andrade daban de comer e dormir, aínda que non tiñan cabalerizas, Esta pousada pasaría a chamarse co tempo “ o Parador Do Camín” , chegando aos nosos días o nome da casa, a casa do Camín. Así o relata Dora Francisca Flores Fernández nunha entrevista que realizou Don Emilio Piñeiroa para os seus estudo sobre o Camiño Real.<br />
<br />
Podemos engadir a modo anecdótico un recordo que nos transmitiu precisamente Dora porque así llo contaron os seus, e que faí referencia a unha a un suceso vivido neste Parador.<br />
Un home que pasara a noite na pousada, díxolle ao dono Tomás antes de partir “Longaniza, morganiza, pié de porco y su cachiza, el cantor y su mujer, todos van a mi fardel, descalzan zapatos viejos y calzan zapatos nuevos, eso es deber algo señor amo?<br />
Don Tomás que non entendera nada, por non facer o feo dixo – No hombre no…<br />
Pero unha vez que o transeúnte marchou botou en falta o xamón, a cabeza de porco, uns chourizos e deixou os seus zapatos vellos e levou os novos de Tomás.<br />
<br />
Cabe decir que a mellora dos camiños reais a comezos xa do século XIX a parte de favorecer o intercambio de mercadorías da costa co interior, impulsou o servizo de reparto de cartas, que empezaron a chegar en carruaxe ou dilixencia compartindo coche con viaxeiros. Os coches tan so admitían tres viaxeiros e tiraban por el catro mulas así o explica Henry Inglis no seu libro Spain in 1830.<br />
Sabemos a ciencia certa que no 1845 había unha administración en Lugo da que dependían outras estafetas coma a de Betanzos, Ferrol e Mondoñedo e as estafetillas de Monforte , Sarria, Viveiro e Ribadeo, polo que así constatamos o paso destas dilixencias polo pobo, tendo en conta que as postas de correos se distanciaban unhas das outras por uns 15 ou 20 km posiblemente teríamos en San Miguel unha posta de correos, concretamente no chamado Correo Vello.<br />
<br />
UNHA ANÉCDOTA NO CAMIÑO<br />
Contan os maiores que na época en que os xastres andaban polas casas cosendo, un xastre achegouse nunha noite de vento a unha casa situada no camiño real na zona das Valgas. Naquela época había tres eucaliptos de gran altura ao longo do camiño (hoxe tan so queda un). O pobre xastre na súa andaina viu a sombra dun home moi grande que braceaba perseguíndoo, tal medo colleu que correndo entrou na casa sen abrir o puxigo de abaixo e escondeuse morto de medo debaixo da lareira.<br />
A dona da casa cando escoitou o ruído da caída, achegouse e viu restos de sangue dende a entrada da porta á cociña, pensando que a gata lle parira na casa cunha vasoira dispúxose a sacala de debaixo da lareira pero o que saíu foi o xastre morto de medo, cunha ferida na testa e encima vareado.<br />
<br />
<br />
Moitas grazas a Emilio Piñeiroa pola súa axuda desinteresada.<br />
<div>
<br /></div>
NOELA FERNÁNDEZ SOTOhttp://www.blogger.com/profile/05837113930333826252noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-6749970949675736043.post-83724591254247968392020-05-20T13:27:00.003-07:002020-05-20T13:27:56.161-07:00As patronais do 71 e a Primeira Carreira de BurrosCorre o ano 1971, un grupo de rapaces do pobo (algúns pertencentes ao Plantel da Estensión Agraria) estréanse como levadores das festas patronais de San Miguel. Compoñían esta comisión Jose María García Docobo, Faustino González Recalde, José Ramón Castrillón Rivas e Julián Díaz Branco.<br />
As patronais neste ano celebraríanse o 29, 30 e 1 de outubro.<br />
E os xoves maiordomos farían grandes esforzos para recadar a cantidade precisa para facer as mellores festas.<br />
Era tradición naquela época, ademáis de pedir cartos polas casas para celebrar a festa como se fai hoxe en día, ir recollendo patacas casa por casa (no caso da festa do patrón so). Acostumaban recoller entre 1500 e 2000 kilos, cada familia aportaba o que boamente podía, uns daban un cestiño, outros un saco outros incluso dous. Posteriormente venderíanas a aquel que mellor prezo ofrecera, uns eran aos almacéns Cobo Rego, outros a Basanta, os Anucos ou Amador.<br />
Este ano tamén ían facer unha rifa, e incluían unha nova idea, os sobres sorpresa!. E en que consistían estes sobres sorpresa?… pois eran uns pequenos sobres que repartían polos bares e que dentro posuían unha papeleta cun premio ou non…, unha consumición gratis, unha botella de viño (que a comisión aportaba ao bar)ou un sigue xogando... Estes sobres cobrábanos a cinco pesetas de forma que conseguían unha pequena aportación extra aos seus ingresos.<br />
As festas neste ano serían amenizadas os días 29 e 30 pola orquestra Pontinos de Ourense e polos Key da Coruña o un de outubro cun baile estilo Venecia ás sete e media e cun fin de verbena posterior.<br />
Tamén se celebraría un triangular de fútbol no cal se disputaría o I Trofeo Iberia Radio Televisión. Acreditado pola firma comercial do mesmo nome gracias ao apoio de Germán Rodríguez Dorrego , propietario de Establecementos Rodríguez.<br />
<i>“Intervendrán en la disputa del mencionado galardón S.D Burela, el Ferreira C.F y el Iberia de San Miguel. El primer encuentro lo jugaba Ferreira y Burela a las cuatro y media de la tarde del próximo miércoles día 29 de los corrientes.</i><br />
<i>El vencedor se enfrentará en la final al Club Iberia local el día primero de octubre que en una finalísima que se presenta más que interesante, ventilaría la posesión definitiva de este bello trofeo Iberia</i>” así saía anunciado o día 26 de setembro na Comarca.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiPjJ1Kxi6-e8u-hKSynliOtHdQdi_FtepPZvJsCpjMowXbfXBTSpo1pDaFKL74kJIvlAbUiw2M3mvzGrvLOTpWZruPj-QxB97GjuF6V7Hia4854TZLw9ipjhnAYoD5W6zk1LQ20Aa_Rgg/s1600/IMG-20200511-WA0007.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="960" data-original-width="720" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiPjJ1Kxi6-e8u-hKSynliOtHdQdi_FtepPZvJsCpjMowXbfXBTSpo1pDaFKL74kJIvlAbUiw2M3mvzGrvLOTpWZruPj-QxB97GjuF6V7Hia4854TZLw9ipjhnAYoD5W6zk1LQ20Aa_Rgg/s320/IMG-20200511-WA0007.jpg" width="240" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<br />
No programa deseñado por estes rapaces, sobresaía unha actividade fronte todas as demais un Gran Carrera de Burros cuns suculentos premios, 1000 pesetas para o primeiro en chegar, 500 ptas para o segundo e 300 para o terceiro.<br />
O percorrido era dun kilómetro e medio. O pistoletazo de saída daríano ao lado da coñecida carnicería San Miguel, irían ata a Ferrería onde atravesarían a ponte da Ferrería, subirían ata a Marela e baixarían pola Áspera.<br />
Esta carreira creou gran espectación así foi que á hora de saída, había máis espectadores que corredores…<br />
O día trinta, xoves, presentáronse un total de nove corredores, a gran maioría eran do pobo… salvo dous deles un de San Pedro e outro de Reinante.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhz_7lXfViXJyDIjeROFaKQA-eO2j1oxR2btHKXMfd3dK0zSexE45fgVhDX7jPOzMX5AOQT55ZbogwJ3gA7T_xnDdSW1xHQXVXxQsyEKVUdc1LNpYtzLbmSo5xgo96iZpFe3DwlQOIYpk4/s1600/IMG-20200518-WA0000.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1137" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhz_7lXfViXJyDIjeROFaKQA-eO2j1oxR2btHKXMfd3dK0zSexE45fgVhDX7jPOzMX5AOQT55ZbogwJ3gA7T_xnDdSW1xHQXVXxQsyEKVUdc1LNpYtzLbmSo5xgo96iZpFe3DwlQOIYpk4/s320/IMG-20200518-WA0000.jpg" width="227" /></a></div>
<br />
Na revista Xuntanza do Plantel da Extensión Agraria un mes despois das festas, facíanse eco deste acontecemento, e baixo o pseudónimo Pico do Farro (descoñecemos o autor) fixo unha crónica con todo luxo de detalles.<br />
“ <i>había un de San Pedro e outro de Reinante, aínda que éste mais parecía un escarabello que un burro, de San Cosme non veu ningún, pero non é que non os haxa, pois haber hai abondos, o que parece ser é que non lles gusta traballar e así lles está relucindo o pelo. O que íbamos: os de San Miguel eran de Cora, Pereda, o fillo de Jose María de Modesto, o fillo de César do Sabelo, o xenro do Mariquito, o Granado e o Carillo. De Reinante veu o fillo do Mulato e de San Pedro Benigno da Raposa”</i><br />
<i>Ao toque de saída ao lado da casa de Palalola, saíron os participantes sacando en seguida ventalla ao outros Benigno da Raposa.</i><br />
Nos Martices acaeceu o primeiro contratempo.<br />
“<i>nos Martices xa houbo un dos primeiros contratempos pois o burro do Granado sabía muy ben o camiño da casa e para alá foi, e como con tal maniobra non contaba o Antoño, resulta que quixo meterse o burro na corte como un relustro e deulle o Granado un bon golpe na cabeza contra o cargadeiro da porta”</i><br />
Semellaba que a carreira estaba rematada para Antoño, pero deso nada! Puido reconducir a situación e conseguiu atravesárselle a Cora na ponte da Ferrería facéndolle perder varios metros.<br />
Na Marela puxeron un control xa que daquela había un camiño que atallaba para a<br />
Aspera e alguén podía engañarse.<br />
Pereda naquel momento quixo que o burro correra algo máis e deulle no traseiro. Tan pronto fixo isto o burro parou de repente e tirouno nunha poceira..<br />
O caso foi que Benigno do Raposo ganou con clara ventalla sobre do segundo que foi Cora no que todos os veciños e veciñas tiñan a esperanza de que ganara… e de terceiro chegou malia o seu contratempo o Granado!!!<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhdDZqYd2xDdAIEWe6IE_tryYC2UrPvh52FAbcc6jMeFuORpFIrGhT-5GIqtbXBbXs1F5jV1iC4kaDmq-72yIkOCLroLHPOxbLOPlIilvGHB86NkX7hAIVpFnbdu4SNcOPaxU6Ia_rEYXo/s1600/IMG-20200519-WA0030.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="540" data-original-width="720" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhdDZqYd2xDdAIEWe6IE_tryYC2UrPvh52FAbcc6jMeFuORpFIrGhT-5GIqtbXBbXs1F5jV1iC4kaDmq-72yIkOCLroLHPOxbLOPlIilvGHB86NkX7hAIVpFnbdu4SNcOPaxU6Ia_rEYXo/s320/IMG-20200519-WA0030.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
Trala carreira procedeuse á entrega de premios por parte das dúas mozas. Estas repartíronlles a todos o seu premio nun sobre pechado, sobre que Benigno abriu alí mesmo para asegurarse de que ía depositada toda a súa cantidade.<br />
Na crónica de Xuntanza tamén fan referencia a esta entrega de premios…<br />
<br />
“<i>Houbo fotos e todo pos vencedores. Eu xas vin ó día siguiente, eh ¡Hai mi madriña que cara de fame lles saliu os tes! Os burros saliron mellor, pero ¡eles! Un noxo…</i><br />
<i>E xa que cai en conto ¿cal foi o motivo para que dúas rapazas guapas por certo, as encasillaran en primeiro plano nas fotos mezcladas cos burros ganadores? Eu non quixera pensar mal pero… ¡asi me den cun canto nos fuciños si lle vexo a punta! E s o detalle foi cousa do fotgografo, nese momento taba ben tratando de abrir un burato para os da auga coa máquina de retratatar e no nalí.</i><br />
<i>Miñas nenas, para outra vez que retrate sua tía, non deixedes máis que vos “empadronen” ne sitos donde tan pouco lucides. Para honrar a foto chegaba ben cos que montaron nos burros, eses sí estaban donte tiñan que estar ¿ou qué querían?.</i><br />
<i>Disimulade si falei demais. Dos esquencidos xa me acordarei xa. Pico de Farro”</i><br />
Neste fin de crónica vese un claro guiño ás mozas animándoas a desencasillarse do papel que naqueles tempos de asignaba ás mulleres da época como mero plano decorativo nas súas aparicións públicas.<br />
Fora como fora esta primeira carreira foi todo un éxito.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgHkcSWUmJ9I1j31tqW0qjROXtn9z3cQn_-rK-vEcAOwcIXrf-nRfiSm4o7A9NElVM1hAQlr0FYXQO-o42nji24g_32KlrEV0peaPM6SVYQ63UA5IZorR7Q0Sx3i8kcmnbcIyK8RrtZ1qE/s1600/IMG-20200511-WA0004.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="960" data-original-width="720" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgHkcSWUmJ9I1j31tqW0qjROXtn9z3cQn_-rK-vEcAOwcIXrf-nRfiSm4o7A9NElVM1hAQlr0FYXQO-o42nji24g_32KlrEV0peaPM6SVYQ63UA5IZorR7Q0Sx3i8kcmnbcIyK8RrtZ1qE/s320/IMG-20200511-WA0004.jpg" width="240" /></a></div>
<br />
O ano seguinte o programa presentado foi ben semellante ao do ano 71, as festas celebráronse o mesmos días pero foron amenizadas por TREBOL, BLUS 69 e os CORAZÓNES JÓVENES , disputaríase o II Trofeo Iberia –Radio y TV e volvería a Carreira de Burros, mais… non tivemos a sorte de atopar un cronista ao ano seguinte…<br />
<br />
<br />NOELA FERNÁNDEZ SOTOhttp://www.blogger.com/profile/05837113930333826252noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-6749970949675736043.post-5150437458410434502020-04-16T08:44:00.001-07:002020-04-16T10:51:14.857-07:00HISTORIA DA IGREXA E O CEMITERIO POR TRES SÉCULOS.IGREXA E CEMITERIO<br />
<br />
Queremos ofrecer aquí unha historia ao longo dos tres últimos séculos da igrexa de San Miguel, referíndonos por suposto, a parte física e patrimonial, ao que puidemos saber da sua evolución, citando de pasada os párrocos que a rexentaron.<br />
<br />
Os datos e fragmentos que aquí ofrecemos foron sacados da lectura dos libros do arquivo da parroquia depositados no Arquivo Diocesano de Mondoñedo, especialmente do Libro de Fábrica. Con este nome coñecese o libro de anotacións que se levan nunha parroquia e recolle as contas da mesma, con ingresos e gastos tanto ordinarios como extraordinarios, en tempos máis antigos as actas de presentación de contas por parte do “fabricario” (contable e tesoriro), as visitas pastorais e outras novidades que tivera a ben anotar o párroco, como doazóns, arranxos etc. Cando no texto aparece a palabra “fábrica” refírese aos fondos da igrexa para mantemento do edificio e do culto. Existen libros no arquivo desde principios do século XVII.<br />
<br />
Tamén encontramos algún dato de apoio nun caderno de inventarios feito polo cura José Teijeira Moreda á súa chegada a parroquia no ano 1914.<br />
<br />
Empezamos o relato no século XVII. No ano 1688 recollese no libro de fábrica un apeo de bens dos que se beneficiaba a igrexa, feito anteriormente polo bispo D. Alonso Mejía de Tovar, (bispo de Mondoñedo 1612-1616) polo seu secretario, polo cura Pedro de Moreda e dous veciños do pobo, que segundo parece estaba “en el libro biexo de la fábrica”. (observamos no parágrafo a continuación que “cura” leva o artigo feminino por que se está referindo as propiedades das que se beneficia o párroco que tiña encomendada “la cura de almas”).<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiw7jYS1KbMKbQ5Z1l2QYxz8EwgBFdg67Im8thAXAD9EWYF_prd-ly3ZmVX1NF_E3qmkFqYSvnOSh-CIJcIWo6SZQsqmN5ItyV80yKvGiqIjk7DNOq9pjsFt2DY8p7OcdHtkJOo0zQbCb8/s1600/IMG_20200416_123509.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="257" data-original-width="559" height="147" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiw7jYS1KbMKbQ5Z1l2QYxz8EwgBFdg67Im8thAXAD9EWYF_prd-ly3ZmVX1NF_E3qmkFqYSvnOSh-CIJcIWo6SZQsqmN5ItyV80yKvGiqIjk7DNOq9pjsFt2DY8p7OcdHtkJOo0zQbCb8/s320/IMG_20200416_123509.jpg" width="320" /></a></div>
<i><br /></i>
<i>...Otrosí dixeron que la cura de la dicha iglesia tiene las heredades siguientes: primeramente una casa junto al atrio de dicha iglesia con un ferrado de cortiña.</i><br />
<i>Mas tiene un ferrado de cortiña en la cortiña de Andres G...(abreviatura) a la parte del nordés.</i><br />
<i>Mas en la Veiga de Salgueiros siete ferrados de heredad de sembradura que está en tres piezas que testan en el camino público que va para la mar.</i><br />
<i>Mas en la Veiga da Lagoa una pieza donde llaman Cardido que lleva tres ferrados de pan...</i><br />
<i>Mas la mitad de una pieza de heredad en Figueirido de servidumbre con D. Juan que lleraná de sembradura fanega de pan y testa con el camino de Moreiras.</i><br />
<i>Mas en donde dicen A Lagoa una pieza de heredad que está de servidumbre con la fábrica de Reinante que llevará un celemín de pan...</i><br />
<i>Mas otra pieza de heredad donde dicen Pedregal que llevará dos ferrados de pan...</i><br />
<i>Mas en la Veiga de Pergontoiro una heredad donde dicen o Seixo, que llevará de sembradura tres ferrados de pan...</i><br />
<i>Mas otra heredad en el Coido, que llevará dos ferrados de pan...</i><br />
<i>Mas una heredad en Ribeiras que llevará un celemín de pan...</i><br />
<i>Mas donde dicen o coto, dos piezas de heredad, la una de ellas llevará tres ferrados de pan (...) y la otra lleva una anega de pan...</i><br />
<i>Mas otra pieza de heredad donde dicen O Pereiro que llevará un celemín de pan...</i><br />
<i>Mas un prado donde dicen O Castro que llevará de sembradura medio celemín de pan (...)la cuales dichas heredades lleva el cura que es de dicha iglesia y las llevaron sus antecesores.</i><br />
<br />
<br />
En outubro de 1693, Sendo bispo de Mondoñedo Frei Miguel Quijada realizou visita pastoral a parroquia. Non parece que fose moi satisfactoria a visión que tivo do templo si lemos a descrición e o mandato que fixo ao cura e a freguesía, con ameaza de excomunión, como acostumaba a suceder, si se desobedecían as súas ordes. En resumen dixo que estaba indecente, que necesitaba pintura e que a Capela Maior era máis baixa que o corpo de igrexa e que tiña que ser arranxado facendo un escote entre os fregueses aportando o rico como rico e o pobre como pobre.<br />
<i><br /></i>
<i>… Por cuanto habiendo estado personalmente Su Ilustrísima en la parroquia de dicha feligresía de San Miguel de Reinante y visto ocularmente que la Capilla Mayor de dicha iglesia estaba muy indecente así el Retablo, imágenes, como las paredes, altura y edificación de ella, por ser mas baja dicha Capilla Mayor que el cuerpo de la iglesia, haciendo por esta razón grande disonancia y fealdad para estar colocado el Santísimo Sacramento en ella con la veneración y culto posible (...) Por tanto mandaba y mandó Su Ilustrísima que dichos vecinos a su costa, (...) levanten la dicha capilla y la pongan igual y de la misma altura que tiene el cuerpo de dicha iglesia, blanqueando sus paredes de suerte que estén limpias y con la decencia debida; y para ejecutar esta obra por el menos coste que se pudiere, mandaría y mandó Su Ilustrísima al dicho Don Gregorio Fernández Vidal, cura de dicha parroquia, con intervención de dicha feligresía llamen maestros y pongan cábalas para que se remate con el que por menos coste se obligase a hacer la dicha obra. Y para su satisfaccíón y coste, el dicho cura con asistencia de tres o cuatro personas, en la manera que se acostumbra, haga repartimiento de la cantidad en la que se ajustase la dicha obra entre los dichos feligreses y vecinos de la dicha feligresía, repartiendo al rico como rico y al pobre como pobre lo que le correspondiese de manera que no se haga agravio, y después de hecho el dicho repartimiento cada uno pagará lo que le fuere repartido dentro de dos meses, para que dentro de seis meses, que se contarán desde la publicación de este auto (…) esté ejecutada dicha obra y cada uno de los feligreses por lo que les toca cumpla lo aquí mandado dentro de término señalado (...) so pena de excomunión...</i><br />
<br />
Non coñecemos os motivos concretos, pero non se cumpriron os desexos do señor bispo tal como tiña proxectado, parece ser que as carteiras dos veciños non estaban para alegrías e houbo de buscar unha solución alternativa. Máis adiante no mesmo libro podemos ler a solución que se deu para poder facer as obras descritas.<br />
<i><br /></i>
<i>... Para cumplimiento del mandato (…) sobre que los vecinos levanten las paredes y techo de la Capilla Mayor, deseando Su Ilustrísima que cuanto antes se ejecute y, considerando los caudales y cortos medios de dichos vecinos, daría y dio licencia Su Ilustrísima para que dicho cura pueda sacar, sin incurrir en pena alguna, trescientos reales de las cofradías de dicha feligresía, expresamente ciento de la Cofradía del Santísimo y doscientos del la de Nuestra Señora, para ayuda del coste que tuviese dicha obra, respecto consta a Su Ilustrísima tener alcance y estar surtidas dichas cofradías de cera y lo más necesario.</i><br />
<i><br /></i>
¿Foron as obras do ano 1693 ou seguintes as que deron a igrexa o tamaño e a forma que tivo ata principios do século pasado?. Probablemente. Nas indagacións que fixemos non atopamos máis obras deste tipo que nos levase a pensar nunha modificación considerable da igrexa, pero non o afirmamos de forma categórica, outra obra que coñecemos, e da que falaremos máis adiante, non lle encontramos reflexo nos ditos libros.<br />
<br />
Século XIX<br />
Damos un salto ata o século XIX e no ano 1883 encontramos un acontecemento que pon nome ás dúas campas da igrexa e máis a da capela do San Esteban da Pagá. Don José María Maseda Leitón, cura ecónomo (provisional) de San Miguel en función de delegado episcopal bendice e consagra:<br />
<br />
...<i>las dos campanas que existen en la troneras de la espadaña de la iglesia de San Miguel, en honor la una de Jesús María y José y la otra de Santa Bárbara, asimismo practiqué igual ceremonial y en honor de Santo Domingo en la pequeña campana que existe en la espadaña de la capilla de San Esteban, términos de esta parroquia, a cuya solemnidad asistió gran concurrencia que fue testigo de todo, y entre el, lo fueron también como ministrantes Don Jesús Llenderrozos Quintana coadjutor de estas feligresías y el presbítero de ellas Don Domingo Silva...</i><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEioB_nMpk4EYVUr-L_fqdG4xlsTkNo1WTigKwsQt8rCYyYljkMtmCZgfaMawwc0gLIVn9kxe067g_rb0kp7VR33FmusbqAJsDP6FK0r50fjKli3hvAGfEmo3VsskXY0s-VA0ou6tCiRB44/s1600/IMG_20200416_123431.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="332" data-original-width="247" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEioB_nMpk4EYVUr-L_fqdG4xlsTkNo1WTigKwsQt8rCYyYljkMtmCZgfaMawwc0gLIVn9kxe067g_rb0kp7VR33FmusbqAJsDP6FK0r50fjKli3hvAGfEmo3VsskXY0s-VA0ou6tCiRB44/s320/IMG_20200416_123431.jpg" width="238" /></a></div>
<br />
E como delegado do señor bispo para tal función, recibiu do Bispado, a auga bendita utilizada para tan solemne acto. No mesmo libro, na parte dos gastos dese ano aparece literal:<br />
<br />
<i>Coste de una botella, que vino de Mondoñedo con agua para bendecir las campanas, dos reales.</i><br />
<br />
É xusto pensar que as campas estaban sin bendicir quizais porque eran novas ou levaban pouco tempo na igrexa. Unha delas colocárase na espadana o ano anterior, en 1882 temos unha anotación do gasto que supuxo o colocala no seu sitio:<br />
<br />
Conducción, encepe y colocación de una campana y bajar la vieja, ciento treinta y seis reales.<br />
<br />
Observamos por esta época de finais do século XIX unha costume na celebración da festividade do Patrón, e é que a Igrexa colaboraba con unha achega para tal evento, concretamente para os fogos, ou polo menos eso era como se anotaba:<br />
<br />
<i>1882. Que di al mayordomo, según costumbre, para la fiesta del Patrono, <span style="white-space: pre;"> </span>cuarenta reales.</i><br />
<i>1883. Se dieron, según costumbre al mayordomo del Patrono, para fuegos <span style="white-space: pre;"> </span>cuarenta reales.</i><br />
<i>1884. Di al mayordomo según costumbre para la fiesta de patrono <span style="white-space: pre;"> </span>cuarenta reales.</i><br />
<br />
<br />
<b>Novo cura titular da parroquia</b>.<br />
En 1885 faise cargo da parroquia <b>Don José Ramón Pérez Rodríguez. </b>Rexeu a parroquia durante 26 anos, ata o seu falecemento o 6 de outubro de 1911. A sua sepultura esta situada na parede do fondo a esquerda no cemiterio do pobo, cuxa xestión e edificación, estivo ao seu cargo desde o momento en que Venancio Santar Abraído fixo o seu legado. Ignoramos de onde era natural, o oco inferior da mesma “propiedad del párroco José Ramón Pérez Rez.” está ocupada por D. José Pascual Peréz Rodríguez (posiblemente irmán) que faleceu sendo párroco de San Xusto de Cabarcos en 1894, seis anos antes de levantar o cemiterio, o que nos indica que os seus restos foron trasladados desde outro enterramento anterior.<br />
<br />
Durante eses 26 anos executáronse moitas melloras e fixéronse adquisicións que modificaron a imaxe exterior e interior da igrexa de San Miguel, moitas delas perduran a día de hoxe, outras perdéronse con algunhas reformas dos últimos anos, como o enreixado de ferro do presbiterio ou o púlpito. O seu sucesor <b>José Teijeira Moreda</b> á súa chegada a parroquia en 1914, nun libro inventario das pertenzas da parroquia e da reitoral, fixo un reconto de ditas obras detallándoas da seguinte maneira:<br />
<i><br /></i>
<i>...Como obras extraordinarias deben anotarse, por orden cronológico las siguentes de D. José Ramón Pérez Rodríguez:</i><br />
<i><br /></i>
<i>En 1896.- la verja de hierro del batisterio y la pavimentación del templo.</i><br />
<i><br /></i>
<i>En 1897.- la capa de damásco blanca y rojo y la verja del presbiterio.</i><br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Esta obra (o enreixado da foto) tamén aparece no libro de Fábrica como doazón dunha persoa devota que mandou preservar o seu nome.<br />
<i><br /></i>
<i> <span style="white-space: pre;"> </span>1898.- tres albas nuevas de bastante mérito</i><br />
<i><br /></i>
<i>1899.- Una pila nueva de mármol para el agua bendita y una puerta nueva que se abrió en la Sacristía con solera y escaleras. (esta última anota no libro noventa y tres pesetas.)</i><br />
<br />
No ano de comenzo de século inaugurouse o novo cemiterio construído a expensas do legado de Venancio Santar Abraído. “mediante la superior aprobación del Sr. Obispo y el expediente civil, documentos que obran en este archivo”. Obra que non contou co beneplácito “de varios propietarios y vecinos” que escribiron ó gobernador civil invocando “la salud pública como máxima ley” (la Idea Moderna, 23 outubro 1900)<br />
<br />
D. José Teijeira anota tamén este ano un fermoso terno negro de primeira e un palio de tisú que aproximaron a 900 pesetas. Valora as obras do novo cemiterio en “más de 1.000 pesos”<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh76b1a9tGxLPM3zr7oFrtg_XSq0jCvAF-B6vYJVjMxvpO10qA7JLeowSyfVG_Sr_hCz6Vco3vzdx3GOBdyAEgdTh0VKF73EHaxiqb7KGGNs8vs8VghwrlfDtXZesXlHOaqybwnq247BMQ/s1600/IMG_20200416_123605.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="458" data-original-width="193" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh76b1a9tGxLPM3zr7oFrtg_XSq0jCvAF-B6vYJVjMxvpO10qA7JLeowSyfVG_Sr_hCz6Vco3vzdx3GOBdyAEgdTh0VKF73EHaxiqb7KGGNs8vs8VghwrlfDtXZesXlHOaqybwnq247BMQ/s320/IMG_20200416_123605.jpg" width="134" /></a></div>
<br />
<i>1901.- En este año se terminaron las obras del nuevo cementerio incluso la capilla y se adquirio una imagen de la Virgen del Carmen, limosna de una persona devota.</i><br />
<i></i><br />
<i>1902.- En este año se adquirió un monumento de semana santa con escalera y custodia donativo de una persona piadosa.</i><br />
<i><br /></i>
<i>También se adquirió cuartillo y medio de tierra para poder cerrar el atrio, quedando cerrado en este mismo año sin que le cargase nada a la fábrica, contribuyendo la parroquia en el servicio y acarreo de materiales y lo demás por cuenta y buscas del que subscribe. </i><br />
<i><br />
</i>A construción da parede do atrio o cura José Teijeira no seu libro inventario di que foi no ano 1903, e engade:<i> “con la cruz de mármol comprimido y dos cancillas”. </i><br />
<i></i><br />
Cremos que se refire a cruz que esta sobre a parede do cercado cara a rúa que vai ó rio, que ten na base unha placa coa inscripción “C. Simal 1904 Rivadeo”. Anota tamén neste mesmo libro adquisición de tres casullas de diversos colores.<br />
<br />
<i>1904.-<span style="white-space: pre;"> </span> Son también data novecientas cuarenta y tres pesetas y cuarenta céntimos que importaron las obras de la iglesia parroquial consistentes en todo el artesonado o cielorrasado, armar la capilla de San Antonio, retejar la dicha Iglesia, zócalo de porlán y otros repasos interiores y exteriores.</i><br />
<i></i><br />
<i>1905.- Se hacen dos confesionarios de librillo aprovechando la madera que sirvió de los viejos, para la capillas del Rosario y de San Antonio. 1906.- Por la construcción de un púlpito hecho de madera de castaño con su correspondiente escalera, barnizado y dorado para la iglesia parroquial setecientas cincuenta pesetas.</i><br />
<i></i><br />
<i>1907.- De sollar y cielorrasar el coro de la iglesia parroquial con madera de pino rojo ciento quince pesetas.</i><br />
<i>Un estandarte de damasco verde con cruz y remates de plata.</i><br />
<i></i><br />
<i>1908.- se cargó tres mil trescientas treinta y ocho pesetas por las obras de reparación hechas en la Iglesia parroquial, capilla mayor y sacristía según demuestra el recibo del maestro Don Pascual Rubiños, fecha veintidós de octubre y con la oportuna licencia del superior.</i><br />
<i></i><br />
Destaca este ano como o de máis gasto en obras da igrexa. Obras que posiblemente cambiaron o aspeto da parte do altar maior a da sacristía. Ás citadas anteriormente hay que engadir a do retablo do altar maior que foi donativo anónimo igual que o seu vernizado e dourado feito o ano seguinte. Estamos falando do retablo do altar maior da igrexa colocado fai 112 anos. E non pasamos por alto o nome do autor Pascual Rubiños. Facendo unha busca na Rede aparece como ebanista e mestre de obras, con taller en Mondoñedo, en varias páxinas, en dúas delas vemos que tamén é o autor do retablo da ábsida románica de Santa María de Viveiro en 1901 (www.Semana Santa en Viveiro.com. “Procesión del encuentro de Resurrección”) e do retablo da Igrexa Parroquial do Carme de Mondoñedo no 1900 (Terra e Tempo.gal. “A Rilleira de Ambroz” de Xosé Isidro Fernández.)<br />
<br />
<i>Este año se colocó el retablo del altar mayor de madera de castaño, cuyo importe fue dos mil pesetas que no se cargan a la fábrica por ser un donativo. También se coloca en al sacristía el vestuario de ropería, mueble de castaño cuyo coste fueron doscientas ochenta y tres pesetas que tampoco se cargan a la fábrica.</i><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhqAU6yri-e5Dr95LmTW2nDxikPPur9KKukrxwIeT_LaALIxNgxawC6GFMpUdug6UrOqEXcd68SznqeCUIVZiJe4kv74wppms8fBjvg0UMQfJW-PLZPsl3k7d2dtq1_XMlTrpEg5NpgD-g/s1600/IMG_20200416_123651.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="321" data-original-width="267" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhqAU6yri-e5Dr95LmTW2nDxikPPur9KKukrxwIeT_LaALIxNgxawC6GFMpUdug6UrOqEXcd68SznqeCUIVZiJe4kv74wppms8fBjvg0UMQfJW-PLZPsl3k7d2dtq1_XMlTrpEg5NpgD-g/s320/IMG_20200416_123651.jpg" width="266" /></a></div>
<i></i><br />
<i>1909.- En este año se adquirieron las imágenes de los Sagrados Corazones de Jesús y de María, donativo de unos señores de Madrid, y de la Virgen de los Remedios oferta de una persona de esta parroquia residente en la Argentina...</i><br />
<i></i><br />
<i>1910.- En este año se doró y barnizó el altar mayor de esta parroquia costando la cantidad de mil cien pesetas donativo de un particular.</i><br />
<i></i><br />
Con un novo altar maior este ano tamén se suma ao patrimonio da parroquia e ou culto unha nova imaxe para lucir nel: a do santo Patrón<br />
<br />
<br />
<br />
<b>En este año se adquirieron las imágenes del arcángel San Miguel y de San Ramón por donativo de una persona piadosa de esta parroquia</b>.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhNwWpems6C5hadvEhIdSmxB0bu4-MEuD6YFz7YiYoDe7VKClsxynGh07ONaPqYSiIcq7x9zNKSdmvtGs9hHEX88sRoWmljyPOpBKU19mTZ50IOmCpKUosf0xDrY_gCkFf__nawyYA_sd8/s1600/IMG_20200416_123745.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="260" data-original-width="571" height="145" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhNwWpems6C5hadvEhIdSmxB0bu4-MEuD6YFz7YiYoDe7VKClsxynGh07ONaPqYSiIcq7x9zNKSdmvtGs9hHEX88sRoWmljyPOpBKU19mTZ50IOmCpKUosf0xDrY_gCkFf__nawyYA_sd8/s320/IMG_20200416_123745.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
Sobre todas estas obras e compras D. José Teijeira Moreda anota no seu caderno:<br />
<br />
...<i>si bien tuvo para ellas limosnas de consideración, no por ello le es menos deudora la iglesia, sino mas bien un motivo de mayor reconocimiento ya que eso mismo se debe a su celo y actividad. Digno de eterna memoria es el difunto párroco de San Miguel...</i><br />
<i></i><br />
Como vimos D. José Ramón tivo doazóns importantes para a igrexa, empezando pola que supuxo un novo cemiterio, que por outra parte significaba una fonte de ingresos para a fábrica pola venda de novos nichos a razón de 150 pesetas a propiedade de tres ocos.<br />
<br />
Persoas devotas e desprendidas hainas en todas as parroquias, e máis naqueles anos que as crenzas relixiosas eran máis profundas, e eran máis as persoas que vivían unha vida piadosa e de caridade coa esperanza de non perder a luz que ilumina o camiño da vida eterna. Non é menos certo que D. José Ramón coincidiu en San Miguel con unha familia que, polo que puidemos coñecer dos seus membros, consideramos que eran devotos crentes e gozaban dunha posición económica desafogada: A familia Santar Abraído. Os descendentes do cirurxián Fernando Santar, as tres fillas solteiras, Escolática, Carmen e Vicenta, e o fillo, Venancio, que finou en 1898 despois de volver da emigración con capital suficiente, como para dotar a parroquia con un novo cemiterio e deixar un legado para repartir a cen mozas pobres e honradas, que algunha noticia de prensa valoraba en 80.000 pesetas da época, e que sete anos despois de falecido, as supostas beneficiarias estaban reclamando. Eran catro os administradores testamentarios encargados: Domingo Pazo Basanta, Ramón López Fernández, o cura D. José Ramón e a irmá do filántropo, Vicenta. Por outra parte as tres irmáns viviron mentres o párroco gobernou a parroquia. Escolástica morreu no ano 1896, Carmen no 1900, e Vicenta, a máis nova, no 1932; pero hai un dato máis, Carmen ao morrer deixou unha filla maior de idade e un fillo de 11 anos, Fernando, cuxo destino parecía marcado polas circunstancias persoais cara ao seminario. Fernando morreu aos 31 anos de idade sendo presbítero en 1920, e deixou como legado a igrexa e ao párroco D. José Teijeira, as súas pertenzas persoais relativas ao culto, e dicir: un cáliz de prata con patena e culleriña do mesmo metal dentro dunha caixa de madeira, recuberta de pel e forrada de terciopelo; unha casulla branca, estola e manípulo; un alba, tres bonetes de raso, tres sobrepelices e outras prendas máis. Este cáliz ten a súa pequena historia, pois foi entregado “con outros muchos objetos en Palacio” para as igrexas devastadas. Posteriormente ao falecemento de D. José Teijeira, as súas sobriñas Josefa e Regina regalaron a parroquia de San Miguel outro cáliz e patena metidos na mesma caixa de pel. Asi o recolle D. Manuel Maseda Otero no libro de inventarios en 1945.<br />
<br />
Exposto isto, tampouco temos máis probas documentais para soster que a familia Santar estivera detrás de algunhas das doazóns para as obras descritas na igrexa de San Miguel durante estes anos, só é unha coincidencia temporal e non pasan de ser indicios circunstanciais.<br />
<br />
Despois de D. José Ramón Pérez Rodríguez a parroquia foi atendida provisionalmente por <b>Vicente García Hermida,</b> de Ribadeo.<br />
<br />
Nesta provisionalidade, nos primeiros anos do século XX, o século dos avances tecnolóxicos, o templo foi testemuña da chegada da modernidade industrial ás parroquias e vilas da Mariña. En 1912 instalouse na igrexa a luz eléctrica. O evento visto coa perspectiva dos anos que pasaron tivo que ser todo un acontecemento. Posiblemente outras casas e negocios de San Miguel xa desfrutaran da enerxía eléctrica. A central “Electra del Masma”, construída por José Reimunde e Damián López no Rio Masma cerca da Cazolga, empezara a producir enerxía eléctrica cinco anos antes aproximadamente, e xa tiña tendidos ata Lourenza, Foz e Ribadeo. Quedaban atrás as lámpadas de aceite, as velas, os candís de carburo... no que se refire a iluminación doméstica, porque a cera, como en séculos pasados, seguiu sendo por moitos anos un artigo insubstituíble e un capítulo importante no culto das nosas igrexas.<br />
<br />
<i><span style="white-space: pre;"> </span>1912.- Por instalar la luz eléctrica en la iglesia 9,50 pesetas</i><br />
<i><span style="white-space: pre;"> </span>Por arreglo y ampliación del atrio 273,50 pesetas</i><br />
<i><span style="white-space: pre;"> </span>Este año se adquirió la imagen de la Purísima.</i><br />
<i> <span style="white-space: pre;"> </span>Por construcción de un altar nuevo para la Purísima Concepción 208,50 pesetas<span style="white-space: pre;"> </span></i><br />
<i><span style="white-space: pre;"> </span>Por arreglo del armónium y materiales para el mismo 51,35 pesetas.</i><br />
<span style="white-space: pre;"><i> </i></span><br />
A partir deste ano tamén aparece un gasto máis nas contas da igrexa:<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span><i>1917.- Por alumbrado de la iglesia a Eugenio Leitón 14 pesetas.</i><br />
<i><span style="white-space: pre;"> </span>1919.-Por alumbrado eléctrico durante el año a Eugenio Leitón 23,50 pesetas.</i><br />
<i></i><br />
Nota: As imaxes anteditas presiden o altar maior da igrexa, O Sagrado Corazon de Xesús, A Purisima, o Arcanxo San Miguel, San Ramòn Notato e a dereita (fora da foto) O Sagrado Corazón de María, pero non podemos confirmar que sexan as adquiridas nestes anos descritos.<br />
<br />
<br />
<b>Novo cura titular da parroquia.</b><br />
<b><br /></b>
<i>El parroco que subscribe tomó posesión de este curato de San Miguel de Reinante el día veintiocho de junio de mil novecientos catorce.</i><br />
<i>José Teijeira y Moreda</i><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgqZGf9tlWzz39JbDq7K9WoxEzbWOQqD73iag7fHBdyem9m0_IoKTYBv4Vl3D1eCv5s27qJoJ4-sTSeRGpYOKpO1RrSvyY9-PLjcP52aJo-_Bnk3TJ-4Aa27IX9uAS_8rbQep2ttwcRNgY/s1600/IMG_20200416_123841.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="248" data-original-width="381" height="208" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgqZGf9tlWzz39JbDq7K9WoxEzbWOQqD73iag7fHBdyem9m0_IoKTYBv4Vl3D1eCv5s27qJoJ4-sTSeRGpYOKpO1RrSvyY9-PLjcP52aJo-_Bnk3TJ-4Aa27IX9uAS_8rbQep2ttwcRNgY/s320/IMG_20200416_123841.jpg" width="320" /></a></div>
<i><br /></i>
<i><br /></i>
<i></i><br />
A nós chegaron referencias orais que se referían a José Teijeira como o “Cura do Claveiro”. Era natural de Santa Cilla, parroquia do Concello de Foz, e non tivo relación coa familia Claveiro ata que Regina, unha sobriña que o acompañaba en San Miguel, se casou con José María García Díaz, O Claveiro. Os recordos que nos transmitiron tamén falan dunha persoa bondadosa xusta e comprensiva.<br />
<br />
Foi cura de San Miguel durante 30 anos, entre eles os do levantamento militar franquista, difíciles sempre, mesmo en zonas onde o enfrontamento armado non foi salientable.<br />
<br />
<br />
Na sua permanencia ao fronte da parroquia fíxose o cambio mais visible na igrexa: a torre da entrada principal. O cemiterio novo seguía sumando sepulturas a razón de 50 pesetas por oco. Paralelamente seguen as obras nel e no atrio da igrexa, na parte que ocupara o vello cemiterio.<br />
<br />
<i>1915.- Por arreglar el reloj de la iglesia a don Gervasio González seis pesetas.</i><br />
<i>A José Barreira por veintitrés días de trabajo en el cementerio de arriba cuarenta y seis pesetas.</i><br />
<i>Al mismo Barreira por sacar escombros y otros arreglos en el cementerio viejo treinta y nueve pesetas y cincuenta céntimos.</i><br />
<i>A Plácido Blanco por arrastre de arena para el mismo cementerio y para el de arriba en tres días de carreteo dieciséis pesetas.</i><br />
<i></i><br />
<i>1916.- A Gervasio González por un confesionario nuevo hecho por orden del señor obispo, noventa y ocho pesetas y treinta céntimos.</i><br />
<i>A Doña Amadora Moreda por artículos de ferretería para poner ventanas en la iglesia de poder cerrar y abrir, trece pesetas.</i><br />
<i>A Gervasio González por 30 fanegas de cal para las obras del cementerio nuevo que hago debidamente autorizado, ochenta pesetas.</i><br />
<i>Por una pila de marmol para bautizar, traida por orden del sr. Obispo, ciento ochenta pesetas.<span style="white-space: pre;"> </span></i><br />
<i></i><br />
<i>1917.- A Enrique Fernández por levantar dos paredes del cementerio nuevo y algunos materiales para ellas autorizado por el prelado doscientas sesenta y ocho pesetas y cincuenta céntimos.</i><br />
<i>A Narciso López carpintero de esta parroquia por el artesonado del retablo un candelabro de cerezo para el cirio pascual y una caña (?) para las tres marías le pagué cincuenta pesetas.</i><br />
<i>A José Ramil cementarista de Ribadeo por una cruz para el cementerio viejo cincuenta pesetas.</i><br />
<i></i><br />
Pensamos, sin moitas dúbidas, que esta cruz era a que estaba encima dun libro aberto, tamén de cemento, era o monumento de recordo do camposanto vello. Estaba pegado a casa que se tirou nos anos noventa para ampliar a entrada ao atrio, e nesa obra desapareceu do seu sitio.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<br />
<br />
<i>A José Ramil por once remates para las columnas del antiguo cementerio cuarenta y dos pesetas.</i><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjwfN7XTEBCgUoBFiLOGQgWjE-y01Gd5VjADGkV8muJpuYxVDI2LAcPa6qBuT_r8y8TB77ZDIeSxVukBYlMYgn-64o02GdbOAdiJRb5Tnkv8SeeMdqMMRWIkiSL9JechlTlIlS-TSMYpbM/s1600/IMG_20200416_123916.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="218" data-original-width="465" height="150" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjwfN7XTEBCgUoBFiLOGQgWjE-y01Gd5VjADGkV8muJpuYxVDI2LAcPa6qBuT_r8y8TB77ZDIeSxVukBYlMYgn-64o02GdbOAdiJRb5Tnkv8SeeMdqMMRWIkiSL9JechlTlIlS-TSMYpbM/s320/IMG_20200416_123916.jpg" width="320" /></a></div>
<i></i><br />
<i></i><br />
<i>A Juan Antonio Fernández, maestro de obras, por dar cales a las paredes de cementerio, menos la del poniente, y materiales que trajo, peones y obreros, trescientas sesenta y cuatro pesetas y sesenta céntimos.</i><br />
<i>A Ricardo Barreira por catorce días de jornales en los cementerios y atrio treinta y cinco pesetas.</i><br />
<i><br /></i>
<span style="white-space: pre;"><i> </i></span><br />
<i>1918.- A Gervasio González por una cruz de cemento para el cementerio nuevo su colocación sobre el osario común y cerrar los dos huecos del mismo treinta ptas.</i><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhkBj34JFg7NMma7KaT8HFp62tAChgRIwfwE1PUspgVLxWxA-YCMBi_GXBBenJQshJS5idZG364Odn2wE7UULmVHU4vuzaXZYMwpIjf9SAh-wgF7lIrvQFB1RNDHN6lCknByxRd9tgT6zc/s1600/IMG_20200416_123953.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="290" data-original-width="216" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhkBj34JFg7NMma7KaT8HFp62tAChgRIwfwE1PUspgVLxWxA-YCMBi_GXBBenJQshJS5idZG364Odn2wE7UULmVHU4vuzaXZYMwpIjf9SAh-wgF7lIrvQFB1RNDHN6lCknByxRd9tgT6zc/s1600/IMG_20200416_123953.jpg" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<i><br /></i>
<i></i><br />
Esta anotación refírese a exhumación de restos do antigo cemiterio no fronte da igrexa e o traslado a dous nichos do novo, situados na parede do fondo a dereita, que conserva a dita cruz de cemento.<br />
<br />
<i>Reforma del coro por el maestro Gervasio González doscientas ochenta y <span style="white-space: pre;"> </span>una pesetas y setenta y cinco céntimos.</i><br />
<i>Escalera del campanario hecha por el mismo maestro doscientas treinta y nueve pesetas y veinte céntimos.</i><br />
<i></i><br />
<i>1920.- A Francisco López, vinotero por cinco arrobas de vino para celebrar, sesenta y dos pesetas y cincuenta céntimos.”<span style="white-space: pre;"> </span></i><br />
<i> Una pila de agua bendita de mármol de las Sasdónigas, de las modernas, con llave de metal cincuenta pesetas.</i><br />
<i>Una lámpara de plata meneses que arde en el altar de la Inmaculada Concepción que donó para este fin Doña Concepción Rodríguez Murias.</i><br />
<i>Una preciosa imagen del Niño Jesús que regaló dicha señora para el catecismo de esta parroquia.</i><br />
<i></i><br />
<i>1921.- Arreglar la araña y reparación de piezas destrozadas y rotas al caerse pagué a D. Eugenio Leitón veinte pesetas.</i><br />
<i> <span style="white-space: pre;"> </span></i><br />
<i>1926.- Por reforma del presbiterio y pavimentación del mismo en mármol y mosaico con cemento mano de obra y demás gastos pagué a don Gervasio González autorizado por el Sr. Obispo, seiscientas cincuenta y cinco pesetas y noventa y cinco céntimos.<span style="white-space: pre;"> </span></i><br />
<span style="white-space: pre;"><i> </i></span><br />
<i>1927.- A Máximino Rocha por arreglar el altar del Rosario cuarenta pesetas</i><br />
<i>Por la pintura a Ramón Abraído, veintinueve pesetas y cincuenta y cinco céntimos.</i><br />
<i></i><br />
<i>Nota: para hacer constar que Dª Manuela López regaló para el altar de San Antonio un juego de manteles, y Dª María Dorado de Méndez un frontal Blanco para el altar mayor pintado de su mano en Cienfuegos, La Habana.</i><br />
<i>Asinado: José Teijeira y Moreda.<span style="white-space: pre;"> </span></i><br />
<i></i><br />
Este ano aparecen amais unha serie de regalos de varias persoas devotas, como son dous candelabros e un crucifixo, unha coroa e un manto negro para a Virxe dos Dores “y finalmente una imagen preciosa del Stmo. Rosario”, que donó la virtuosa Srta Rosa Martínez Rodríguez.<br />
<br />
<br />
Falamos máis arriba dunha obra da que non encontramos información nos libros do arquivo parroquial, sendo precisamente a que despertou a nosa curiosidade para empezar a escrutar a historia da parroquia. A obra non foi menor, estamos falando da torre da igrexa, e xa non encontramos testemuñas orais que nos falen dela. Só chegaron a nós dúas fotos da obra, e si unha imaxe vale máis que mil palabras neste caso temos o dobre. Estas imaxes certifican que a nosa igrexa mudou a fachada da entrada principal, cambiando unha espadana barroca con unha parte alta de cantaría de tres vanos con dúas campas nos dous inferiores, por unha torre campanario de base cadrada con catro partes diferenciadas. As dúas primeiras de granito, a terceira de ladrillo recebado de cemento, no que están os ocos das campas de do reloxo, e a máis alta, do mesmo material formando unha cúpula circular con 8 ocos con arco de medio punto.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgMtw0aLJs367xXoGnES1DQq9wm25jMpY67K_3zScTe_nb9YrckiZArzThX1uSpquzv47XeYopR4eDj4Pm12TqK31_CFH4lTNgvkRsyFY72ZiN4XUU-D-gSDK92kllZmhBd5pf17cwby8A/s1600/IMG_20200416_124030.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="311" data-original-width="496" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgMtw0aLJs367xXoGnES1DQq9wm25jMpY67K_3zScTe_nb9YrckiZArzThX1uSpquzv47XeYopR4eDj4Pm12TqK31_CFH4lTNgvkRsyFY72ZiN4XUU-D-gSDK92kllZmhBd5pf17cwby8A/s320/IMG_20200416_124030.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<br />
<br />
A fotografía da fachada antiga indícanos que as obras empezaron despois do ana 1917, pois xa se ve a esquerda un remate das columnas do cemiterio vello que se puxeron ese ano, e hai outros dous datos que nos dan algunha sinal de que está rematada. No decorrer dos anos nesta historia chegamos ao ano 1929, e aquí encontramos dous apuntes de gasto que parecen complementar unha torre xa acabaada:<br />
<br />
<i>Adquisición de materiales y colocación del pararrayos de esta iglesia, pagué a un técnico de Villanueva, doscientas treinta pesetas.</i><br />
<i></i><br />
<i>A Don Ramón Martínez Pérez por montaje y materiales de los dos yugos de las campanas, cuatrocientas quince pesetas.</i><br />
<i></i><br />
O pararraios poríase, como é natural, no cumio da torre, pero non é unha sinal fiable do remate, porque puido pasar un tempo, incluso anos, sin o aparello; non así as campas, no nos imaxinamos unha igrexa sin campas, e como se ve na foto da torre en construción, xa están colocadas antes de desfacer o andamio. Si ben o apunte do libro só fala dos xugos de madeira e a colocación, tamén nos parece natural que coa torre nova subiran as campas con madeiras novas. Con estes datos parece que podemos concluír que no ano 1929 estaba rematada.<br />
<br />
Quedan algunhas incógnitas amais dos anos concretos de construción: quen promoveu o cambio, de onde saíron os fondos ou quen pagou a obra. Dolores García, sobriña do cura José Teijeira Moreda, informounos que cría recordar que para rematala o seu tio tivera que vender unha terra; si isto foi así tamén cabe a posibilidade de que fose construída en “dúas fases”.<br />
<br />
Outros apuntes deste mesmo ano tamén son obras de reparación e adecentamento.<br />
<br />
<i>1929.- A Narciso Dorado López por dar cales al frente norte de la iglesia, cuatro cientas ochenta y seis pesetas y cincuenta céntimos.</i><br />
<i>Por dos carros de losa traídas de las canteras de la Insua, treinta y <span style="white-space: pre;"> </span>cinco pesetas.<span style="white-space: pre;"> </span></i><br />
<i></i><br />
<i>Si no ano 1929 se deron cales pola fachada norte, no 1930 foi a fachada sur a renovada. Tamén se fai unha mesa de autopsias xa desaparecida, recordemos que estaba nun pequeno recinto pegado a parede do cemiterio onde hoxe están os lavabos.</i><br />
<i></i><br />
<i>Por traslado del cementerio de párvulos, construcción del nuevo, cales cemento y mesa de autopsias, pagué a D. Maximino Rocha trescientas noventa y cuatro ptas.</i><br />
<i></i><br />
<i>1938.- A Narciso Dorado se le pagan por cemento y empleo en el suelo de la torre de esta iglesia veintitres ptas.</i><br />
<i>Este año hubo el donativo de una imagen de San José que regaló a esta iglesia Dª Dolores García Díaz.</i><br />
<i></i><br />
<i>1942.- Una piedra de marmol para la entrada del cementerio 10 ptas.</i><br />
<i></i><br />
<i>Hago constar que Don Manuel Martínez Murias pago setecientas ptas. A Narciso López por pintar, barnizar a muñeca el retablo del altar del Carmen, o sea con goma laca.</i><br />
<i><span style="white-space: pre;"> </span>San Miguel mayo de 1951</i><br />
<i></i><br />
<i>1943.- Cuerda y alambre a Abraído para toque de campanas desde casa veinte ptas y cincuenta cts.</i><br />
<i></i><br />
Durante este año de 1943 falece D. José Teijeira Moreda, e ata abril de 1945 firma os libros da parroquia, (P.O.) D.Manuel Maseda Otero párroco de Santiago de Reinante. Desde abril de 1945 ata xuño de 1949 pasa a exercer como cura <b>D. José Louro Méndez</b> que logo sería cura párroco de Benquerencia.<br />
En xuño de 1949 faise cargo da parroquia<b> D.Benjamín Prieto</b>, durante 5 anos.<br />
<br />
<i>1952.- A Benigno Rocha por hacer las cancillas del atrio, las tres, quinientas una ptas.</i><br />
<i></i><br />
En xaneiro de 1955 toma posesión da parroquia como cura titular <b>D. Pedro Cedrón Rivas</b> que era natural de Ferreira a Vella, concello de Riotorto, e anteriormente fora cura párroco de Rinlo, onde ten unha rúa dedicada ó seu nome. Exerceu ata mediados do ano 1966.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgVtI77dmnclWuao7IqT2Alp6WBI_E1hA-cKXfbeA2eh3vi1upQMy0bUkYRtfHDjx54M_QsQ_B0GJMc8s9hC6HNuShBA4B8as1H8LA7UyInivCJjRLNhG1A8f3aLc_8fqeb6b84xKjtfGk/s1600/IMG-20200416-WA0020.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="224" data-original-width="202" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgVtI77dmnclWuao7IqT2Alp6WBI_E1hA-cKXfbeA2eh3vi1upQMy0bUkYRtfHDjx54M_QsQ_B0GJMc8s9hC6HNuShBA4B8as1H8LA7UyInivCJjRLNhG1A8f3aLc_8fqeb6b84xKjtfGk/s1600/IMG-20200416-WA0020.jpg" /></a></div>
<i></i><br />
<i>1957.- Reparación del armonio, material y mano de obra doscientas diez ptas.</i><br />
<i>A Ramón González por material y mano de obra para pintar la iglesia quinientas ochenta ptas.</i><br />
<i></i><br />
<i>1958.- Por reparación del reloj a Celso Vázquez setenta y cinco ptas.</i><br />
<i></i><br />
<i>1964.- Reparación del armonio al “Valenciano” de Ribadeo y material trescientas ptas.</i><br />
<i></i><br />
En setembro de 1966 faise cargo da parroquia<b> D. Ricardo Díaz</b> e durante 1967 fai obras de pintando de toda a igrexa por dentro, dota a igrexa de bancos novos retirando así todos os reclinatorios particulares que cubrían a maior parte da superficie da igrexa. Realizando estes traballos de pintura foi cando, por casualidade, se descubriu o arco de cantería, que estaba cuberto con unha capa de cal, situado entre o presbiterio e a nave da igrexa.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgKHAxSEyJY8BwUfRnUm3QzqggYwlUa1qs-Golbm4CJzLzwEeWxtCB4UPk_eyIXjOt1-9AJN60NsvdeutYKi3DtpM7P_OXHMBS6XuSeRS8-_lT2jGhiLSV0vTJUT35nFRkhGc0NEaxOI0w/s1600/IMG_20200416_124113.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="291" data-original-width="215" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgKHAxSEyJY8BwUfRnUm3QzqggYwlUa1qs-Golbm4CJzLzwEeWxtCB4UPk_eyIXjOt1-9AJN60NsvdeutYKi3DtpM7P_OXHMBS6XuSeRS8-_lT2jGhiLSV0vTJUT35nFRkhGc0NEaxOI0w/s1600/IMG_20200416_124113.jpg" /></a></div>
<br />
Por bancos y obras en la iglesia 86.237 pesetas<br />
<br />
A don Ricardo, que pasou a ser arcipreste de Ribadeo, sucedeuno en 1980 D. <b>Jesús Otero Méndez</b> ata o seu falecemento en febreiro de 2014. A sua aportación máis salientable para a igrexa foi quizais comprar e derrubar a casa pegada ao xardín do atrio, para facelo máis amplo e unha entrada máis accesible. Nos últimos anos tivo qu exercer simultaneamente como cura de varias parroquias da contorna.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjmFeMFwmjIV6xuzMGL8PDjq1_uLVNZT02yc-EvtBTMlC-Ts7PJ2zO1ohfz65uY5kOsVH4Rq1zUDtU-zJOueEripz6NpRk2tqRTWOKMPMbRw5YFRHD_B4S_a54t_Vsr2tcu-218Mr2vACo/s1600/IMG-20200416-WA0017.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="775" data-original-width="720" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjmFeMFwmjIV6xuzMGL8PDjq1_uLVNZT02yc-EvtBTMlC-Ts7PJ2zO1ohfz65uY5kOsVH4Rq1zUDtU-zJOueEripz6NpRk2tqRTWOKMPMbRw5YFRHD_B4S_a54t_Vsr2tcu-218Mr2vACo/s320/IMG-20200416-WA0017.jpg" width="297" /></a></div>
<br />
Desde abril de 2014 é párroco de San Miguel, e outras varias parroquias da Mariña<b> D. José Boullosa.</b><br />
<div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<b></b><br /></div>
NOELA FERNÁNDEZ SOTOhttp://www.blogger.com/profile/05837113930333826252noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6749970949675736043.post-50260652957785758222020-03-16T15:12:00.002-07:002020-03-16T18:21:01.934-07:00DON ANTONIO; UN MESTRE “REPUBLICANO” EN SAN MIGUEL.<br />
Texto: Ramón Casas Oroza<br />
Documentación: Seminario de Estudos Os Espigueiros<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi7G2MKnZE9_hemZ3Y_-62uYYHx8Okrpti25hNMwvVjiCsnAFuVxsiZh-2a0lS9pK6prDRLELEfBlKE7bKurn3b3ZY_4anOPQb_z-k5KhyB0b5FM82XfG8HXO281JbdTgggQu2NLt7EIjo/s1600/SAVE_20200316_201423.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="545" data-original-width="720" height="242" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi7G2MKnZE9_hemZ3Y_-62uYYHx8Okrpti25hNMwvVjiCsnAFuVxsiZh-2a0lS9pK6prDRLELEfBlKE7bKurn3b3ZY_4anOPQb_z-k5KhyB0b5FM82XfG8HXO281JbdTgggQu2NLt7EIjo/s320/SAVE_20200316_201423.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<br />
INTRODUCIÓN<br />
Como ben dixo o filósofo Jorge Santayana, “aqueles que non recordan o pasado están condenados a repetilo”. E o pasado non se refire só a aqueles tempos remotos dos castros ou dos señores medievais. O pasado é tamén aquelo que sucedeu hai relativamente pouco tempo, aquelo que aínda está na memoria de xente coa que convivimos pero que, desgraciadamente, se está perdendo con cada unha das persoas que nos van deixando.<br />
Inevitablemente, cando empezamos un traballo coma este, véñensenos á cabeza as ocasións que temos perdido de falar deste tema coa xente que o viviu, coa xente que formou parte deste cacho de historia que intentamos clarexar. Se cadra é mellor así. Hai moitos historiadores que manteñen que para facer historia se precisa un certo afastamento dos feitos que evite distorsións de tipo emocional que nos poden levar a sacar conclusións erróneas ou tendenciosas.<br />
Cando desde “Os Espigueiros” me pediron esta colaboración e me facilitaron toda a documentación que tiñan recollida, non dubidei nin un segundo en aceptar a proposta. Coñecía de oídas a historia de don Antonio. Moitas veces lle tiña escoitado ao meu sogro falar, emocionado, do seu mestre. Daquel mestre que se tivera que marchar porque era “doutras ideas”. Pero nunca tivera ocasión de indagar máis a fondo sobre aquel tema. Agora tiña nas miñas mans o seu expediente de depuración grazas ao traballo de investigación do Seminario de Estudos Os Espigueiros e non podía perder unha ocasión como a que se me presentaba. Non sei se fun quen de aclarar algo ou se quedan aínda máis dúbidas que despexar das que había ao principio. Non sei se ten sentido publicar isto agora que xa faltan case todos os que foron partícipes desta historia. Pero o que si sei é que é moi interesante, e moi necesario, que coñezamos algo que pasou aquí mesmo, cunha xente igual ca nós, entre veciños como os que agora convivimos nesta parroquia; e que sexamos conscientes de que non estamos libres de que o mesmo que pasou no 1936 poida pasar en calquera momento.<br />
No momento histórico que estamos a vivir, no que a nivel mundial se está notando un rexurdir de forzas de ultradereita que nunca pensamos que se puidese producir, creo que é ben recordar que todos os avances conseguidos despois de moitos anos poden derrubarse nuns poucos días.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhZaPRytJ9qCXywSJm9_yt_4roc-ylIEiWVp8-GQJyrTpQaM1D9MuTfRrbvYOcl0DYl6l7nZfYEWlTqmTfQgbcfV_hkSHCWYcKB-aFxw2C63r_3Qykyd1SVuwNwp10NucWiOyMBiWvdotc/s1600/111.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1252" data-original-width="1600" height="250" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhZaPRytJ9qCXywSJm9_yt_4roc-ylIEiWVp8-GQJyrTpQaM1D9MuTfRrbvYOcl0DYl6l7nZfYEWlTqmTfQgbcfV_hkSHCWYcKB-aFxw2C63r_3Qykyd1SVuwNwp10NucWiOyMBiWvdotc/s320/111.jpg" width="320" /></a></div>
O MESTRE “REPUBLICANO”<br />
Antonio Pérez López, don Antonio, como era coñecido na parroquia chegou a San Miguel o 14 de novembro de 1931 para facerse cargo, como mestre propietario, da escola número 2 de nenos desta localidade.<br />
Nacera en Lugo en 1904 e casou, estando en San Miguel, con Josefa Montesinos Coya, natural de Redondela e veciña de Vilalba. Durante a súa estancia nesta parroquia tiveron un fillo e unha filla; Antonio, bautizado o 14 de marzo de 1934 e María del Carmen, bautizada o 5 de maio de 1936, ambos os dous na igrexa parroquial de San Miguel de Reinante.<br />
Era don Antonio un mestre “raro” un deses mestres “xenerosos, responsabeis e conscientes da súa función, os que como no conto de Manuel Rivas, non só se preocuparon polo mundo grande alén do Cadramón e do Cantábrico, senón tamén polo pequeno, isto é a espiritrompa ou lingua das bolboretas, para facer deste xeito unha escola de preguntas, de investigación e de aprendizaxe compartida”, en palabras de Antón Costa Rico. Un mestre que en vez das “copias”, da repetición memorística sen sentido, dos problemas de matemáticas absurdos e descontextualizados, afirmaba en 1935 “Los maestros necesitamos sensibilizar los conceptos a los niños para que éstos lleguen a su comprensión, porque las generalizaciones y definiciones abstractas no son captadas facilmente por sus inteligencias en formación”. E para iso é preciso que os nenos experimenten, toquen, vexan, ulan as cousas que os rodean. “No se retiene lo mismo un objeto observado en láminas o grabados que percibido de una forma sustantiva, puesto que con la percepción directa, independiente de las cosas, se facilita la asociación del nombre de las mismas con múltiples cualidades sensibles”<br />
Un mestre que coñecía e seguía as novas tendencias da pedagoxía española e europea, que coñecía as achegas da Escuela Moderna de Ferrer i Guardiá, da Institución Libre de Enseñanza ou da Escola Nova propugnada entre outros por Freinet. Todas elas conducentes á posta en práctica do que se denominou como “escola activa” e todas elas consideradas como “envenenadoras del alma popular” polos ideólogos franquistas.<br />
É por iso polo que podemos cualificalo de mestre “republicano”, xa que aínda que, como veremos no estudo do seu expediente, el nega ter sido defensor da República, os seus métodos, os seus intereses e a súa maneira de actuar coinciden plenamente co que os historiadores deron en chamar “os mestres da República”<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiVY0MSXCKg9czMP0OaXTQD_kTRB4jrZDjsBDK0AYDLryv24FBG3LEHus-a3yHc10icv3auCHMvTUBsCOpuClztDWn8g_hKPESQVj_vsiod93DSfUZJ48Y5-xLqrk4qveV4Jvq49sqGgcQ/s1600/4.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="209" data-original-width="280" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiVY0MSXCKg9czMP0OaXTQD_kTRB4jrZDjsBDK0AYDLryv24FBG3LEHus-a3yHc10icv3auCHMvTUBsCOpuClztDWn8g_hKPESQVj_vsiod93DSfUZJ48Y5-xLqrk4qveV4Jvq49sqGgcQ/s1600/4.jpg" /></a></div>
<br />
<br />
A EDUCACIÓN NA II REPÚBLICA<br />
Ao proclamarse a II República en abril de 1931, máis do 30 por cento da poboación española era analfabeta, a educación estaba, na maioría dos casos, en mans de institucións relixiosas e era máis un privilexio ca un dereito. Ante este panorama desolador, os primeiros gobernos da República fixáronse como prioridade mellorar a formación da poboación, de nenos e adultos, xa que consideraron que a educación era a base sobre a que levantar un país pobre e analfabeto. Había que implantar un Estado democrático e necesitábase un pobo alfabetizado. Era preciso “crear cidadáns en vez de súbditos”. O compromiso dunha xeración de mestres, mestras e intelectuais foi total con ese obxectivo republicano de cultura e escola para todos, sen discriminacións sociais, económicas ou de xénero. Por iso, Azaña, exaltando o empeño emprendido, afirmaba que “la escuela pública debe ser el escudo de la República”.<br />
Para conseguir isto duplicaron o número de escolas. Pero iso non era suficiente. Era preciso levar a cabo unha profunda renovación pedagóxica. Esta renovación nutriuse do espírito da Institución Libre de Enseñanza, das achegas de movementos pedagóxicos como a Escola Nova e a Escola Moderna, e das ideas dos reformadores da educación europea de principios do pasado século.<br />
Isto deu como resultado un sistema educativo centrado no alumnado, converténdoo no protagonista das clases e da súa formación. Os nenos e as nenas saían ao campo para estudar ciencias naturais; tratáronse de substituír os monótonos coros infantís recitando leccións de memoria polo debate participativo e pedagóxico; os nenos e as nenas empezáronse a mesturar nas mesmas aulas, onde se educaban en igualdade, e favoreceuse un tránsito sen sobresaltos desde o parvulario á universidade. Foi unha escola na que se educou ás crianzas atendendo á súa capacidade, á súa actitude e á súa vocación, non á súa situación económica.<br />
Así o facían tamén, e como exemplo, Antonio Pérez López e Arévalo Simón, desde as escolas de nenos de San Miguel e de Santiago de Reinante, ao propiciaren a edición da revista escolar El Pequeño Escolar: un xornal “de” e “para” os nenos que, con formato case de tabloide, comezou a editarse o 1 de febreiro de 1935 e do que coñecemos once números editados ata xullo de 1935. Foi editado nunha imprenta comercial e en cada numero incluíanse unha media de 18 textos que, na súa maioría, eran textos infantís, relacionados coa vida social, co contexto e coa vida escolar. Interviñan aquí varios mestres e, de feito, os textos proceden de vinte escolas da comarca da Mariña, das cales sete delas eran as mais representadas. O grande animador e mestre era Antonio López Pérez e tamén Gregorio Sanz García, por quen coñecemos inicialmente esta colección, tivo nela intervención.<br />
El Pequeno Escolar era un instrumento de comunicación interescolar na perspectiva dos xornais escolares de orientación freinetiana, que se enviaba a algunhas outras escolas de localidades fóra de Galicia, aínda que apenas se alude nel a outros xornais infantís. Son pícaros e nenas as que escriben e fano raramente en galego.<br />
Referímonos igualmente a mestres que escriben. Antonio Pérez deixounos constancia disto no seu relato “Excursión escolar en San Miguel de Reinante”, publicado na Revista de Pedagogía en 1935 dando conta da excursión monte arriba para mellor observar a rasa do Cantábrico.<br />
<br />
Antón Costa Rico - Uxía Bolaño Amigo. Represión política e castigo do profesorado republicano na provincia de Lugo.<br />
As consecuencias do 36<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi_dlU7dyiJTIpdUaEu2p2f-CLyMmD2IVrOuHbDdOW1rRc4QxK40cBCqecB4jQsf8-1pSs_7lH1KJ-3jvpfNzSCAshNE5ZsVLLZvPOWiiyw4ghFEUUmZ3fciwXRb2RTK-HogyuOqKgajTQ/s1600/1584396595443_0_IMG_20200316_225425.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1086" data-original-width="1600" height="217" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi_dlU7dyiJTIpdUaEu2p2f-CLyMmD2IVrOuHbDdOW1rRc4QxK40cBCqecB4jQsf8-1pSs_7lH1KJ-3jvpfNzSCAshNE5ZsVLLZvPOWiiyw4ghFEUUmZ3fciwXRb2RTK-HogyuOqKgajTQ/s320/1584396595443_0_IMG_20200316_225425.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<br />
A CHEGADA DA DITADURA: A DEPURACIÓN DO PROFESORADO<br />
<br />
Tralo fracaso parcial do golpe de estado dun sector do exército contra o goberno democrático da Segunda República española, prodúcese o estalido da Guerra Civil, unha guerra que foi catalogada de relixiosa, de “cruzada”, segundo os gobernantes e ideólogos da época.<br />
<br />
Estamos entrando nunha época que foi cualificada como “a longa noite da escola franquista”, unha escola de himnos e de rezos, de crucifixos, de fotos de Franco e de José Antonio, unha escola de copias e contas, de ensino memorístico e medo. Desaparece o laicismo do ensino; decláranse obrigatorias as ensinanzas da Relixión e Historia Sagrada; rescátanse tradicións do culto como o exercicio do mes de María ou a saudación “Ave María Purísima”...<br />
Tratábase de borrar todos os aspectos de renovación e avance educativos.<br />
Fronte á idea republicana de “formación de cidadáns libres e iguais” agora tratarase de “formar leais e entregados súbditos da nova España que se estaba construíndo”. Todas as materias terían un marcado cariz ideolóxico e irían dirixidas ao adoutrinamento neste sentido.<br />
O segundo alicerce sería a defensa dos valores católicos na súa versión máis integrista ou nacional católica. O Estado desentendeuse da educación e a Igrexa alcanzou un poder educativo moitísimo maior que o que tivera nunca a cambio de que se inculcase o ideario do novo réxime na escola. Pola súa banda, a Igrexa non tivo ningún problema en aceptar esta condición.<br />
<br />
<br />
Ou, en palabras do profesor Costa Rico, “Fronte ao modelo escolar liberal e republicano, o novo aparato ideolóxico escolar preconizaba unha rancia formación e inculcación ideolóxica españolizadora, patriótica e militarista, desde unha interpretación escurantista da relixión e moral católicas, así como dos valores católicos hispanos, poñendo en marcha para estes efectos unha intensa maquinaria administrativa e represora conducente a centralización e españolización do ensino, ao control político de tal aparato ideolóxico e formativo e a penalización das condutas mantidas polos funcionarios públicos –neste caso da ensinanza– durante o anterior tempo político republicano.”<br />
<br />
Ao mesmo tempo, como afirma este mesmo profesor, “O profesorado era agora, “á forza”, un colectivo medoñento, autocensurado, autorreprimido, pasivo, resignado e submiso. Un colectivo ao que se chega, en moitos casos, de forma irregular como ex combatentes falanxistas ou mulleres da Sección Femenina”<br />
<br />
Desde os primeiros momentos da sublevación militar púxose en marcha a maquinaria represiva sobre o profesorado e ditáronse en pouco tempo distintas medidas para proceder á depuración de condutas políticas e sociais consideradas punibles polo novo Réxime (entre outros o Decreto 66 do 8/XI/1936, a Circular do 7/XII/1936, a Orde do 17/II/1937 e a Orde do 18/III/1939). Todo o profesorado foi sometido a expedientes de depuración informativos que recollían, a través das opinións e escritos de diversos informantes, o comportamento político, moral e profesional de cada un no tempo da II República, en relación co que se establecían distintos cargos e castigos.<br />
A depuración comezou de forma un tanto desordenada, coa finalidade de separar aos que se significasen durante a etapa republicana. Unha Orde de 19/8/1936 establecía que os alcaldes debían informar aos reitores dos respectivos distritos universitarios, antes do 30 de agosto, sobre a conduta político social e sobre a educación moral dos mestres da localidade. Os reitores poderían destituír aos que desenvolveran “un labor perturbador das conciencias infantís”. De todas formas, frecuentemente, as destitucións foron ordenadas directamente polos gobernadores civís.<br />
<br />
Así aconteceu en Lugo, como sinalou María Jesús Souto no seu estudo sobre a represión franquista na provincia. O novo gobernador civil, Ramón Bermúdez de Castro, foi neste caso o máximo responsable do ditame de destitucións, suspensións de emprego e soldo e traslados de escola dentro da provincia ao longo dos meses de agosto e setembro do 1936.<br />
A primeira listaxe de mestres sancionados por decisión gobernativa leva sinatura do 26 de agosto e nela aplicouse xenericamente a separación do posto de traballo en forma de destitución.<br />
<br />
O “CASO” DE ANTONIO PÉREZ LÓPEZ<br />
<br />
<blockquote class="tr_bq">
Desde o momento da súa chegada a San Miguel, don Antonio converterase nun mestre exemplar e admirado polos seus alumnos. Unha persoa preocupada polas novas tendencias da educación que intentará poñer en práctica na súa escola: a prensa escolar inspirada nas ideas de Freinet, as saídas escolares, a educación baseada nos centros de interese do alumnado, a programación de actividades multidisciplinares, … Sirvan de exemplo as palabras pronunciadas por Antonio López Otero “Ñico”, o día do enterro de quen fora o seu mestre, en Granada no 1973: “Toda mi vida en la enseñanza he conocido educadores buenos y muy buenos; ninguno, ni de lejos, sea comparable a Don Antonio”. Tratábase, xa que logo, dunha persoa querida na parroquia e preocupada pola educación dos seus veciños, que non só atendía as clases dos nenos senón que tamén impartía aulas de noite para adultos. E volvemos ás palabras de Ñico referíndose a don Antonio: “ (...)responsabilidad en todo, esfuerzo por lograr la obra bien hecha, solidaridad con los conciudadanos, entrega en la eterna lucha por mejorar la sociedad heredada, respeto y gratitud por quienes nos la han legado,...”</blockquote>
<br />
Pero chegou a guerra. E aínda que A Mariña non foi un escenario de grandes enfrontamentos militares, si que sufriu a enorme represión que se produciu en toda Galiza. Xa en 1977, Costa Clavell escribía que “la represión fue en Galicia tan extensa y violenta, como expeditiva y sistemática” e nun recente informe, o profesor Lourenzo Fernández Prieto recolle unha relación de 14000 galegos e galegas represaliadas, entre eles os 4699 paseados ou fusilados.<br />
<br />
E a guerra tamén chegou a Barreiros. O 7 de agosto de 1936 a garda civil de Foz desaloxa do Concello á corporación democraticamente elixida e presidida por Ramón García Moreda, de Izquierda Republicana. No seu lugar colocan a Justo Rodríguez Rico, persoa afín ao novo réxime.<br />
<br />
INICIO DO EXPEDIENTE (1936-37)<br />
<br />
Na orde gubernativa de 26 de agosto de 1936 (BOP do 28 de agosto) aparece unha resolución asinada polo gobernador civil, Ramón Bermúdez de Castro, na que figura destituído de cargo e escola, Antonio Pérez López. Non foi nada raro en canto esta foi unha medida que se aplicou de xeito sistemático. Primeiro, separábase do servizo á práctica totalidade do profesorado e os que quixeran reingresar tiñan que presentar unha instancia manifestando a súa vontade de continuar.<br />
Así o fixo don Antonio, quen con data 9 de outubro presenta un prego de descargos diante do Reitor da Universidade de Santiago, que era nesas alturas, a autoridade competente para resolver estes casos. Nel fai referencia ao seu comportamento tanto a nivel persoal “como ciudadano, mi conducta fue siempre intachable, ya en el aspecto moral ya bajo el punto de vista político” como profesional “Como maestro hube de merecer la estimación de mis alumnos y de sus padres, y, sobre todo, fui honrado por la Inspección profesional con un expresivo voto de gracias” e solicita a anulación da devandita sanción. Para iso achega documentación entre a que podemos salientar a seguinte:<br />
•<span style="white-space: pre;"> </span>Un informe do cura (José Teijeira Moreda) como presidente da mesa electoral do 16 de febreiro de 1936, no que indica que “prestó su colaboración a los trabajos de la mesa y a petición de la misma, con absoluta imparcialidad y sin exteriorizar lo mas mínimo, criterio alguno político”<br />
•<span style="white-space: pre;"> </span>Un informe do mestre que o substituíu, Emilio López, no que indica que, “habiendo sido interrogados los niños del carácter de las explicaciones de dicho Sr. Pérez, contestaron unanimemente que habían sido favorables a las causas moral, religiosa y patriótica”.<br />
•<span style="white-space: pre;"> </span>15 cartas asinadas por pais de alumnos nas que respondían ao requerimento que se lles fixera sobre si a conduta do mestre fora contraria “a la religión, a la moral o a la Patria”. Todos eles contestan indicando que nunca o fora e incluso algúns engaden datos como que “las enseñanzas dadas a mi hijo fueron inmejorables” como dirá Gumersindo Eiroá;“… por el contrario, le inculcaba a mi hijo que los domingos acudiese al catecismo que el Sr. Cura explicaba en la iglesia” en palabras de Eugenio Soto ou Inocente Maseda Rocha; “y dicen también que les advertía el respeto a sus padres y personas mayores, así como el saludo de buenos días o buenas tardes al cruzarse con cualquier persona” indica na súa carta Guillermo Vázquez Vázquez; ou “… la enseñanza desarrollada en la escuela ha sido siempre en fomento de la instrucción y la cultura” como afirma Ramón Dorrego Fernández. Ademais dos mencionados presentan tamén as súas cartas en defensa do mestre, Antonio García Díaz, Daniel Blanco, Francisco Moreda, Julián Díaz, José María Baamonde, Ramón Penabad, Ramón Pérez Martínez, Antonio López Iglesias, Ángel Bermúdez Fernández e José Iglesias.<br />
•<span style="white-space: pre;"> </span>Copia do voto de gracias da inspección na que o inspector sinala “esta inspección ha podido observar con satisfacción que los niños han realizado grandes progresos bajo la dirección de D. Antonio Pérez López (...) La Inspección se complace en otorgarle un expresivo voto de gracias a fin de que le sirva de mérito y estímulo para su carrera”<br />
<br />
Case ao mesmo tempo, o alcalde de Barreiros, Justo Rodríguez Rico emite un informe con data 15 de outubro, respondendo a un escrito do 13 do “Jefe de la sección administrativa de primera enseñanza de Lugo”, no que indica que “Don Antonio Pérez (…) se mostró publicamente como militante del partido político llamado Frente Popular”. E, para deixar ben clara a cousa e “por si se ha dado la circunstancia de haberse extraviado la anterior”, con data 7 de novembro expide un novo informe, moito máis detallado, no que ademais de reafirmarse no anterior, indica que “…si bien no ha hecho manifestaciones en contra del Movimiento Salvador de España, tampoco demostró cambio respecto a su política anterior” e máis adiante apuntilla “Que durante toda su permanencia en este distrito no se manifestó religioso en ocasión alguna, no tuvo manifestaciones que acreditasen convicciones católicas”<br />
<br />
O 1 de outubro de 1936 o xeneral Franco tomou posesión oficialmente do seu cargo de xefe de goberno, aínda que todos os medios oficiais referíronse a el desde o principio como «Xefe do Estado», aumentando así o seu poder. A súa maior prioridade era alcanzar a vitoria militar e non tiña présa en formar un auténtico goberno. Por iso contentouse con crear unha Secretaría Xeral do Xefe do Estado dirixida polo seu irmán Nicolás e unha Xunta Técnica do Estado que era un organismo máis técnico que político.<br />
A Xunta Técnica do Estado compúñase dunha presidencia e sete comisións. A súa sede principal estaba en Burgos. Aínda que a súa composición en comisións lembraba a un incipiente consello de ministros, estaba formada por personalidades de segunda orde que se encargaban de funcións administrativas rutineiras<br />
A Comisión de Cultura e Ensino era, sen dúbida, a que tiña unha composición máis netamente política. Predominaban nela monárquicos vinculados ao grupo de Acción Española, como o seu presidente, José María Pemán, e os vogais Eugenio Montes e Vegas Latapie. De todos xeitos, quen levaría a voz cantante sería o vicepresidente Enrique Suñer.<br />
Desde este momento, vai ser esta comisión a que se ocupe de resolver os expedientes de depuración. A tal fin publícase o decreto 66 de data 11 de novembro do 1936 no que podemos ler:<br />
<br />
“El hecho de que durante varias décadas el Magisterio en todos sus grados y cada vez con más raras excepciones haya estado influido y casi monopolizado por ideologías e instituciones disolventes, en abierta oposición con el genio y tradición nacional, hace preciso que en los solemnes momentos porque atravesamos se lleve a cabo una revisión total y profunda en el personal de Instrucción Pública, trámite previo a una reorganización radical y definitiva de la enseñanza, extirpando así de raiz esas falsas doctrinas que con sus apóstoles han sido los principales factores de la trágica situación a que fué llevada nuestra Patria. A este efecto, con carácter temporal se crean las siguientes Comisiones:...”<br />
<br />
Establécense pois, no caso dos mestres e mestras as comisións provinciais que terían como principal misión “formular propuestas razonadas de suspensión o separación del personal de Magisterio con destino en el territorio de su jurisdicción.”<br />
Para o bo funcionamento destas comisións, con data 10 de decembro do 36 envíaselles unha circular na que se lles indican as normas a seguir por parte dos vogais das mesmas.<br />
<br />
<br />
Tres propuestas pueden formular las Comisiones depuradoras, conforme a la Orden de 10 de noviembre, a saber:<br />
l. Libre absolución para aquellos que puestos en entredicho hayan desvanecido los cargos de haber cooperado directa o indirectamente a la formación del ambiente revolucionario,<br />
2. Traslado para aquellos que, siendo profesional y moralmente intachables, hayan simpatizado con los titulados partidos nacionalistas vasco, catalán, navarro, gallego, etc., sin haber tenido participación directa ni indirecta con la subversión comunista - separatista, y<br />
3. Separación definitiva del servicio para todos los que hayan militado en los partidos del «Frente Popular» o Sociedades secretas, muy especialmente con posterioridad a la revolución de octubre y de un modo general, los que perteneciendo- o no a esas agrupaciones hayan simpatizado con ellas u orientado su enseñanza o actuación profesional en el mismo sentido disolvente que las informa.<br />
<br />
Antes de formular esas propostas, as comisións debían solicitar información de distintas persoas sobre a actuación política, profesional, moral, patriótica e relixiosa de cada un dos mestres ou mestras sometidos a expediente, tendo en conta que:<br />
<br />
Las Comisiones depuradoras, al dirigirse a cualquier autoridad o particular en demanda de informes, deberán hacerles presente la gravísima responsabilidad en que incurren para con Dios y con la Patria ocultando determinados extremos, cuando no, llegando a falsear los hechos, valiéndose de reprobables reservas mentales o sentimentalismos extemporáneos. También se ha de combatir y de hacer público, para perpetua vergüenza del que en tal falta de ciudadanía incurra, el nombre de quienes aleguen indebidamente desconocer los hechos o las personas sobre los que se interesen informes. Sería indigno que al heroísmo de nuestros oficiales, soldados y voluntarios que en las líneas de fuego desafían a la muerte soñando con una España mejor, correspondieran con la cobardía y falta de valor cívico las personas que gozan de la paz de las retaguardias. Si todos cuantos forman parte de las Comisiones depuradoras se compenetran de esta manera de pensar y la transmiten en patriótico contagio a aquellos que han de coadyuvar a su labor con sus informes, es cosa segurísima que antes de mucho tiempo, en esta España que hoy contemplamos destruída, empobrecida y enlutada, una vez restaurado su genio y tradición nacional, veremos amanecer en alborada jubilosa un nuevo siglo de oro para gloria de la Cristiandad, de la Civilización y de España.<br />
<br />
Así o fai a comisión provincial de Lugo no caso que nos ocupa enviando un formulario, que deberá ser devolto convenientemente cumprimentado, no que solicita información sobre don Antonio ao cabo da Garda Civil, ao Alcalde, ao Cura Párroco e a un Pai de familia de “reputación intachable”, que, por suposto, fose afecto ao novo réxime ( Neste caso será José María García Díaz).<br />
No informe do Alcalde, o mesmo que uns meses antes afirmaba categoricamente que don Antonio era militante do Frente Popular, agora responde a case todas as preguntas que se lle formulan con un moi significativo “lo ignoro”, e só ao final, no apartado de observacións indica que “con anterioridad al Movimiento Salvador de España, intervino en actuaciones públicas de carácter político izquierdista”<br />
Máis contundente é o informe do cabo da Garda Civil de Foz (Enrique Arias), quen afirma que despois das horas da escola se dedicaba a “hacer propaganda de sus ideas”, “hacía ostentación de ideas izquierdistas asistiendo a mítines de esos ideales”, “asistía a reuniones de carácter izquierdista”, e despois de indicar que a súa conduta na clase de adultos era bastante mala e que a súa capacidade profesional era “regular”, remata afirmando categoricamente que pertence a “Izquierda Republicana” e facendo constar nas observacións que interrompeu un mitin en San Miguel dun partido de dereitas<br />
Tampouco se vai quedar curto o Cura Párroco (José Teijeira Moreda), (o mesmo que o 1 de setembro do 36 certifica que “ no me consta que en su labor profesional haya enseñado doctrinas inmorales ni subversivas, y su vida particular aparece correcta”, o mesmo que noutra certificación de 18 de novembro do 36 afirmaba que “prestó su colaboración a los trabajos de la mesa y a petición de la misma, con absoluta imparcialidad y sin exteriorizar lo mas mínimo, criterio alguno político” ou que o 27 de febreiro do 37 lle expedía unha “fé de bautismo” dos seus fillos), agora, seguramente influído polas instrucións da Comisión, e tendo presente “la gravísima responsabilidad en que incurren para con Dios y con la Patria ocultando determinados extremos, cuando no, llegando a falsear los hechos, valiéndose de reprobables reservas mentales o sentimentalismos extemporáneos” vai facer un informe demoledor sobre o mestre don Antonio.<br />
Despois de recoñecer que está casado e ten dous fillos lexítimos bautizados, indica que “se ignora” que relixión ten, que non asiste a misa nin el nin a súa familia e que fóra da escola se ocupa “en propaganda disolvente y perturbadora de sabor socializante”. Cando no cuestionario lle preguntan se facía ostentación e propaganda de ideas izquierdistas, responde “ Si, por cierto. Fue el único interventor (sic) de un mitin de derechas celebrado para las elecciones de febrero, que pudo traer días de luto” para logo incidir en que “asistía a reuniones de clase izquierdista rabiosa”. Non lle consta se levaba á clase ideas perturbadoras porque “el sacerdote no tenía en ellas intervención”, a pesares diso, afirma que na clase de adultos a conduta do mestre foi “bastante dudosa”. A nivel político afirma categoricamente que “era devoto del Frente Popular”, que estaba afiliado a “Trabajadores de la Enseñanza” e que pertencía ao “comité de izquierda republicana”. Finalmente, no apartado de observacións, explica textualmente: “En las expresadas elecciones de febrero fue apoderado de los candidatos del Frente Popular. Esta actuación y su vida nada religiosa, produjo estragos difíciles de reparar en esta parroquia. ¡Viva España!"<br />
<br />
Pola súa banda, José María García Díaz, en calidade de “Padre de familia”, vai facer un informe en grande parte copiado do do párroco, que viña sendo o tío da súa dona, pero en termos máis suaves. O mesmo que en todos os informes, asegura coñecer a situación matrimonial e con dous fillos bautizados pero ignora a súa relixión. Afirma que foi un dos organizadores do comité de esquerdas desta parroquia e que asistía a reunións deste tipo. A respecto do seu labor profesional indica un total e absoluto descoñecemento con respostas do tipo “lo ignoro” ou “no me consta” a pesares de recoñecer que ensinaba ben. Por último, a nivel político, asegura que estaba afiliado ao Frente Popular e volve a insistir en que formaba parte do “Comité de Izquierda Republicana”.<br />
<br />
En definitiva, como afirma o profesor Morente Valero<br />
“o contido dos informes oficiais acababa tendo unhas características moi similares en todas partes; polo xeral eran concisos e carentes de matices, escasamente rigorosos, cheos de imprecisións (cando non estaban directamente baseados en rumores), etc.; as contradicións entre uns e outros eran constantes (ou, ao contrario, as coincidencias eran tan asombrosas que facilmente se descubría unha única fonte de inspiración para todos eles). Polo que pode afirmarse sen temor a equivocación que o conxunto da depuración se edificou sobre bases documentais que en calquera procedemento xurídico minimamente esixente conducirían sen remedio á declaración de absoluta nulidade de todo o actuado”.<br />
FRANCISCO MORENTE VALERO La depuración franquista del magisterio público. Un estado de la cuestión<br />
<br />
Con todo, en base a estes informes, a comisión depuradora provincial presenta un “Pliego de cargos” con data 18 de febreiro de 1937 ao que deberá responder o imputado no prazo de dez días. Nese documento relaciónanse os cargos dos que se acusa a don Antonio:<br />
1.<span style="white-space: pre;"> </span>Que en la clase de adultos hizo una labor bastante mala<br />
2.<span style="white-space: pre;"> </span>Que no asistía a misa, ignorándose su religión<br />
3.<span style="white-space: pre;"> </span>Que organizó un comité de propaganda izquierdista en la parroquia<br />
4.<span style="white-space: pre;"> </span>Que era miembro de Izquierda republicana<br />
5.<span style="white-space: pre;"> </span>Que pertenecía a Trabajadores de la Enseñanza<br />
6.<span style="white-space: pre;"> </span>Que asístía a mítines de izquierda y hacía propaganda de esas ideas<br />
7.<span style="white-space: pre;"> </span>Que interrumpió un mitin de derechas en San Miguel<br />
8.<span style="white-space: pre;"> </span>Que su irreligiosidad y su actuación ocasionaron graves estragos en la parroquia<br />
9.<span style="white-space: pre;"> </span>Que en las elecciones de febrero de 1936 fue apoderado del Frente Popular y aconsejaba al Delegado gubernativo que detuviese a todos los contrarios a sus ideas.<br />
<br />
Con data 26 de febreiro de 1937 (antes de que se cumpra o prazo establecido) Don Antonio Pérez presenta o seu prego de descargos. Once folios mecanografados onde vai rexeitando todos e cada un dos cargos imputados.<br />
<br />
Nun resume moi sinxelo deste documento poderíamos dicir que, a respecto do primeiro cargo, afirma o seu bo facer pedagóxico xustificándoo cos informes do alumnado da escola nocturna e co voto de gracias da Inspección, o seu bo proceder moral baseándoo nas opinións dos alumnos (acompaña un informe do alumnado da escola nocturna asinado por Fernando Suárez, Antonio Barreira, Francisco Pena, Amando Rodríguez, Isaac Rocha, José Fernández, José Longarela López, José Fraga Alonso, Manuel Fraga Acebo e Ramón Penabad Dorado, no que destacan o seu bo labor nesa escola) e da veciñanza e corroborándoo cunha certificación expedida polo cura párroco con data 1 de setembro do 36, na que indica que “no me consta que haya enseñado doctrinas inmorales ni subversivas” que, en palabras do propio mestre “... ya supone esa Comisión el valor de un “no me consta” en labios del Sr. Cura de una parroquia pequeña, donde todo se sabe ...” e o seu proceder político dentro da escola baseándose na obriga de todo funcionario de acatar a lexislación en vigor en cada momento da historia.<br />
<br />
Sen dúbida algunha, o cargo que máis lle molesta e ao que lle dedica máis atención é o segundo. Non entende como a unha persoa profundamente crente como se define el mesmo, lle poden facer semellantes acusacións. “He de confesar que de los nueve cargos que se me imputan, es este el que más me ofende. Si yo contraje matrimonio canónico después de mi llegada a Reinante y este acto es conocido de toda la parroquia; si yo bauticé a mis dos hijos precisamente allí, ¿Cómo se ignora la religión a que pertenezco?. Sigue logo facendo unha extensa relación de feitos que xustifican o seu proceder como bo católico, acompañándoo de probas documentais como os certificados emitidos polo párroco de San Froilán (Lugo), o guardián do convento dos Franciscanos, tamén de Lugo, o coadxutor da parroquia de Santa María de Vilalba e mesmo dunha persoa de “reconocida solvencia” en Vilalba como é o médico Eugenio Basanta Silva. Todos eles no sentido de xustificar que cumpría co deber de oír misa todos os domingos (moitos deles en Vilalba, de onde era natural a súa dona). Nótase perfectamente a indignación que lle produce esta acusación cando se expresa do seguinte xeito: “Aquí se ve patente la saña con que se procede contra mi. (...) añadir que se ignora mi religión es una imputación canallesca lanzada por –él sabe perfectamente con que fin- no tiene inconveniente en manchar mi honra con tal de conseguir que no vuelva a ser maestro”. Non sabemos a quen se refire. Pode ser ao alcalde? Era sabido que aos alcaldes foran aos primeiros que lles pediran informes. Ou se cadra refírese aos seus compañeiros e compañeiras mestres? Segundo a rumoroloxía popular as súas relacións non eran as mellores. Cos datos de que dispomos non podemos sacar ningunha conclusión neste sentido.<br />
<br />
A respecto dos cargos 3 e 4, que responde conxuntamente, xustifica a súa NON participación en política na súa crenza de que “el maestro se debe a España, que pone en sus manos nada menos que la formación de sus hombres futuros; no se debe por tanto a un partido o disciplina política determinados” e pídelle á Comisión que realice unha investigación a fondo para ver se o seu nome aparece nalgún “fichero, libro, recibo o documento cualquiera de ninguna Agrupación”. Di non entender como se poden facer acusacións de pertenza a Comités directivos e mesmo de organizar partidos políticos, pero, así e todo, achega unha declaración dos veciños na que indican que non lles consta que fose o organizador do Comité de esquerdas da parroquia. Esta declaración, na que se indica textualmente que “ no nos consta que haya hecho labor mala en la escuela durante las clases de noche (...) Tambien declaramos que no nos consta haya sido dicho señor quien fundó el comité de izquierdas...” aparece asinada por Francisco Rodríguez, Julia Vda. de Ibaseta, Inocente Maseda, Antonio Mosquera, Antonio López, José María Baamonde, Ramón Abraído, Guillermo Vázquez, Ramón P. Martínez, José Mª García, Ramón Penabad. Antonio García, Isabel García, Domingo Dorado e José Dorado, e nela aparecen dúas aclaracións xunto ás sinaturas de Inocente Maseda e José Mª García na que fan constar que ignoran se pertencía ou non ao Comité. A este feito tamén se refire o mestre cando comenta: “En cuanto a que soy afiliado a dicho Comité de izquierdas es natural que no puedan declararlo los vecinos de derechas puesto que no pertenecían a él. Creo que basta para probar que no lo soy el hecho de que se lo callen, puesto que de saberlo lo habrían hecho constar”<br />
Recoñece, como única relación posible que fixese pensar na súa implicación con grupos de esquerda, ter axudado a un grupo de persoas de San Miguel a facer os trámites legais pertinentes para crear unha asociación e incluso terlles redactado a acta de constitución, pero, pregúntase el mesmo, “enseñar a redactar documentos o instruir dentro de mis conocimientos (...) quiere decir que se identifique uno con el pensamiento o fines de los consultantes? Tal absurdo equivaldría a identificar vg. al abogado con el pleiteante o con el criminal que a él acude”<br />
<br />
Polo que se refire ao punto 5, recoñece ter pertencido a FETE mentres este sindicato foi única e exclusivamente de traballadores do ensino, pero que se deu de baixa en 1935, xusto no momento en que se integraron na UGT.<br />
<br />
Os cargos 6 e 7 tamén os responde conxuntamente: Nega rotundamente ter feito propaganda de ningún tipo de ideoloxía pero si recoñece ter asistido a mitins de esquerdas, pero tamén de dereitas “pues está patente mi presencia en un mitin de derechas cuando se me acusa de interrumpirlo” e máis adiante será contundente ao afirmar “Y si la asistencia a un mitin es delictiva yo me atrevo a asegurar que no hay en España persona culta que pueda librarse del castigo”. Recoñece tamén ter interrompido un mitin de dereitas coa súa intervención pero explícao detalladamente: “Hablaba el Sr. Laborda en San Miguel con motivo de la propaganda electoral última. (...) En un párrafo, de una exaltación que seguramente no controló bien, el Sr Laborda afirmó que el Magisterio estaba degenerado y que las derechas se proponían levantar de nuevo la educación. Rapidamente le interrumpí y le dije que el Magisterio no estaba degenerado; puede que esté, dije, un número mayor o menor de maestros, pero el Magisterio no. El sr Laborda no me respondió (...) Se produjeron murmullos que ni sé si estaban de mi parte o contra mi; continúo el acto y no hubo más nada.”<br />
<br />
En canto ao cargo 8, despois de facer unha descrición dos actos que levou a cabo en favor da relixión durante a súa estancia, conclúe: “Si tales actos no sirvieron para que mis acusadores se enteraran de mi religión, y fueron, en cambio, a su juicio, causa de estragos en la parroquia, tengo que decir también que no me arrepiento ni me arrepentiré de ellos, así como también que jamás ajustaré mi conducta moral y religiosa a la pauta que ellos quisieran ajustarlos, sinó unicamente a la que mi conciencia me imponga. Ignoro por lo demás que estragos se hayan producido a consecuencia de actos mios y estoy segurísimo de su inexistencia.”<br />
<br />
Por último, en resposta ao cargo noveno di: “...he de decir que en mi vida he visto cinismo mayor que el que se necesita para mentir tan descaradamente afirmando que aconsejaba al delegado gubernativo la detención de nadie”. Explica deseguido como foi a súa participación nesa mesa electoral e achega como proba a certificación do Cura como presidente da mesa emitida o 18 de novembro de 1936 na que se facía referencia á súa colaboración e á súa imparcialidade.<br />
<br />
Remata o prego esperando, confiado en Dios, o trunfo da xustiza, porque: “Me interesa por mis hijos que no se trunque inicuamente mi carrera (...) pero me interesa mucho más el borrón que en ella se intenta arrojar por los vecinos de un pueblo en la educación de cuyos hijos puse el alma. No tienen ellos la culpa, que ya sé como lamentan mi ausencia. La culpa la tienen otros que todavía no se han dado cuenta de que el Movimiento Nacional sigue gloriosa marcha porque lo apoya y lo hace fecundo con su sangre un pueblo que sólo añora verse libre de la cizaña caciquil y que se haga efectivo el imperio de la justicia”<br />
<br />
Toda esta documentación preséntaa, diante da Comisión depuradora do Maxisterio de Lugo o 26 de febreiro de 1937. Unha vez examinado o expediente, esta comisión propón, con data 22 de abril, por unanimidade “suspensión de empleo y sueldo por diez y ocho meses” e envía, como era de rigor, toda a documentación á “Comisión de Cultura y Enseñanza” presidida por Enrique Suñer, quen asina en Burgos, con data 7 de xullo de 1937, a sanción definitiva: “suspensión definitiva con todos sus efectos”.<br />
<br />
REVISIÓN DO EXPEDIENTE (1938-40)<br />
<br />
Sabemos, polos papeis presentados por don Antonio, que desde agosto do 36 está vivindo en Lugo dedicándose a “ganar particularmente mi sustento y el de mi familia” como indica na instancia de súplica que remite ao ministro de Educación Nacional o 15 de xullo de 1938. Nela declárase fiel seguidor das ideas do Glorioso Movimiento, afirma que ten a conciencia tranquila diante do “calumnioso de los cargos formulados por personas cuyos nombres ignoro y a quienes perdono,” e solicita que de novo se revise o seu expediente, tendo en conta “... la creencia de que se adopta ahora un criterio más benigno, con arreglo al cual, de haberse estudiado mi expediente en este momento en lugar de estudiarlo en agosto del año pasado, seguramente no hubiese recaído contra mi una pena tan grave”.<br />
Acompaña a esta instancia un certificado da Vicesecretaria da Asociación Católica de Maestros de Lugo no que se indica que “está conceptuado como un maestro competentísimo y trabajador, creyéndole a nuestro juicio que sea incapaz de enseñar a los niños doctrinas disolventes...” . Ademais, certifica que “...cumple con sus deberes religiosos como buen católico...” e é un bo cidadán.<br />
E presenta así mesmo outra certificación de don Manuel Portela Nogueira, asesor político de FET y de las JONS de Lugo na que declara coñecer a don Antonio desde hai bastantes anos e que “...he podido observar siempre en él la conducta de un español católico, buen padre de familia y cumplidor de sus deberes.”<br />
<br />
A pesares de que esta instancia leva data de xullo de 1938, aparece con rexistro de entrada no Ministerio do 12 de xaneiro de 1940. A partir de aí os acontecementos sucédense con relativa rapidez. O 18 de xaneiro a “Oficina Técnico Administrativa para la Depuración del personal” emite un informe ao Director Xeral de Primeira Ensinanza, recomendando a revisión. Este, á súa vez, traslada a petición de revisión ao Presidente da Comisión Superior Dictaminadora (22.xaneiro.1940).<br />
O 24 de febreiro a Comisión Dictaminadora, tendo en conta que, despois de revisar o expediente, queda “unicamente de la prolija acusación una posible sospecha de ideología izquierdista sin propaganda ni afiliaciones”, formula á superioridade a seguinte proposta: “Anular la sanción de destitución (...) sustituyéndola por la de traslado forzoso fuera de la provincia con prohibición de solicitar cargos vacantes durante un período de 2 años e inhabilitación para el ejercicio de cargos directivos y de confianza en Instituciones Culturales y de enseñanza por el mismo período de tiempo.”<br />
<br />
Por fin, o 17 de maio de 1940, o Ministerio de Educación Nacional comunícalle oficialmente a resolución nos termos propostos pola Comisión Dictaminadora.<br />
<br />
Esta actuación “dulcificadora” por parte do Ministerio que fai que diminúan, na medida do posible, as separacións definitivas e as suspensións temporais, e se incrementen os traslados e outras sancións, ten que ver con que tiveron que rebaixar a esixencia inicial pola falla de persoal docente. Iso non implicou tampouco que se deixasen de sancionar as condutas que se consideraban punibles na normativa; o que se fixo foi aplicar con criterio amplo o abanico sancionador, reservando a separación do servizo e as suspensións de longa duración para aqueles mestres considerados irrecuperables, mentres que se utilizaban de inmediato os servizos dos demais recolocándoos en lugares onde a súa actuación puidese estar máis controlada e os seus efectos fosen menos “daniños”.<br />
<br />
<br />
E, VIVAN AS CONTRADICIÓNS!<br />
<br />
Analizando detidamente o expediente, o primeiro que se nos ven á mente é o cúmulo de contradicións que nel se observan, a cantidade de imprecisións e de respostas subxectivas que farían, como di o profesor Molero, que “calquera procedemento xurídico minimamente esixente conduciría sen remedio á declaración de absoluta nulidade de todo o actuado”<br />
E como sempre nestes casos, o medo como pano de fondo nunha situación marcada polo terror. O medo dos perdedores e o medo dos gañadores; o medo a ser descuberto como opositor ao novo réxime e o medo a non ser suficientemente afín ao réxime. Medo que fai mentir, negar a evidencia ou pensar que facían “o que tiñan que facer”.<br />
Só así se poden entender os comportamentos de persoas que se contradín abertamente nas súas declaracións, persoas como o cura de San Miguel, que é quen, unha vez finalizada a guerra, de axudar a escapar a José María Bourio Fernández, recoñecido esquerdista que tiña estado fuxido durante a guerra, vestíndoo de cura e acompañándoo a Coruña para que poida saír cara ao estranxeiro, que emite varias certificacións favorables aos intereses de don Antonio e que, ao mesmo tempo, é capaz de facer un informe do máis negativo sobre esta mesma persoa.<br />
<br />
Contradicións como as de José María García Díaz, que no informe “secreto e confidencial” de data 25 de xaneiro, afirma categoricamente que don Antonio é un dos organizadores do Comité de esquerdas na parroquia e que está afiliado ao Frente Popular, e o 23 de febreiro asina un documento “público” xunto con outros veciños de San Miguel no que se di que non lles consta que dito señor fundase o comité de esquerdas, e só se limita a facer unha anotación ao lado da sinatura indicando “En cuanto a lo del Comité lo ignoro en lo demás conforme”. En que quedamos, sabía que fora un dos fundadores ou ignorábao?<br />
<br />
Pero non acaba aí a cousa, o Alcalde de Barreiros, Justo Rodríguez Rico, afirmaba o 15 de outubro, e ratificábao o 7 de novembro de 1936, que este mestre era militante do Frente Popular; no entanto, no informe do 11 de febreiro de 1937 afirma “ignorar” se estivo ou non afiliado a algún partido político.<br />
<br />
Finalmente, no que si hai coincidencias, dentro da contradición, é no tema da relixión; tema moi importante polo que se observa tanto nos pregos de cargo como nos de descargo. Todos os informantes coinciden en que “estaba casado canonicamente e tiña bautizados aos fillos”, pero todos coinciden en que “non se sabe” que relixión profesaba. A primeira vista semella difícil de entender.<br />
<br />
Todo isto lévanos a pensar que a maioría dos informes estaban feitos ao ditado de alguén da “superioridade”, de aí a coincidencia tan asombrosa que se dá nas respostas. Antón Costa recolle algunhas das máis repetidas en toda Galiza e tamén no resto do Estado: “simpatizante del Frente Popular”, “simpatizante de izquierdas”, “su moralidad era bastante deficiente” “su orientación en la escuela era perturbadora y disolvente”. Case todas elas aparecen nos informes aos que anteriormente fixemos referencia.<br />
<br />
Se cadra tamén é así como se pode entender o proceder contraditorio do propio mestre facendo renuncia expresa ás súas ideas sobre educación, en clara coincidencia coa idea educativa xeral do período republicano e, polo tanto, diametralmente opostas ao novo modelo educativo propugnado polo franquismo. El, que un ano antes escribía “...hemos de reconocer el acierto que ha tenido el Ministerio al dictar la orden de 8 de agosto de 1934, que hace obligatoria su realización (refírese ás excursións escolares) por lo menos una vez al mes” ou que facía referencia a que el se “ceñia a las prescripciones de la moderna pedagogía, introduciendo en su escuela los principios de la escuela activa”. Evidentemente, isto non concordaba coa idea de Escola do novo réxime, e se quería seguir de mestre non o podía defender.<br />
<br />
“UNO DE TANTOS”<br />
<br />
Collendo como referente o título que don Gregorio Sanz (o que fora mestre en Benquerencia e que no inicio da guerra fora detido en Ribadeo e levado ao cárcere de Lugo) lles deu ás súas memorias, podemos afirmar que efectivamente, Don Antonio Pérez López foi un de tantos mestres e mestras que foron “depurados” coa chegada da Ditadura. Un dos 1810 casos (1056 mestres e 754 mestras) que detectou María Jesús Souto no período comprendido entre 1936 e 1942, na provincia de Lugo.<br />
<br />
O seu é un proceso paradigmático. Trátase dun mestre “especial”, un mestre que coñece e aplica novos métodos pedagóxicos na súa escola, un mestre que mesmo chega a publicar un artigo na prestixiosa “Revista de Pedagogía” dirixida polo recoñecido pedagogo Lorenzo Luzuriaga... É pois unha “rara avis” vista desde as mentalidades máis retrógradas e conservadoras da parroquia que identifican todo o que tiña unha mínima aparencia de novidade como subversivo.<br />
<br />
Como di moi acertadamente o profesor Antón Costa, “Nesta “Escola Azul” non había lugar para as xentes que mantivesen puntos de vista diferentes e foi así como empezou a funcionar unha enorme máquina represora: a da depuración dos funcionarios públicos”.<br />
<br />
Lamentablemente non temos moitos datos da vida de don Antonio a partir dese momento. Sabemos pola información que nos pasou o seu alumno Ñico, que morreu en Granada no 1973 e que alí se dedicara a traballar para unha compañía de seguros. Este dato fainos pensar que o máis probable é que non se reincorporase ao ensino despois da guerra. De ser así, sería unha desas moitas perdas irreparables para a educación a que deu lugar o proceso depurador do franquismo.<br />
<br />
De todas formas, entendo que a mellor forma de rematar é facelo coas esperanzadas palabras de don Gregorio Sanz nas súas memorias: “cuando las pasiones, las malas pasiones que ahora infectan el ambiente, hayan remitido, resplandecerá la verdad y se hará la verdadera justicia a cuantos ahora somos perseguidos.”<br />
<br />
BIBLIOGRAFÍA:<br />
COSTA RICO, Antón. “Escolas da Mariña: Espazos de vida e de comunicación”. Aprender no rural. III xornadas de historia local de Barreiros. CC Ollomao (2015)<br />
COSTA RICO, Antón. Historia da educación e da cultura en Galicia.<br />
COSTA RICO, Antón. - BOLAÑO AMIGO, Uxía. Represión política e castigo do profesorado republicano na provincia de Lugo. As consecuencias do 36. Anuario Galego de Historia da Educación. Número 21.2017<br />
PÉREZ LÓPEZ, Antonio. “Excursión escolar en un pueblo rural”, Revista de Pedagogía, nª 164, (1935),<br />
MORENTE VALERO, Francisco. La depuración franquista del magisterio público. Un estado de la cuestión<br />
MORENTE VALERO, Francisco. La escuela y el Estado Nuevo. La depuración del Magisterio Nacional (1936-1943)<br />
F. PRIETO, Lourenzo. “As vítimas, os nomes e as voces: proxecto de creación dun Arquivo Publico da Memoria”.<br />
SOUTO BLANCO, María Jesús. La represión franquista en la provincia de Lugo (1936-1940)<br />
PORTO UCHA, Anxo S.; IGLESIAS SALVADO, J. Luís “Dous modelos educativos, dúas escolas enfrontadas:<br />
a escola republicana e a escola nacional-católica” Anuario Galego de Historia da Educación. Número 10, 2006<br />
<div>
<br /></div>
NOELA FERNÁNDEZ SOTOhttp://www.blogger.com/profile/05837113930333826252noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-6749970949675736043.post-28479061862476938892020-03-02T13:44:00.001-08:002020-03-02T13:44:30.944-08:00O Pazo de TrianaESCUDO DO PAZO DE TRIANA<br />
(Casa actual de D. José Antonio Dopico Remior)<br />
<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhLCBBDtQ0BCC4-3QhHWZbAQrhem_Csm3G_eZBee8JlCxebT2PBk7Zq3H9ZsoBpUK1BN353l7XTPXvzU8jpWYVCGg6WLEIGTyvQvIL24uAtBi7cz94yXp6jXwF7xUylF01ayntk8mipvc8/s1600/IMG_20200302_223238.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="359" data-original-width="720" height="159" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhLCBBDtQ0BCC4-3QhHWZbAQrhem_Csm3G_eZBee8JlCxebT2PBk7Zq3H9ZsoBpUK1BN353l7XTPXvzU8jpWYVCGg6WLEIGTyvQvIL24uAtBi7cz94yXp6jXwF7xUylF01ayntk8mipvc8/s320/IMG_20200302_223238.jpg" width="320" /></a></div>
<span style="white-space: pre;"> </span><br />
<br />
Escudo español con barba ou punta, a semellanza dos mostrados no Nobiliario Vero de 1492, de Ferrán Mexía (capítulo XXIX). Está timbrado cun casco de cabaleiro fidalgo mirando a destra adornado cun penacho de tres plumas e viseira baixada con reixa, na que se perciben cinco ou sete grilletas (barras verticais que conforman a reixa), polo que pode ser o casco dun fidalgo con título de barón. Está rodeado dun adorno exterior sinxelo a modo de volutas dun pergamiño que se envolven nos soportes laterais e no sostén da punta,. Carece de bordura en xefe (en parte alta) e na bordura dos flancos e punta, pode lerse a lenda: “ARMAS DE LOS MOREDAS, RIBADENEIRAS, AGVIARES ANO DE 1669”.<br />
Está cuarteado cunha cruz abismada das Armas dos RIBADENEIRA: “en campo de ouro unha cruz cargada de catro veneras de prata”.<br />
Primeiro cuartel: unha torre donxonada cuberta (que ten sobre unha torre, outra torre con tímpano e cuberta en punta). Son as Armas dos MOREDA. Si tivesen esmaltes serían: “en campo de azur un castelo de prata”. (Nota: estas mesmas armas outras veces aparecen con dous noves romanos (IX) un a cada lado do castelo)<br />
Segundo cuartel: unha árbore arrincada ou desenraizada. A torre donxonada dos MOREDA e a árbore surmontada de estrelas e un crecente ranversado, aparecen no primeiro cuartel do escudo de Armas da Capela da Virxe de Lurdes da Igrexa parroquial de Sta. María do Campo de Ribadeo, cuxo brasón pertence as antigas e primitivas Armas dos ACEBEDO (La Comarca del Eo 6-Maio-2017).<br />
Esta árbore, sen can, aseméllase á dos ACEVEDO do 2º cuartel da casa de D. CARLOS MIGUEL ACEVEDO PARDO Y TABOADA, coñecida como a casa da Aduana Vella sita no Porto de Porcillán de Ribadeo,quen é un dos fillos e herdeiros de Dª MARIA JOSEFA PARDO DE CELA ULLOA Y TABOADA petrucia da “Casa Torre de Pumarín” tamén de San Miguel de Reinante) (Nota: hai a dobre grafía con “V” e con “B” dos ACEVEDO e ACEBEDO, que nós anotamos tal e como aparecen nos brasóns).<br />
Terceiro cuartel. Unha aguia mirando a sinistra co voo baixado ou de ás caídas. Son as Armas dos AGUIAR.<br />
Cuarto cuartel: “tres cunchas de vieira (veneras) ben ordenadas” (dúas en xefe ou parte alta, e unha en punta, ou parte baixa). Poden ser armas dos BELLOCH, de orixe xudío, cuxo 1º cabaleiro, do século X, chamábase Guiberto ou Wiberto: “en campo de goles tres veneras de ouro, ben ordenadas” // tamén puideran ser: “en campo de azur tres veneras de ouro”, neste caso, mal ordenadas (colocadas a inversa: unha en xefe e dúas en punta) correspondentes ao 2º cuartel do escudo cortado de Mondoñedo, cuxa posible relación sería que nalgún tempo houbera un matrimonio AGUIAR de MONDOÑEDO, desta extensa consanguinidade dos MOREDA e RIBADENEIRA, ou un vínculo de maiorazgo, patronato ou de aforamento de territorio co bispado de Mondoñedo.<br />
Primeiro e segundo cuartel, poden ser de D. RODRIGO DE MOREDA. (Ámbolos dous semellantes os da páx.97 da Heráldica do Municipio de Mondoñedo, autora: Olalla Rúa Veloso, 2005 // tamén como o escudo da Casa de la Rocha de San Cosme de Barreiros)<br />
<br />
<br />
XENEALOXÍA<br />
<br />
A máis probable comeza con: D. RUY FERNÁNDEZ DE MOREDA casado con Dª MARÍA FERNÁNDEZ foron padres de D. JUAN DE MOREDA veciño de S. Miguel de Reinante (Barreiros) gañou Executoria de Fidalguía na Real Chancillería de Valladolid o 10-Maio-1488, confirmada o 5-Marzo-1495, ambas presentadas nun preito por D. RODRIGO DE MOREDA no ano 1568 (Blasones y Linajes de Galicia, D. José Santiago Crespo del Pozo, Tomo III, 2ª Edición do Mosteiro de Poio, páx.326)<br />
Esta mesma noticia aparece da seguinte maneira na dirección de Internet: https://blog.myheritage.es/2010/09/documentos-eclesiasticos-y-apellidos-de-galicia-espana/ apelidosgalicia.org/Moreda-2220<br />
1.- Executoria de fidalguía a favor de Juan de Moreda, veciño da freguesía de San Cosme de Barreiros (Lugo) Ano 1488. (Cód. Ref: ES.47186.ARCHV/6.5//PERGAMINOS,CAJA,72,7)<br />
<br />
Tamén como nota curiosa, aparece nesta mesma dirección:<br />
Los vecinos de Santiago de Foz con García de Moreda y más vecinos de San Cosme de Barreiros. Auto ordinario sobre pesca de sardina. Ano 1588.<br />
<br />
Por outra banda, tamén sabemos polos libros da Igrexa de San Miguel de Reinante (Arquivo Diocesano de Mondoñedo):<br />
1. Pedro Moreda Rivadeneira y Aguiar (fundou a capellanía de San Pedro na igrexa de San de Reinante. Foi párroco de dita igrexa xa no 1655. Do ano 1688 a 1713 aprox. deixa a capelanía a cargo de Miguel de Moreda Rivadeneria y Aguiar).<br />
2. Francisco Moreda Rivadeneira y Aguiar + Catalina Blanco<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>1. Gregorio Moreda Rivadeneira y Aguiar (nace en 1688, e son seus padriños de<span style="white-space: pre;"> </span>bautismo o cura D. Luis Pardo Taboada e D.ª Isabel Villarmea)<br />
<br />
Na lenda do escudo vemos que a data é do ano 1669, cadrando con toda esta familia que vamos atopando e que falta por terminar de concretar a súa ascendencia e descendencia.<br />
<br />NOELA FERNÁNDEZ SOTOhttp://www.blogger.com/profile/05837113930333826252noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6749970949675736043.post-23918415599548624882020-01-26T12:29:00.000-08:002020-01-26T12:52:03.155-08:00Parladoiro sobre Barriga Verde con Comba Campoi.Onte tivemos o inmenso pracer de coñecer en profundidade a un personaxe que permanece na mente de moita xente como foi Barriga Verde, da man da nosa veciña Comba Campoi.<br />
Coñecemos como naceu BARRIGA Verde a partir dos monicreques da tradición popular galega e portuguesa( os Cristovos e os Robertos), e como chegou ao familia Silvent a terras galegas estendéndose a familia por todo o territorio galego. Moitas grazas.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjMv1FI18ONAdJgtaiDEyj95eSdYBPHU3BOBA0j2Nd7x4G7og4Xrqhv5N1HADawSs321NQq3TWHUPhuwyhW071Vo5fSXpAX_PZ5r2-kwnBKaSyIvVhFz-LOuYr0K0gmO6gROsOpJSzXiBI/s1600/IMG-20200126-WA0013.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="842" data-original-width="1500" height="179" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjMv1FI18ONAdJgtaiDEyj95eSdYBPHU3BOBA0j2Nd7x4G7og4Xrqhv5N1HADawSs321NQq3TWHUPhuwyhW071Vo5fSXpAX_PZ5r2-kwnBKaSyIvVhFz-LOuYr0K0gmO6gROsOpJSzXiBI/s320/IMG-20200126-WA0013.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiYPAf-BekUcKGwiMYqvrTYfBIq06Q5zEv3WL8h8ztnY-QECJLg-4_CDW2f7aigUzvohfcDgH4Y94qpOKglwY26fyaTh3sU9uw2BBQU1VQs7qgxg9mF5Uf5rqqLy1wh0NWA0jW7Y1qt474/s1600/IMG-20200126-WA0017.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="842" data-original-width="1500" height="179" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiYPAf-BekUcKGwiMYqvrTYfBIq06Q5zEv3WL8h8ztnY-QECJLg-4_CDW2f7aigUzvohfcDgH4Y94qpOKglwY26fyaTh3sU9uw2BBQU1VQs7qgxg9mF5Uf5rqqLy1wh0NWA0jW7Y1qt474/s320/IMG-20200126-WA0017.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgfJuRMhFQY9qlu65U5B5GQ9-h97oFHvOm3sG_kAPDzLM0TsMbr6JB9flAVFVG50FEaYLwnYlP-Xz0FEuxaZGVEj4xP-64bnLzGe8cZXgQVuGec5dZF8Y1VcKY_3o9s39Y0aP5ouAgbg4Y/s1600/IMG-20200126-WA0018.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="842" data-original-width="1500" height="179" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgfJuRMhFQY9qlu65U5B5GQ9-h97oFHvOm3sG_kAPDzLM0TsMbr6JB9flAVFVG50FEaYLwnYlP-Xz0FEuxaZGVEj4xP-64bnLzGe8cZXgQVuGec5dZF8Y1VcKY_3o9s39Y0aP5ouAgbg4Y/s320/IMG-20200126-WA0018.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjWSDvsThvUnoUmXnJyvIX2o6eWIz8nPdilKnX6gAX5hP9qpN8onAOaqfzWSTiBd2asIu-CBogUv8STMoqNPvuSqD_KD7F2aZ4yo0-jnykyi17x_hMNJ06K-xbJwHBMKkF5BkJQFaZkOv8/s1600/IMG-20200126-WA0020.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="594" data-original-width="1288" height="147" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjWSDvsThvUnoUmXnJyvIX2o6eWIz8nPdilKnX6gAX5hP9qpN8onAOaqfzWSTiBd2asIu-CBogUv8STMoqNPvuSqD_KD7F2aZ4yo0-jnykyi17x_hMNJ06K-xbJwHBMKkF5BkJQFaZkOv8/s320/IMG-20200126-WA0020.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgSReSZv3SOjyXRuoQpxTX6mEAqOn2LHnoJDTAQSrivuouLvBq2j3D95EIExw8h95OnSA5Yg4AOHi43ETH0eHyDKxy9pZV9_5FUdBCHUs_J3bOurtPMktefbefFnkD91C0Uovga5ecKEs8/s1600/IMG-20200126-WA0021.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="594" data-original-width="1288" height="147" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgSReSZv3SOjyXRuoQpxTX6mEAqOn2LHnoJDTAQSrivuouLvBq2j3D95EIExw8h95OnSA5Yg4AOHi43ETH0eHyDKxy9pZV9_5FUdBCHUs_J3bOurtPMktefbefFnkD91C0Uovga5ecKEs8/s320/IMG-20200126-WA0021.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEge3O8VyQA0fxtnHvGj1a-mfOemxQWs5HD2Ewu2t2EbE6Whcyf4PW7JTT0oBBeLC6D3OIKL-VZAUBkyd-ndHHhzaLTp1lDQIcuYn5EeSPRpjTn9CPKQodeTpdZuLWUxyNszjS6SU44GWFk/s1600/IMG-20200126-WA0023.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="738" data-original-width="1599" height="147" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEge3O8VyQA0fxtnHvGj1a-mfOemxQWs5HD2Ewu2t2EbE6Whcyf4PW7JTT0oBBeLC6D3OIKL-VZAUBkyd-ndHHhzaLTp1lDQIcuYn5EeSPRpjTn9CPKQodeTpdZuLWUxyNszjS6SU44GWFk/s320/IMG-20200126-WA0023.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjWw1P5CER-b5CVKjYSRCh2LqCHFp2fMFRwyQJ_PWhJFyyVLKu6D8Xh8YThxAWbR8wwRjGOYFmN_R5sgkJodnDBon9oTuo84O-1sLv3mx012DukNEiXIGH3oVhdKHu3BOjGwTJhV8zPfBY/s1600/IMG-20200126-WA0024.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="738" data-original-width="1599" height="147" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjWw1P5CER-b5CVKjYSRCh2LqCHFp2fMFRwyQJ_PWhJFyyVLKu6D8Xh8YThxAWbR8wwRjGOYFmN_R5sgkJodnDBon9oTuo84O-1sLv3mx012DukNEiXIGH3oVhdKHu3BOjGwTJhV8zPfBY/s320/IMG-20200126-WA0024.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhKRUg5JCM36ivhTbXHcoLCuQC1-_cK-buYvqMZ8vM7VE94-uX-KfZvy2QabdKo4oqaVfcseL8neCA7zJJ_wILrOpSi-Dg1P16sjIG7bfZIXLQfU6t0z-9zvNF2AmoBPRUEN3rpxv-z3tw/s1600/IMG-20200126-WA0027.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="842" data-original-width="1500" height="179" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhKRUg5JCM36ivhTbXHcoLCuQC1-_cK-buYvqMZ8vM7VE94-uX-KfZvy2QabdKo4oqaVfcseL8neCA7zJJ_wILrOpSi-Dg1P16sjIG7bfZIXLQfU6t0z-9zvNF2AmoBPRUEN3rpxv-z3tw/s320/IMG-20200126-WA0027.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEggUP9bOrjX2xHcsjqaEcQQw4GMJXuN5bO0o2TpCGhmsJS2bUjfGtO9qLd1pkTS4Pz_Iw2JeQh94_w755CFyR9raI-Fns4v8tC_5Y4uO70VFtYwOvCFWZCjeeCIyN42T5MJZ_WKL4_cpQg/s1600/IMG-20200126-WA0028.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="842" data-original-width="1500" height="179" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEggUP9bOrjX2xHcsjqaEcQQw4GMJXuN5bO0o2TpCGhmsJS2bUjfGtO9qLd1pkTS4Pz_Iw2JeQh94_w755CFyR9raI-Fns4v8tC_5Y4uO70VFtYwOvCFWZCjeeCIyN42T5MJZ_WKL4_cpQg/s320/IMG-20200126-WA0028.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjl868nprB-AJ7N_8OnlDWXXdIPZ8TjeiIibV76gx4EU93oxAE6DMDOAQZVvldiMTY5ZmVq80Kt_n2expOm4rRy7Mbv68RZbusnoqB2saq0FP4n9CppGe_vGgsHxTmmN7xkdQYj-MWoJz8/s1600/IMG-20200126-WA0030.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="842" data-original-width="1500" height="179" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjl868nprB-AJ7N_8OnlDWXXdIPZ8TjeiIibV76gx4EU93oxAE6DMDOAQZVvldiMTY5ZmVq80Kt_n2expOm4rRy7Mbv68RZbusnoqB2saq0FP4n9CppGe_vGgsHxTmmN7xkdQYj-MWoJz8/s320/IMG-20200126-WA0030.jpg" width="320" /></a></div>
<br />NOELA FERNÁNDEZ SOTOhttp://www.blogger.com/profile/05837113930333826252noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6749970949675736043.post-14561774976334964992020-01-23T14:12:00.002-08:002020-01-23T14:31:39.947-08:00SINDICATO AGRÍCOLA SOCIEDAD DE AGRICULTORES SAN MIGUEL DE REINANTE (continuación)<br />
<br />
En decembro de 1942, a acta da asemblea xeral para renovación de cargos reflicte una Sociedade que pasa por momentos de desgana, de indiferenza pola marcha da organización, nótase falta de interese e pouca implicación dos socios. Son tempos de posguerra, de dificultades en tódolos ordes, de adaptarse a novas normas e quizais tamén de distintas maneiras de ver a sociedade... a sociedade na que se vive!. Non aparenta ser un traballo agradecido, o da Xunta Directiva. O certo é que non se presenta ningún candidato aos cargos directivos, nin sequera para o de secretario que era cargo con gratificación económica como xa dixemos, polo tanto procédese á votación, cada socio unha papeleta e elíxense tódolos cargos incluído o de secretario, posto para o que resulta elixido o mesmo que está exercendo, Ramón Pérez Martínez. O regulamento permítelle renunciar a un segundo exercicio consecutivo si así o desexa, e renuncia, pasando o cargo ao seguinte mais votado que non está presente. Tampouco están presentes o tesoureiro elixido nin algún dos vocais<br />
<span style="white-space: pre;"> </span> Despois da votación o presidente saínte, Manuel Teijeira, ofrece un discurso aos presentes que nos da idea da situación. Con tal motivo escribe o secretario no libro de actas:<br />
<i><br /></i>
<i>[…] el Sr. presidente con acierto y elocuencia propios del caso, hace resaltar el abandono y poco estímulo que demuestran la mayoría de los socios. Es de lamentar -dice- que el primer día que debía tener lugar la junta que hoy se celebra (con bastante poca afluencia aun) no se presentasen mas que tres socios de la (junta) General, demostrando con esto el poco agradecimiento a esta Directiva, consagrada todo el año a la defensa y buena administración de los intereses sociales, defendidos con mas celo que si fuesen propios, por considerarlos aun más sagrados que estos, perdiendo muchas horas y días, con riesgo de adquirir enemistades personales, por el ambiente materialista y egoísta en que vivimos, quedándonos tan sólo la satisfacción del deber cumplido; aunque heridos moralmente por la frialdad de la General, que puede considerarse como desprecio por su poca comprensión y menos agradecimiento, haciendo votos porque la nueva Directiva proclamada hoy tenga mayor acierto y mejor suerte.</i><br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Á nova Directiva custoulle traballo principiar a andadura. Quince días despois convocase nova xuntanza. O tesoreiro elixido Ramón Penabad García presenta un escrito alegando motivos de saúde e necesidade de descanso que lle impiden desempeñar o cargo; a renuncia é aceptada. O novo secretario, Julio Novo Falcón tamén presenta escrito de renuncia irrevogábel por diferenzas na gratificación co anterior...<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>O Sindicato Agrícola Sociedade de Agricultores de San Miguel de Reinante sigue a sua andadura nos difíciles anos corenta tratando de ser fiel aos seus fundamentos. Séguese coas eleccións de directivas e celadores, coa taxación trimestral do gando, co servizo de veterinario, coa compensación mutua dos sinistros, coas compras colectivas de sementes e fertilizantes, organizando o arranxo dos camiños e, por pouco tempo mais, co servizo de mallar coa máquina do propio sindicato. Todo isto desde a situación de alegalidade normativa en que se encontraban estas sociedades como queda dito<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgqrVUf2AtounbSLN1O69ECwVI3_PWTgxDu3xXJnAwbY3aU3FaSc03LUvs7L9VSskdIfTDiWmxfa6doUjrbBbJsal7-cdufWpWB-Hg5VGLF5qCGhdNFsRI_shW7cGadB8-gu0mKx1ZTOUI/s1600/Veterinario+1926.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"></a><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjge8x6J-jGnuX6uVVfBFCFkLy5OyMWwRc1Uh3ycLUaEo_oxbPYTptLkBovZ6yOzvoGCtRmwBxbd6sgxcgSttAcfkHOf0ubhFcrwjYYXhKwTuL-hLs2j_23VqBX0XfsJvgSS3c0ub1BEGE/s1600/Sinistros+%25286%2529.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="743" data-original-width="1000" height="237" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjge8x6J-jGnuX6uVVfBFCFkLy5OyMWwRc1Uh3ycLUaEo_oxbPYTptLkBovZ6yOzvoGCtRmwBxbd6sgxcgSttAcfkHOf0ubhFcrwjYYXhKwTuL-hLs2j_23VqBX0XfsJvgSS3c0ub1BEGE/s320/Sinistros+%25286%2529.jpg" width="320" /></a><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgqrVUf2AtounbSLN1O69ECwVI3_PWTgxDu3xXJnAwbY3aU3FaSc03LUvs7L9VSskdIfTDiWmxfa6doUjrbBbJsal7-cdufWpWB-Hg5VGLF5qCGhdNFsRI_shW7cGadB8-gu0mKx1ZTOUI/s1600/Veterinario+1926.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="653" data-original-width="1000" height="208" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgqrVUf2AtounbSLN1O69ECwVI3_PWTgxDu3xXJnAwbY3aU3FaSc03LUvs7L9VSskdIfTDiWmxfa6doUjrbBbJsal7-cdufWpWB-Hg5VGLF5qCGhdNFsRI_shW7cGadB8-gu0mKx1ZTOUI/s320/Veterinario+1926.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span><br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Dous parágrafos en dúas actas de Xuntas Xerais extraordinaria do mes de marzo de 1950 danos idea da situación en que se encontraba:<br />
<br />
[…] <i>Se propone y discute la manera de ir a Lugo a ver si se puede hablar con el Gobernador y ponerse dentro de la Ley. Siendo acordado y aprobado nombrar una comisión para entrevistarse con el señor Cura Párroco (naqueles días, Don Benjamín Prieto) del pueblo con objeto de que si no ponía impedimento fuera él a Lugo como miembro de la comisión a tal fin. Designando a los Sres. Socios D. Manuel Teijeira Pérez, D. José Mª García y el Sr. Presidente. (Domingo Dorado).</i><br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>As xestións non deberon atopar moitas trabas xa que nove días mais tarde se convocaba outra xunta para informar da viaxe a Lugo:<br />
<i><br />
El socio D. José Mª García Díaz miembro de la comisión que fue a Lugo, da a conocer que el resultado fue satisfactorio, que aun cuando no está legalmente constituida (a Sociedade) es tolerada y que podíamos seguir como hasta la fecha y que cuando alguna cosa pasase seríamos avisados.</i><br />
<i> </i><br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Queremos traer aquí unhos fragmentos dun traballo achado na Rede sobre esta materia, de autoría de dous profesores da Universidade de Santiago de Compostela que nos ilustran o sucedido coas sociedades de agricultores, os sindicatos agricolas e as mutuas ganaderas despois do ano 1936.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>.<i>..A pesar de la exhaustividad de la represión desencadenada en el caso gallego donde,como hemos señalado, las autoridades golpistas disolvieron y confiscaron los bienes de la mayoría de las sociedades agrarias que no fuesen de signo católico o mutuas ganaderas,...</i><br />
<i><br /></i>
<i><span style="white-space: pre;"> </span>...Las sociedades que continuaron su labor lo hicieron, como ha expuesto L. Fernández Prieto (1993), bajo un control administrativo inexorable y en un clima de suspicacias que explica su refugio en actividades de bajo perfil. Todo ello con directivas sometidas al más estricto de los escrutinios, a pesar de que los elementos más abiertamente izquierdistas ya habían sido depurados al inicio del conflicto.</i><br />
<i><br /></i>
<i><span style="white-space: pre;"> </span>...Al descabezamiento del movimiento, como habíamos señalado, le siguió la desarticulación de sus estructuras. Resulta difícil calcular qué proporción de sociedades agrarias existentes en 1936 fueron clausuradas o simplemente dejaron de funcionar... </i><br />
<i><br /></i>
<i> ...Los datos que, para la provincia de Lugo, contiene el AGA (Archivo General de la Administración) son igualmente incompletos pues unicamente confirman la clausura y confiscación de bienes de séis sociedades y de la Federación de Fonsagrada, cifra evidentemente inexacta porque no figuran, incluso organizaciones de izquierda que se significaron en la resistencia armada contra las fuerzas militares. </i><br />
<i><br /></i>
<i> <span style="white-space: pre;"> </span>...Frente a la tercera vía de asociación, las mutuas ganaderas, la Administración no va a mostrar la misma intolerancia que frente a las sociedades agrarias, especialmente, por su menor carga política y por el carácter más concreto de sus funciones. En Lugo, sin mencionar las que existían de manera alegal, sin registrarse debidamente en el Gobierno Civil como acuerdos entre vecinos cuyo número evidentemente desconocemos, perviven 21 de las mutuas fundadas antes de 1936, la mayoría concentradas en la zona norte de la provincia.</i><br />
<i> (XI CONGRESO DE HISTORIA AGRARIA; Ana Cabana Iglesia, Manuel Cabo Villaverde Facultade de Xeografía e Historia, Universidade de Santiago de Compostela)</i><br />
<i><br /></i>
<i><br /></i>
<i>O AREAL</i><br />
<i><span style="white-space: pre;"> </span>Como xa vimos, O Areal aparece na acta da Xunta Xeral Ordinaria do día 29 de xaneiro de 1928, concretamente trátase dunha proposta do señor José María García para xestionar co Concello a adquisición do terreo para edificar unha casa destinada a sede da Sociedade,</i><br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Xa a piques de rematar o ano, o 9 de decembro, a comisión encargada, dá conta a Xunta Xeral das dificultades que hai para adquirir ese solar para construír unha casa para a Sociedade, pero de todas formas o acordo da reunión foi, que se proseguira xestionando, si era adecuado para o Sindicato, e procurando por tódolos medios que si non conviña a Sociedade fose declarado de utilidade pública.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Aparentemente a Sociedade non volve a tratar do Areal ata o ano 1952. En agosto deste ano volve a tratarse da necesidade de solicitar dito terreo ao Concello, esta vez para facer feiras e outros usos. Ao longo do ano proseguiron as xestións encomendadas aos membros da Xunta Directiva e chegado o mes de decembro informan que están á espera de contestación do Sr. Alcalde, resposta que lles transmitirá por medio do Sr. Baamonde Novo.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>O 4 de xaneiro do ano seguinte, convocados os socios en Xunta Xeral extraordinaria son informados polo presidente que o Concello acepta a solicitude presentada sobre O Areal, con permiso para explanar, poñer arbores e facer todo o que se considere necesario e axeitado para campo da feira. O seguinte punto desta xunta extraordinaria foi unha proposta de gratificación de 100 pesetas a José Baamonde Novo pola sua colaboración neste tema en beneficio da Sociedade, gratificación que a asemblea xeral aprobou por ser merecente dela,<br />
<br />
(…) no solo por los trabajos realizados, sino también por la solicitud y atención con que nos atendió siempre que fuimos a molestarlo.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>A mediados de mes elíxese unha comisión que organice os traballos precisos e coménzase o acondicionamento do solar. Todo a conta de prestación persoal e material. Esta comisión está composta por Narciso Dorado López, Eduardo Cora Rocha, Amancio Teijeira Pérez e o mestro albanel Julio Rocha Iglesias.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Era necesario levantar un muro de contención ao largo do rio, e para eso necesítase pedra axeitada en cantidade, por tal razón acordase abrir unha canteira en Moledo (cerquiña de Aguas Santas, hoxe As Catedrais). Organízase o traballo por barrios, tal e como estaba organizada a estrutura da Sociedade, establécense quendas para ir traballar na canteira, carrexar o material nos carros dos propios socios e traballar no Areal. O primeiro día, por sorteo, tócalles arrancar a pedra aos grupos de Nogueiredo e Barranca, o segundo a Salxende e Pumarín, o terceiro aos Campos e Pumarrubín e o cuarto ao Souto e Casaldeite. O resto dos grupos traballarían no Areal, e os albaneis que o fixeran fabricando o muro, quedarían dispensados de realizar calquera outra faena.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Estamos a primeiros de febreiro de 1953 e seguen as quendas de traballo de tres ou catro días a semana. A primeiros de marzo chámase a tódolos grupos cos seus capataces para ir un día concluír os traballos que quedaran sin rematar, e acordase tamén que tódolos veciños que non colaboraran con “axuda material” por non ser labregos presten unha “axuda monetaria” voluntaria. A tal efecto noméase unha comisión entre os directivos formada por José Antonio Góas Vizoso, Narciso Dorado López, Antonio Penabad García e o secretario Jesús Pérez para visitar os domicilios dos afectados.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Polas datas detalladas sacamos en conclusión que os traballos de arranxo do Areal para facer as feiras “y otros usos”, incluíndo o muro ao longo do rio duraron aproximadamente mes e medio.<br />
<br />
E por último despois de tódolos desvelos, conversas, xestións, peticións ao Concello, tódolos traballos detallados e a mobilización do pobo ao completo, acaeceu un pequeno percance<br />
<i><br /></i>
<i>(…) una vez que el camión que recogió el ganado del Sr. Ventoso, en el campo de la feria hundió las tapas de la artajea de la misma fue acordado nombrar una comisión para requerirle y hacerle presente, hiciera el favor de repararla. Siendo compuesta ésta por los Srs. Presidente, Secretario y el vocal D. Amando Rodríguez Rico.</i><br />
<br />
Supoñemos que o Sr. Ventoso, ou, no seu defecto o seguro do camión que levou o gando, cumpriu coa sua obriga e deixou de novo a “artajea” en perfecto estado.<br />
<br />
<br />
O SAN ISIDRO<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Foi tamén na primeira Xunta Xeral deste ano de 1953 cando o Presidente Manuel Teijeira fai unha proposta á asemblea: Que, dado que a Sociedade estaba formada por labradores, e que o seu patrón é San Isidro, encargarse no seu día, o 15 de maio, facerlle a festa. Proposta que foi apoiada por Manuel Flores Maseda e Daniel Blanco Rodríguez e aprobada por tódolos presentes, quedando comprometidos a pedir polas casas e facer as xestións necesarias a directiva actual, e nos anos vindeiros as directivas que estiveran exercendo. En outubro desde ano deciden comprar unha participación de lotería de Nadal de 2.000 pesetas “la cúal será repartida primeramente entre los asociados y, en caso de quedar sobrante, entre los demás vecinos, poniéndole una prima del 25% que quedará a beneficio de la fiesta de nuestro patrono San Isidro Labrador.” Costume que perdurou ata finais do século pasado.<br />
<br />
<br />
AS MALLAS E OS MALLADORES<br />
Si non segas no mes da sega ven o diaño e cha leva (popular)<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>A Sociedade contaba, dende xullo de 1924, con unha máquina e un motor de mallar comprada na Veiga a Victor Díaz por 4.500 pesetas, a metade das cales se pagaron no acto e a outra metade en decembro dese mesmo ano. A malla era un servizo mais que a Sociedade de Agricultores de San Miguel aos socios de forma autoxestionado.<br />
<span style="white-space: pre;"> </span><br />
<span style="white-space: pre;"> </span>O dia 3 de xullo de 1927 a xunta directiva trata da vindeira tempada das mallas. Acórdase pedir a Veiga dúas latas de aceite para o motor e dous quilos de graxa consistente. Tamén se pensa en pedir a gasolina a D. Eulogio Fernández da mesma vila, a 50 céntimos litro; pero antes de facer o pedido os alí reunidos falan de negociala con D. Gregorio Fuentes, comerciante de San Miguel, que tamén ten posibilidades de subministrala, e ese mesmo día despois de falar con el, comprométese a poñérllela en San Miguel a 55 céntimos litro. Dado que ésta considérana de mellor calidade, e a de Eulogio Fernández cumpría ir buscala a Veiga, apalabran o subministro con Gregorio Fuentes.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi_R_ANVN98YFAgTGkZVgUqLDojOwJcziwjDesvzfhB_4nRv4YrVESFy24hMUHybtHkqSmaa8X2qknyZLGDWwb0J-huDM8J6aRiobo3Ny5NeeACK9MzxHEe1XfDK5J_ocPLXhU9y2jR9Hk/s1600/1579561891339_mallas+%25288%2529.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="758" data-original-width="1000" height="242" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi_R_ANVN98YFAgTGkZVgUqLDojOwJcziwjDesvzfhB_4nRv4YrVESFy24hMUHybtHkqSmaa8X2qknyZLGDWwb0J-huDM8J6aRiobo3Ny5NeeACK9MzxHEe1XfDK5J_ocPLXhU9y2jR9Hk/s320/1579561891339_mallas+%25288%2529.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>O seguinte punto é designar os malladores, e di a acta do día:<br />
<br />
<i>Entre varias de las solicitudes presentadas para mallar y administrar el motor, para este objeto solo se presentaba la de José López Gómez con el jornal diario de cuatro pesetas y cincuenta céntimos, y malladores Benigno Fernández a tres pesetas cada un día y Manuel Leiro a dos pesetas setenta y cinco céntimos igualmente cada día, advirtiéndoles que los domingos y festivos no se trabaja mas que en la limpieza de la máquina y motor, ni permitir que nadie malle más que los encargados</i>.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi1j3_975inuhh5e8iBNpcGglnS_tZcEcWTv8yJBloPgFe90-MWhQ_As6h5Ox6Rw4DDNpQpo75C1jRjdX3822yXb4cKkSUyzHmHjwPPJJWQUfpo6-2j5AR2U87o4dloqHXW60nQ3MsFnvg/s1600/Mallas+%252812%2529.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="778" data-original-width="1000" height="248" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi1j3_975inuhh5e8iBNpcGglnS_tZcEcWTv8yJBloPgFe90-MWhQ_As6h5Ox6Rw4DDNpQpo75C1jRjdX3822yXb4cKkSUyzHmHjwPPJJWQUfpo6-2j5AR2U87o4dloqHXW60nQ3MsFnvg/s320/Mallas+%252812%2529.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Deste punto de advertencias, non deberon percatarse os interesados pois o 9 de agosto foron convocados a unha reunión porqué á directiva chegaron comentarios de que as incumpriran indo a mallar un domingo a San Pedro, asunto que lles valeu unha reprimenda oral e apercibimento para que non repetiran o feito.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>O encargado do motor era quen levaba as contas dos gastos ocasionados e do abastecemento, ademais do tempo empregado en cada aira, para eso levaba unha relación co nome da casa, hora de chegada, hora de remate, e horas e minutos de tarefa. Logo rematada a tempada calculaban o gasto por hora e pasaban a conta a cada socio. Este ano a hora de malla saiu a catro pesetas.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj8Ot6p4kg2JGotStQF1RyDfDgbaxQp3UjXQeWU4Stx1DXTJ3oIKlKJzpTEI_qbCcxMjMBUyTKUymF85sZlkrhtiI7tDIqO6129PjaEkLPmhwyde0oVrwNHCohpLmnEmvWFmHXkbd2CaAQ/s1600/Mallas+%25286%2529.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="852" data-original-width="1000" height="272" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj8Ot6p4kg2JGotStQF1RyDfDgbaxQp3UjXQeWU4Stx1DXTJ3oIKlKJzpTEI_qbCcxMjMBUyTKUymF85sZlkrhtiI7tDIqO6129PjaEkLPmhwyde0oVrwNHCohpLmnEmvWFmHXkbd2CaAQ/s320/Mallas+%25286%2529.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjAxjFBumLRE_pm3gNr46hXvfgxUwdyd7rN0J8MzWO73PPaBJxX5OTrSJluhOaKxw_pWIhhIYUENrzVPHIY_x17geDK6c4FpIi_QRlBTQH2AZrfVlw7V3yJOeZ9TEpKfHYpwjxjsjmYLLw/s1600/mallas+1927+G.+Fuente.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1000" data-original-width="792" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjAxjFBumLRE_pm3gNr46hXvfgxUwdyd7rN0J8MzWO73PPaBJxX5OTrSJluhOaKxw_pWIhhIYUENrzVPHIY_x17geDK6c4FpIi_QRlBTQH2AZrfVlw7V3yJOeZ9TEpKfHYpwjxjsjmYLLw/s320/mallas+1927+G.+Fuente.jpg" width="253" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEivyN4qjxTUKkw_hrgz4gOaJ_jVDWGE07O6_CUiBoeCqNGS9mAjeSFwc46lRhpIxRZfPtCkERpcsbqlMMJZJU6yVRV9dLfUekNID8gZaVn2P9v2pijKk6e5ePU0ruUmBkvNUEJMmwKtqTA/s1600/Mallas+%252810%2529.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="925" data-original-width="1000" height="296" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEivyN4qjxTUKkw_hrgz4gOaJ_jVDWGE07O6_CUiBoeCqNGS9mAjeSFwc46lRhpIxRZfPtCkERpcsbqlMMJZJU6yVRV9dLfUekNID8gZaVn2P9v2pijKk6e5ePU0ruUmBkvNUEJMmwKtqTA/s320/Mallas+%252810%2529.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Esto era en xeral a organización das mallas durante uns cantos anos, con elección dos malladores entre os socios que o desexasen por medio de presentación de plicas coas súas propostas.<br />
<i><br /></i>
<i>(…) Se acordó poner un anuncio en la Iglesia para que llegue a conocimiento de todos, en el cual se invitara a todos aquellos que se consideraran aptos y con suficiente competencia para administrar el motor de la Sociedad y mallar, que lo soliciten por medio de instancia al Sr. Presidente.</i><br />
<br />
E para escoller os mais aptos dicía ademais que a Directiva se reservaba o dereito de elixir o que consideraban mais acorde coa encomenda, pois deixaba ver que eran cargos para demostrar responsabilidade e seriedade. Os responsables das máquinas encargábanse de levar o orde das casas segundo estaba establecido, dicir en voz alta a hora de comenzo e remate dunha malla, empezar a mallar polo menos as seis da mañá (hai que aclarar que nestes anos non había cambios de hora), traballar ata a noite e evitar toda liorta entre eles ou coa xente da casa. Nun principio só se mallaba aos socios, logo mais adiante tamén se mallaba aos non socios con un costo por hora lixeiramente mais alto.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Exerceron de malladores ao longo dos anos, Benigno Fernández, Manuel Leiro, Bernardo Rey, Eduardo Cora, Benito Rodríguez, Antonio Dorado, José Ramón Rancaño, Eladio Novo...<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>En 1930 José López (Pincel) transmítelles o desexo de arrendarlles a maquinaria e explotala el. O Contrato faise por catro anos por un prezo de cero pesetas o primeiro ano e 125 pesetas cada un dos outros tres, con tódolos gastos a conta do Sr. López e a entrega ao remate do contrato en estado de funcionamento. En 1933 unha comisión formada polo presidente e dous socios volve a recibir o motor a máquina e todas as ferramentas incluídas. No 1934 volve a mallar a Sociedade poñendo de encargado a José Ramón Rancaño e malladores Bernardo Rey Puente e Benito Rodriguez, “llevando buena administración, que no se quejen los socios y no alterar el orden en ninguna era”. Fixéronse 70 horas de malla e cobrouse a 6 pesetas a hora “para cubrir gastos”.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span> E así se sigue durante os anos da guerra, cos mesmos malladores e subindo o costo da operación, no ano 1940 xa saía a 10 pesetas cada hora de malla. Pero eses non eran tódolos problemas, posteriormente á guerra, recibiron senllos oficios do Concello e de Facenda reclamándolles un imposto polo consumo do combustible e para a tempada seguinte precisaron ir a Lugo xestionar o abastecemento para usos agrícolas na “Junta de Carburantes Líquidos de Lugo” a onde se desprazou o presidente Ramón Pérez Martínez. Estamos nos anos do racionamento, e no que se refire a gasolina non só en España, o mundo está inmerso nunha guerra e tódolos países teñen que tomar medidas de aforro de combustible para subministrar os exércitos.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>O presidente volve de Lugo cunha couta escasa de gasolina que deciden repartir a partes iguais entre os socios que mallen, trae tamén un Libro de Rexistro de Máquinas Desgranadoras, facilitado pola Junta de Carburantes Líquidos de Lugo no cal, o socio que faga o labor co motor da Sociedade (hai outras máquinas particulares mallando) terá que anotar, as horas, gasolina consumida, medas e ferrados de gran que posúe, e logo firmar no libro. Pero o problema non está resolto, a gasolina outorgada non abonda e deciden aceptar a proposición do socio<br />
<br />
D. José López Gómez como dueño de varios motores y máquinas destinadas a la trilla, que dice que se compromete a hacer la labor a los socios que no puedan hacerlo con el motor de la Sociedad por no alcarzar la gasolina asignada a este Sindicato.<br />
<br />
Nomease unha comisión formada polo tesorero, Amancio Teijeira, Manuel Rico e Daniel Blanco para poñerse de acordo co Sr. López e que empece en Sarxende e a Sociedade na Barranca, obrigándose a cobrar aos socios a 17 pesetas a hora, para o que, o Sr. López esixe que tódolos socios que non mallen coa Sociedade teñen que facelo coa sua máquina ao prezo indicado. A Xunta Xeral toma a decisión de expulsar a todo socio que non faga a tarefa con unha destas dúas máquinas (nótase que había máis competencia). Con todo a Sociedade tivo que solicitar unha segunda cota de gasolina para rematar as mallas do ano 1941.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Ao ano seguinte os problemas non son menos. Na Sociedade os fondos escasean e necesitan 1.000 pesetas para pagar a Contribución Industrial que lles esixe Facenda pola actividade de mallar, e outros gastos. Contando conque a gasolina que lles asignarán este ano non sexa mais ca do ano anterior tómase a decisión de alugar a maquinaria a Elisardo Sánchez Vila coas seguintes condicións: 150 pesetas pola campaña, que o Sr. Sánchez Vila se faga cargo de tódalas avarías excepto rotura de cigüeñal, pistón ou bloque do motor, sempre que non sexa por mal uso ou incompetencia, que observe a quenda que corresponde levar, empezando en Sarxende e ata Barranca e que o cobro da faena sexa proporcional para evitar diferenzas de trato.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Este contrato foi para o ano 1943, e en xuño de 1944 volve a ser José López o pretendente do motor e a máquina de mallar, pero non se comprometía a mallar á totalidade dos socios e non se lle arrendou a maquinaria. Pensamos que estes puideron ser os últimos anos das mallas usando a organización e máquina de mallar da Sociedade, porqué non volve a tratarse este tema nas reunións de anos posteriores e por outra parte xa había particulares que efectuaban esa actividade.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Por conversas que tivemos, a maquina e motor mercounos José López Gómez, e entrementres foi almacenada na casa de Daniel Dorado, o home que exerceu de presidente durante moitos dos primeiros anos da Sociedade, dono da Casa do Merlo de Salxende.<br />
<br />
<br />
A FEDERACIÓN DE SOCIEDADES AGRARIAS DO PARTIDO XUDICIAL DE RIBADEO.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Logo de naceren as Sociedades Gandeiras, progresivamente foron aparecendo as federacións agrarias no ámbito das comarcas e dos partidos xudiciais, co fin de canalizar a defensa dos intereses en común da xente do agro. A que nos corresponde neste traballo foi a creada en Ribadeo. En agosto de 1928 o sindicato agrario de San Miguel toma o acordo de asistir a discusión do Regulamento da nacente Federación con sede en Ribadeo. Asisten como comisionados José María García Díaz, Lorenzo Remior Devén e Ramón Forján Larrea. En febreiro do ano seguinte A Sociedade de San Miguel, despois de discutir o único punto da orde do día, que era a entrada ou non na antedita federación, efectuouse unha votación resultando 44 votos a favor de entrar e 2 en contra. O formar parte dela implicaba o pago doutra cota de 0,25 pesetas de entrada, e 0,50 pesetas cada socio por semestre, e ademais, a obriga de vender os animais para matadoiro, e para subministrar as prazas de maior consumo (Madrid e Barcelona) por medio da organización de Ribadeo. O socio que non obrase desta maneira sería expulsado da Sociedade Gandeira. En agosto era expulsado por este motivo José Lorenzo Lanza de San Cosme, e Manuel Flores e José Pena de San Miguel piden a baixa voluntaria. En xuño eran expulsados Francisco Edrosa e José Dorrego Vázquez por vender un xato cada un aos tratantes, faltando así ao cumprimento do seu deber segundo o Regulamento da Federación. Non foron os últimos expulsados.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Non parecía que a obriga de ter que despachar os animais para carne por medio da Federación Agraría de Ribadeo aledase aos asociados de San Miguel, a pesares dos persoeiros que defendían o asociacionismo e a unión como eran D. Juan Rof Codina que nunha conferencia pronunciada en La Granja en Villaframil en xuño do 1928 propoñía -entre outros temas- deixar atrás o individualismo vender organizados como facían xa outras federación.<br />
<br />
... <i>Encareció la unión de todos los agricultores del partido para llevar a cabo la obra de cooperación a que aspiran, aconsejando la mayor disciplina y la firma por un año del compromiso de vender todas las reses por medio de la Federación u organismo que se constituya con el citado fin. (Las Riberas del Eo 16 de xuño de 1928)</i><br />
<br />
Propoñía tamén que os mercados mais adecuados serían os de Xixón, Santander, Bilbao e San Sebastián pra servir por mar, e que, si se enviaban a Barcelona se levaran até o ferrocarril en camión para evitar baixas.<br />
<br />
En 1932 figuraba como Presidente Honorario da Federación D. Gregorio Sanz García<br />
<br />
Outros motivos de descontento parece ser que estaban no 2 por cento de cota sobre as vendas que demandaba a Federación, e na perda de peso ou mala presenza dos animais en destino (Madrid ou Barcelona) do cal non se responsabilizaba ninguén.<br />
<br />
Las Riberas de Eo en maio de 1933 publicaba o texto dun telegrama que a directiva desta federación remitiu aos deputados galegos e cataláns en Madrid co seguinte contido:<br />
<br />
Repetidas bajas terneros arruinan labradores gallegos que vestimos telas catalanas. Por bien ámbas regiones ruégoles intercedan. - José Díaz Villaamil. Presidente.<br />
<br />
As razóns expostas crearon un fondo debate dentro do seo da Sociedade de San Miguel sobre os beneficios de manter a unión e permanecer asociados, con entusiastas defensores desta alternativa, e socios que rexeitaban en xunta xeral algunhas das medidas que dictaban dende Ribadeo, e poñían condicións para permanecer asociados. Fora como fose, o certo é que a a comenzos do ano 1934 aboliuse o castigo de expulsión, e os socios do Sindicato Agrícola de San Miguel tiñan liberdade para vender os seus animais ao tratante ou na feira que quixeran.<br />
<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>OS CAMIÑOS<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Camiños indispensables para o carreo dos froitos da terra e dos aparellos da labranza, Camiños de carro, de carros cantareiros moitas veces, como nos versos Manuel María:<br />
<br />
As cousas vanse aledando<br />
por onde o meu carro pasa,<br />
¡carrétame herba pro gando!<br />
¡tráeme a colleita para casa!<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Pero os camiños precisaban de mantemento para que os carros do país, puideran cantar e puideran levar a colleita pra casa, e sobre todo despois do inverno, despois de que a auga da chuvia caída durante o outono e o inverno correra por eles, moitas veces, como si de regatos se tratara, ou fixera fochancas que duraban ata entrados os meses de secura. Por outra parte tampouco se podía esperar polos recursos da administración que eran escasos ou inexistentes e os labores non esperaban, ou sexa que si había necesidade... tocaba organizarse e arranxar!. E aí estaba tamén a Sociedade Gandeira, os directivos recollían as propostas e dispoñía as quendas e as cuadrillas que se formaban por barrios para actuar alí onde era necesario.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Sabemos por escoitalo aos maiores, as persoas que o viviron, que a colaboración era obrigatoria, tanto co traballo persoal como coa prestación de utensilios e animais; a falta á este deber significaba sancións pecuniarias crecentes e incluso a expulsión da Sociedade. Inda que non sempre debeu ser así porqué no ano 1927 encontramos que a directiva pídelle ó Alcalde que lles dea medios para poder obrigar a participación, asunto que no concello tomaron en consideración.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>No 1948 a multa era 25 pesetas a primeira falta, 50 pesetas a segunda, e a terceira vez a expulsión da Sociedade sin perdoar as multas impostas. Tamén se cumpría co deber si se faltaba unha vez, indo dúas persoas a seguinte, permitíase que fosen as mulleres e fillos maiores de 14 anos.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>En 1929 a Deputación Provincial convoca concurso para abrir camiños de utilidade pública e en San Miguel están propostos:<br />
<br />
Primero. uno que empieza en el kilómetro 13, de la carretera del estado de Rivadeo a Vivero y baja por los Campos, Pereira, Pedregal y termina en la playa de la Arealonga.<br />
Segundo. Que tambien empieza en el mencionado kilómetro y carretera, y sube por los barrios de Martices, Ferrería y Barranca y termina en los limites de este distrito, cuyos caminos, entre otros de este pueblo, fueron declarados de utilidad pública.<br />
<br />
<br />
Do que se trataba era de darlles mais ancho, porqué os camiños xa existían, e era preciso falar cos veciños das fincas para que cedesen o terreo necesario, pero consideramos que nin unha nin a outra foron ancheadas ese ano, porqué no 1949 inda se falaba de rematar a estrada da Barranca e traspasala a Deputación. No 1952 este organismo contesta que non se pode facer cargo desa vía por culpa do hórreo de Manuel Leiro Salgado. Recordemos que o camiño pasaba polo oco entre os dous pes e por debaixo do hórreo; era a medida que un carro de molido tiña para baixar do Forcón ou de herba seca ou de trigo para subir para a Barranca. O tema non tivo solución ata os anos setenta que se botou a estrada por fora do hórreo tal como a coñecemos hoxe. Pola sua parte a de Pereira non se abriu nos Campos hasta o ano 1954-55 por non chegar a acordo coas familias Torviso, Ricardo Rocha e José R. Rocha Penabad para ceder o terreo necesario. Hai que dicir que o camiño pasaba pegado as portas destes últimos, e quen tiña que dar todo o terreo eran os Torviso, que non se sentían compensados satisfactoriamente. Deste xeito botou a carretera de Pereira mais de cinco anos co tapón dos Campos sin abrir e o resto do traxecto ancheado despois de grandes traballos de explanación no ano 1951 e de carreo inxente de pedra -aportada polos veciños, os seus carros e os seus gandos- que foi necesaria para facer o firme durante o ano 1952.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>En 1951 Miguel Dorado propón abrir os camiños que van de Rechivadoiro ao Carballo e desde Salgueiros a este punto. A proposta foi aprobada e no momento foi designada unha comisión para solicitar a cesión dos terreos necesarios.<br />
<br />
O “COSTERO”<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Outros camiños, tan necesarios onte, como esquecidos hoxe a maior parte deles, son os camiños dos montes; quizais porque agora dispoñemos de potentes medios mecánicos para o aproveitamento forestal, deseñados para poder moverse e abrirse paso por eses terreos costentos e difíciles. Pero nada que ver co servizo que prestaban os montes e a achega que representaban para a economía doméstica ata o século pasado. Os montes tiñan vida propia dende pola mañá cedo á tardiña, e tiñan o seu propio son; era o son dos xílgaros dos melros ou das pegas, pero tamén era o son do cravuñar nun rozón, do afiar nunha gadaña ou o latexo dun fouciño segando nas brañas; era o petar dunha brosa ou o resgar dun tronzador, era un eixo sin graxa, o bruar dun boi, un canto.. un berro... un xuramento...<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Estes camiños, as costas do monte, era preciso conservalas no mellor estado posible. O mulime ou mulido era tan imprescindible nunha aira como era unha morea de leña para queimar de inverno na lareira, ou na cociña bilbaína despois, e tampouco faltaban as pinas para acendela; as carocas que representaron o medio de vida dalgunhos dos nosos veciños: os espigueiros. Todo eso, amais da madeira, o producía o monte, todo se aproveitaba e todo era apreciado e valorado. Os camiños do monte, as costas, non eran fáciles de transitar cun carro de vacas, sobor todo baixando, onde o único freo que aguantaba o carro e a sua carga, eran os animais que ían diante e un rastro feito cunhas pólas de pino, cargadas con dous ou tres terróns grandes, enganchado a parte detrás do carro. Pendentes imposibles e esmendrelladas polo raer da ferraxe das rodas e polas augas de choiva que baixaban buscando o leito mais doado. Costas que precisaban mantemento para que o sacrificio dos animais e das persoas que os dirixían fora mais livián.<br />
<span style="white-space: pre;"> </span><br />
<span style="white-space: pre;"> </span>E aí estaba A Sociedade. En outubro de 1950, acordou ir o xoves e luns seguinte amañar as costas do monte, Ribón, Corredoira, Pozo Negro, Os pegos, O Lodeiro, Rastreiro, Pena do Gato... para entregarllas en bo estado a unha persoa que se encargara de conservalas, a un “costero”. Quen primeiro se propuxo para ese traballo foi Herminio González García que estableceu como pago “una cuarta de maíz por carro”<br />
<br />
D. Herminio González comprometíase a ter as costas en bo estado e cobraría en millo. Unha cuarta por carro (por cada veciño quer tivese carro). Pero saíulle competencia, e na xunta celebrada o día 1 de xaneiro de 1951, (comenzaban o ano novo con decisións transcendentes) encontramos que<br />
<br />
<i>“se dio lectura a tres pliegos cerrados presentados por los socios D. Herminio González, D. Valentín Goas y D. Tomás Gutiérrez, deseando ser admitidos como costeros expresando las condiciones y el precio con que querían ser retribuidos. Aceptando el presentado por Tomás Gutiérrez por ser el que resultó mas económico”.</i><br />
<br />
Unha mostra mais de democracia interna, só falta de saber a discrecionalidade que tiña a directiva para poder elixir a un ou a outro.<br />
<br />
O FERROCARRIL DA COSTA<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>No ano 1928 se nomea un perito que valore as terras que colle o ferrocarril. En Agosto do 1929 formase unha comisión para entrevistarse co encargado do ferrocarril e interesarse polo mantemento dos camiños que cruza. En abril de 1934 lese unha carta da Sociedade Cantábrica da Devesa solicitando axuda para ver si se podía contactar cos deputados e pedir que se pagaran as terras que ocupaba o ferrocarril. No 1951 inda se forma outra comisión incluíndo o cura para ir a falar co alcalde sobre as pontes da vía férrea.<br />
<span style="white-space: pre;"> </span><br />
SERICICULTURA<br />
En octubro do 1927 o sindicado recibe un manifesto e unha carta solicitando a sua lectura ós socios, procedía do Comisario Rexio de la Seda. A demanda foi tomada en consideración e na xunta xeral seguinte, no segundo punto do orde do día procedeuse a ler a carta<br />
<i><br /></i>
<i>… en la cual aconseja que los labradores se dediquen a la industria siderúrgica (sic) por ser esta en otros tiempos, uno de los factores más importantes de la prosperidad de España.</i><br />
<br />
Parece ser que entraba dentro dunha campaña para difundir a sericicultura en todo o pais e neste caso en Galicia; segundo unha noticia que encontramos na prensa da época en de agosto de 1927 o dito funcionario viaxou a Galicia entrevistarse cos Gobernadores Civiles para promover a campaña a nivel local. Tendo en conta as moreiras que hai en San Miguel non parece que os agricultores tomaran en consideración a petición do Comisario Rexio.<br />
<br />
MONTES VECIÑAIS<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>En maio de 1928 a directiva convoca unha reunión de socios e veciños de San Miguel para falar da decisión a tomar sobre os montes veciñais de man común do pobo. Con un alto grao de concorrencia os reunidos acordaron facer unha medición dos mesmos e tomaron a decisión de encargar esa tarefa a persoa que se consideraba mais capacitada para ese fin: Don José Alvarez Prieto (O Maestrillo). Axudarialle unha comisión formada por Lorenzo Remior Devén, Don Luis Iravedra (Luis da Cachela, seu colega en outras andanzas) e Don Daniel Blanco Rodríguez, sobor de todo para indicarlle os lindes coas parroquias veciñas. Acordouse tamén un xornal diario para cada un de 6 pesetas.<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Non sabemos porqué, quizabes o traballo necesitaba mais técnica e coñecementos do que aparentaba. Seis meses despois a xunta xeral tomou o acordo de deixar os montes veciñais como hasta o momento estaban e que cada un aproveitase deles segundo a súas necesidades.<br />
A maioría da xente do pobo con certa idade sabe que os montes de REGO DE VIETEIRO, CERRADO GRANDE, VEIGA PEQUEÑA, GRANDA LONGA y ARQUEIRA, VENEIRAS, FONTARDÍN, PAINZÁS, PEDRAGÁS, RESPALDO DE COMADO e PENALONGA se partiron en 1952 despois de contar cos servizos dun perito (J. M. Coladas) e facendo 260 parcelas, unha para cada un dos veciños que vivían en San Miguel naquel momento, mais neste caso non vemos ningunha referencia a Sociedade como promotora deste reparto.<br />
<br />
Foron Presidentes do Sindicato Agrario Sociedade de Agricultores de San Miguel de Reinante dende o 1914 aos anos sesenta do século pasado:<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Marcelino González, Ramón Cid, Daniel Dorado, Pedro Penabad Fernández, José María García, Gerardo Docobo, Ramón Pérez Martínez, Manuel Teijeira, José María García Díaz, Pedro Penabad Fernández, José Longarela, Domingo Dorado...<br />
<br />
Escribimos esta historia do “Sindicato Agrícola, Sociedad de Agricultores de San Miguel de Reinante” tratando de ser fieis ao que encontramos nos libros de actas e contas que chegaron a nós, e facendo un pouquiño de memoria dos últimos anos que recordamos da súa existencia. Quizais haxa outras historias... a pesar das 35 páxinas que nos ocupa tivemos que obviar algunha cousas que nos parecían de menor importancia, pero que tamén falan de traballo, xestión, organización, cooperación, humanidade... pero tampouco aseguramos que esta sexa a última versión do noso relato.NOELA FERNÁNDEZ SOTOhttp://www.blogger.com/profile/05837113930333826252noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6749970949675736043.post-44100205337116065562019-12-29T03:57:00.003-08:002019-12-29T16:15:59.199-08:00 SINDICATO AGRÍCOLA SOCIEDAD DE AGRICULTORES DE SAN MIGUEL DE REINANTE<br />
Chegou recentemente este recorte ás nosas mans o que nos fixo pensar que aínda non falaramos da Sociedade de Agricultores de San Miguel de Reinante.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh_TPbLUekWgmW12ZnyxquLVuvukALE8MoZHwJZuPb5Hp95iZNXhjRhTT2bPPTM8thtsB6UA5Cjn1V41fOuTA2auXmG9kvX-VLS0HivUeuWjbYmTsIrd_WxJi0G6lGNGxGf_RdoKgAPTSw/s1600/IMG-20191216-WA0005.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1200" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh_TPbLUekWgmW12ZnyxquLVuvukALE8MoZHwJZuPb5Hp95iZNXhjRhTT2bPPTM8thtsB6UA5Cjn1V41fOuTA2auXmG9kvX-VLS0HivUeuWjbYmTsIrd_WxJi0G6lGNGxGf_RdoKgAPTSw/s320/IMG-20191216-WA0005.jpg" width="240" /></a></div>
<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjc7dE8iG_ohvS6V0GE1KW5NEB_woKTXOqd2ex_gGhN0emzbm6z0zr7HkVYHCyr0sYI_aNf5-ChJMG7DJjyz-DHJ2LlgmTU2P_syr-l-jakN9mAw_uHKPoI9KcdiewQ1p-stZKOh2KUqvo/s1600/22.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="568" data-original-width="968" height="187" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjc7dE8iG_ohvS6V0GE1KW5NEB_woKTXOqd2ex_gGhN0emzbm6z0zr7HkVYHCyr0sYI_aNf5-ChJMG7DJjyz-DHJ2LlgmTU2P_syr-l-jakN9mAw_uHKPoI9KcdiewQ1p-stZKOh2KUqvo/s320/22.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>A historia da Sociedade de Agricultores de San Miguel de Reinante non podía faltar nun relato da historia de San Miguel, e atreveríame a dicir que nun relato da historia da Mariña Oriental si se fala do asociacionismo agrario. Empezamos cando chegou as nosas mans un libriño de reducido tamaño, con unhas corenta páxinas que reza na sua cuberta “Reglamento del Sindicato de Agricultores de San Miguel de Reinante”. Está impreso en Ribadeo no prelo de “Las Riberas del Eo” e na última páxina di que foi presentado en Lugo o 6 de xuño de 1911 para o efecto da Ley de Asociacións. Tamén na última páxina relaciona as persoas que compoñen a Xunta Directiva que exercerá durante o ano 1912.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgllfn1lmI32T0i_9kLH6CAi8rLmZyC5rQ7ntsFJRMrB8WzofEFjH5FCWBJBoEUHdGmXMAI_B5jDpWZkJ4tH1fuHSvjde_ncnBKkv897ZTqizPnKMejHB_nNxga-Un6v8VE7YEMVs3fcOg/s1600/img001+%25282%2529+%25281%2529.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1197" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgllfn1lmI32T0i_9kLH6CAi8rLmZyC5rQ7ntsFJRMrB8WzofEFjH5FCWBJBoEUHdGmXMAI_B5jDpWZkJ4tH1fuHSvjde_ncnBKkv897ZTqizPnKMejHB_nNxga-Un6v8VE7YEMVs3fcOg/s320/img001+%25282%2529+%25281%2529.jpg" width="239" /></a></div>
<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span> Nacía desta forma ao abeiro da lei de Sindicatos Agrícolas promulgada o 28 de xaneiro de 1906 e da anterior ley de Asociación de 1887 a Sociedade Gandeira que operou no noso pobo ao longo do século pasado. O primeiro artigo deste regulamento así o proclama:<br />
<br />
Bajo el lema de unión y trabajo y con la denominación de Sociedad de Agricultores de San Miguel de Reinante, se constituye un Sindicato Agrícola al amparo de las prescripciones de la Ley de 28 de enero de 1906 y su reglamento.<span style="white-space: pre;"> </span><br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>No artigo segundo do noso regulamento di que se establece o domicilio social da Sociedade na parroquia de San Miguel de Reinante, Concello de Barreiros. Artigos seguintes precisan que persoas poden formar parte da sociedade: labradores, xornaleiros, industriais e demais persoas de ocupación similar que sexan veciños do concello de Barreiros, sempre e cando, si formaron parte dunha sociedade análoga, xustifiquen a sua boa conduta nela.<br />
<br />
Só podía haber un socio en cada casa e non era preciso ser labrador ou gandeiro basicamente, tan só ser veciño do Concello, compartir os fins da organización e que a Xunta Directiva aprobase a alta; mais si que define a orde de prelación para darse de alta:<br />
<br />
1º Los varones mayores de edad; 2º las mujeres cabezas de familia, en cuya casa no haya ningún varón mayor de edad; 3º Las mujeres casadas, cuyos maridos lleven más de seis meses ausentes en el Ayuntamiento.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Podemos dicir que formaban parte dela a totalidade dos gandeiros e labradores de San Miguel, agás algunha excepción que podía ser temporal. Posuímos listaxes nominativos, de mediados dos anos vinte, que acadan os 150 socios, incluído uns 25 ou 30 de San Pedro de Benquerencia, polo tanto compre tamén dicir que as necesidades e inquedanzas que afectaban aos seus membros coincidían, en gran medida, coas necesidades e inquedanzas destes pobos e sobre as cales os órganos de goberno da Sociedade Gandeira tomaban posición e actuaban si era o caso, sempre tratando de ter en conta o ben xeral.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>O que se nos ven a cabeza ao recordar a Sociedade Gandeira é, no primeiro termo, o seguro mutuo que autoxestionaba para resarcir aos socios que sufrían a perda dun animal por accidente ou por enfermidade do mesmo. Pero os fins da organización eran mais amplos, o artigo seis do Regulamento define mais obxectivos:<br />
<br />
Se inspira en el deseo de fomentar la concordia y armonía entre los asociados buscando la solución amistosa de los problemas y proporcionar a los mismos las ventajas de la acción colectiva. Procurar la defensa y perfeccionamiento de la riqueza agrícola en el desarrollo de la cría de ganado, mejorando las razas, la venta colectiva de los productos y de los animales, el seguro del ganado, la adquisición de abonos químicos y toda clase de semillas, la rebaja de los tributos y en general conseguir los mayores beneficios morales y materiales para el agricultor. <br />
<br />
La Sociedad rechaza terminantemente toda idea o partido político, quedando prohibido que en su seno se promueban cuestiones de esta índole y menos de carácter religioso. La Sociedad, si sus fondos lo permiten podrá organizar recreos y entretenimientos lícitos, suscribirse a periódicos, revistas y obras científicas o literarias con destino a su biblioteca.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhjhls_oBGAG-FmK6w2AXua7I0f3yLejgiCf_7u7qm1QFX_84YXxDoTOxjPF-i29HYkU7kQYoXHyyZQrtS3P6XlpTV7-4DT3Cc6TgD8i1zcKSU00HqHUgWse64MTS2KFv-WDOdW1nfh8aw/s1600/img012+%25281%2529.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1166" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhjhls_oBGAG-FmK6w2AXua7I0f3yLejgiCf_7u7qm1QFX_84YXxDoTOxjPF-i29HYkU7kQYoXHyyZQrtS3P6XlpTV7-4DT3Cc6TgD8i1zcKSU00HqHUgWse64MTS2KFv-WDOdW1nfh8aw/s320/img012+%25281%2529.jpg" width="233" /></a></div>
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Como o ámbito territorial era o concello, nos seus inicios formaban parte da Sociedade de Agricultores de San Miguel de Reinante veciños de San Pedro de Benquerencia, San Cosme de Barreiros, e Celeiro de Mariñaos. Todos eran socios de número, e dentro destes, formando outro subgrupo, estarían os que nomeaban socios gandeiros, estes eran os que se daban de alta no seguro mutuo para sinistros do gando vacún, único asegurable, ben foran reses menores, (hasta un ano) ou maiores. O socio gandeiro tiña que ter tódalas cabezas de gando vacún dadas de alta e sinaladas cada unha con un número. Estaban obrigados a dar bo trato aos animais, e a denunciar ante a Xunta Directiva calquera abuso ou falta de atención que observen nos consocios; a prestarlles asistencia veterinaria, ou no seu defecto dunha “persona inteligente” da sua elección, inmediatamente que observen enfermidade, e comunicarlle a diagnose á Xunta Directiva no prazo de vinte catro horas; igualmente informarían dos nacementos de crías, vendas, adquisicións ou cambio dalgunha res.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>No capítulo das obrigas os socios debían gardar durante a permanencia no local da Sociedade, a maior orde e compostura, absténdose de discusións de asuntos relixiosos e políticos ou de proferir palabras malsoantes e impropias de persoas ben educadas; debían obedecer o Regulamento, a Xunta Directiva, desempeñar os cargos para os que foran nomeados, acudir as xuntas xerais salvo enfermidade, cooperar ao sostemento e progreso da Sociedade e a participar no arranxo dos camiños e outros traballos de interese común, con prestación persoal e dos seus utensilios e animais.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span> A sua organización se deben as obras de construción do Areal, ancheamento dos camiños da Barranca, de Pereira, das Escolas Vellas, o arranxo dos camiños que era habitual tódolos anos, a instalación dunha báscula para pesar o gando, “levar” a festa do patrón ou mesmo promover accións de axuda en caso de desgracias persoais.<br />
<br />
O GOBERNO DA SOCIEDADE<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>A suprema autoridade era a Xunta Xeral de socios, que se convocaban tres ordinarias ao ano, unha o primeiro domingo de xaneiro, outra o terceiro do mesmo mes e outra o primeiro domingo de decembro. Na primeira, a directiva presentaba a memoria e as contas do ano anterior, e nomeábase unha comisión de tres socios para examinalas e que fixese un informe sobre delas, que se estudaría e se aprobaría na segunda Xunta Xeral. Na xunta de decembro elixíase a directiva para o ano seguinte. Logo convocábanse xuntas xerais extraordinarias, para tratar algún asunto de especial importancia, tantas como crese necesario a Directiva ou o solicitasen quince socios por escrito.<br />
<br />
LIBROS DE ACTAS<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>A maiores do Regulamento anterior, produto da recollida que fixemos no pobo, tamén nos achegaron varios libros das actas, onde se relata o discorrer de cada unha das reunións da Directiva ou da Xunta Xeral de Socios que dan fe do cumprimento das normas que regulaban a organización. Tódolos anos se elixían novos cargos, tódolos anos se nomeaba unha “Comisión de glosa o censura” que examinaba as contas e emitía un informe. Os cargos podían reelexirse para outro mandato ben no mesmo posto ou en outro distinto, pero sempre ratificados pola Xunta Xeral de Socios. Formaban a Directiva un presidente, vicepresidente, tesoreiro, secretario, vicesecretario e oito vocais, cargos todos eles obrigatorios e de prestación gratuíta. Só o secretario podía recibir unha gratificación polo seu traballo, si asi o aprobaba a Xunta Xeral, e realmente eso era o que acontecía, que tódolos anos se asignaba unha cantidade para gratificar o traballo do secretario.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Despois de elixida a nova Xunta Directiva, esta nomeaban para os diferentes barrios os celadores de sección e de grupo, tamén obrigatorios, que eran o nexo entre os socios e a Directiva. Eran quen visitaban aos seus socios veciños, ora para comunicarlles a data unha Xunta Xeral, ora para informalos dunha decisión tomada, para cobrarlles as cotas ordinarias ou o escote que lles tocaba pagar nun sinistro.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Nos libros de actas dos que falamos vemos que nos anos cincuenta nomeábanse tres celadores de sección e tres suplentes, (a terceira sección eran os socios de San Pedro de Benquerencia que pertencían a esta asociación) e nove celadores de grupo e nove suplentes, correspondentes aos barrios de Casaldeite, Souto, Nogueiredo, Barranca, Campos, Pumarrubín, Pumarín, Salxende e como antes dixemos, San Pedro (en Nogueiredo entraban Valgas e Granda, en Souto a Áspera, en Campos As Pasadas...). En estes anos xa non aparecen socios de San Cosme nin de Celeiro de Mariñaos; no caso destes últimos a través das actas de finais dos anos vinte asomaban algunhos desacordos, sospeitas se engano, sanción a algún socio... e a mediados dos 1930 houbo unha baixa, sinón unánime, si masiva, dos socios desa parroquia.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>A Xunta Directiva tamén funcionaba como xurado para dirimir discordias cando o soliciten socios que teñan diferencias relacionadas con servidumes, aproveitamento de augas, contratos de gando etc. Constituíase en sesión publica, escoitábase ós interesados, ás testemuñas, indagaba e ditaba unha resolución que tiña eficacia de convenio legalmente establecido.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgIdR-C-lUO71hA8kuNcnOpyLzfcFPCFMbPLx8YidMUK_ny0CiQCPf48nzrpD2b369VthsG0H2QmJ4Y9mzNiXABUSZ5tZKUN6OAvj3jKDzM2S30LRYYD6rByuEO6Xe3SYi52fK7xpdAYkw/s1600/20161129_192124.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1311" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgIdR-C-lUO71hA8kuNcnOpyLzfcFPCFMbPLx8YidMUK_ny0CiQCPf48nzrpD2b369VthsG0H2QmJ4Y9mzNiXABUSZ5tZKUN6OAvj3jKDzM2S30LRYYD6rByuEO6Xe3SYi52fK7xpdAYkw/s320/20161129_192124.jpg" width="262" /></a></div>
<br />
<br />
FONDOS<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Os fondos da Sociedade constituíanse coas achegas dos socios, as multas por incumprimento do Regulamento e as subvencións ou doazóns. Cada socio pagaba unha cota de entrada e unha cota anual por trimestres adiantados.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Estes fondos non tiñan que ver cos que se usaban para pagar os sinistros do gando que eran recadados expresamente cada vez que ocorría a desgraza entre os socios gandeiros en proporción ao seu capital asegurado. A venda dun xato tamén obrigaba ao socio a abonar o un por cento da venda para fondos da Sociedade, para sinistros de gando menor.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>A Sociedade tiña asignado un veterinario encargado de asistir as reses aseguradas por cuxo servizo lle aboaba unha cantidade acordada. Expedía unha papeleta do tratamento ou diagnose, papeleta que había que facer chegar a Directiva para o seu coñecemento e toma de decisións. No canto do veterinario tamén era aceptada a opinión de “persona inteligente” , de confianza da Directiva, termo co que se refería a aqueles socios que sin ser veterinarios, contaban con suficiente experiencia e eran especialmente coñecedoras do gando e do estado dun animal despois de observalo e ver os seus síntomas.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Un último capítulo do regulamento que comentamos recolle as sancións con correspondentes a gravidade da falta cometida, que podería chegar a expulsión, ou no seu caso sanción monetaria, que non excederá de 100 pesetas segundo este regulamento impreso, como xa dixemos no ano 1911. Sería expulsado tamén o socio que cobrara unha cantidade indebida ou inxustificada amais de esixirlle responsabilidade civil e criminal denunciándoo nos tribunais. Tamén podía ser expulsada a comisión taxadora dunha res, que mancomunadamente e solidariamente, ocasionase prexuízo a Sociedade con neglixencia ou malicia.<br />
<br />
Mais dun exemplo encontramos da aplicación de medidas correctoras, cando os órganos de goberno consideraban necesario escoitaban testemuñas e facían acareos para clarexar unha situación que puidera causar perda para a Sociedade. Expulsión por ter o gando mal alimentado e abandonado, facer un desconto no abono dun sinistro porque a vaca accidentada estaba soa, por enterrar unha vaca sinistrada sin autorización e non haber aproveitado a pel, sanción por non deixar taxar o gando e expulsión por reincidencia, non aboar o sinistro dunha vaca por traballar con ela quebrada... (queremos recordar que falamos de casos aparecidos en actas dos anos 40 e do pasado século)<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Foron elixidos nesta primeira andaina para dirixir o rumbo do Sindicato Agrícola Sociedad de Agricultores de San Miguel de Reinante no ano 1912, os socios seguintes:<br />
<br />
<br />
Presidente<span style="white-space: pre;"> </span>Pedro Penabad Fernández<br />
Vicepresidente<span style="white-space: pre;"> </span>Francisco Teijeiro Gallo<br />
Tesorero<span style="white-space: pre;"> </span>Lorenzo Remior Devén<br />
Secretario<span style="white-space: pre;"> </span>Ramón Forján Larrea<br />
Vicesecretario<span style="white-space: pre;"> </span>Ramón Pérez Otero<br />
Vogais<span style="white-space: pre;"> </span>Faustino Rocha García, José Mosquera Rocha, Antonio Rico Gómez, José Pérez Bermúdez, Francisco Iglesias Fernández, Antonio Gómez Fernández, José Pérez Rocha e Bastasar Novo Novás.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Esta xunta tiña como primeira misión xestionar a aprobación gobernativa do presente Regulamento.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>A creación de sociedades ou mutuas gandeiras era común desde os últimos anos do século XIX, e, a partir de 1906 coa citada lei de sindicación agrícola, outras asociación desde tipo se fundaron noutros pobos e vilas de Galicia. Cita Benigno Fernández Salgado nun traballo feito para conmemorar o centenario da revista El El Agricultor, de Riotorto, que Miguel Cabo Villaverde cuantificaba en 187 sociedades Agrarias e 51 Mutuas es existentes en Galicia no ano 1907, e o mesmo autor apunta que no ano 1909 nacía en Meira a Federación Agropecuaria del Norte Galaico, creada en principio polas asociacións de A Pastoriza e Meira, as que posteriormente se uniron O Corgo, Pol, Outeiro de Rei e mais tarde O Páramo, Láncara e Castroverde. Como veremos mais adiante a maioría tivo unha curta vida, non sobreviviron ó levantamento franquista.<br />
<br />
LOCAL SOCIAL<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Despois de darlle unha lectura aos libros de actas anteditos, e que gardan o día a día da vida da Sociedade Gandeira, o lector pode facer unha imaxe fiel do seu funcionamento e da sua integración nos aconteceres do pobo. E nelas vemos a sua determinación de construír un edificio social para uso e desfrute dos asociados; obra que non chegou a materializarse como xa sabemos. Este propósito debateuse varias veces, déronse os primeiros pasos e por distintos motivos non chegaron a frutificar.<br />
<span style="white-space: pre;"> </span><br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Na acta correspondente a Xunta Xeral Ordinaria do día 29 de xaneiro de 1928 encontramos a primeira referencia a dito propósito. Podemos ler:<br />
<br />
... el señor José María García propuso a la junta que era necesario gestionar del Ayuntamiento la adquisición del terreno denominado el Areal para fabricar en dicho terreno una casa para la Sociedad puesto que la que hoy ocupamos es eventual, puesto que si se aprueba la escuela de niños en proyecto tendremos que dejarla, y en su vista, la junta acuerda que la directiva nombre una comisión para que haga las gestiones pertinentes...<br />
<br />
A comisión estaba composta polo propio presidente, Pedro Penabad Fernández, José María García e Ramón Forján Larrea. Ao longo do ano as negociacións non frutificaron, aínda que non se especifica os motivos, a finais dese ano, noutra xunta xeral, infórmase das dificultades de conseguir ese terreo para ese fin. Esta xunta tamén acordou que si o Areal non podía acoller a casa da Sociedade, se puxesen os medios necesarios para que fose declarado de utilidade pública, asunto que tivo que esperar 14 anos mais.<br />
<br />
O parágrafo anterior tamén nos aclara que ata 1928 era unha soa escola de nenos e outra de nenas as que funcionaban en San Miguel, é que foi ese ano cando se proxectaba establecer as catro escolas que coñecemos ata o ano 1970 aproximadamente.<br />
<br />
Acorda tamén a mesma reunión :<br />
<br />
...ayudar a Sociedad de Instrucción Hijos de San Miguel y Reinante con los trabajos de acarreo de materiales y demás en la obra que hagan en la finca de los colegios...<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>En 1931 aparece outra referencia a un local de reunións:<br />
<br />
“se traladan mesa y bancos de la casa de Baltasar Novo al local de José Dorado López” (Heredeiro).<br />
<br />
Os baixos da casa do Heredeiro constituíronse en local social, como pouco ata 1944, xa que este ano e os anteriores encontramos anotacións dunha gratificación que se lle pagaba ao propietario pola sua utilización.<br />
<br />
A mediados do ano 1947 A Sociedade volve a intentar a construción dunha sede propia; esta vez o terreo comprouse nos Campos, o propietario tamén era Concello e as xestións estaban avanzadas. No verán de 1948 o presidente anuncia en Xunta Xeral que xa ten un presuposto, pero que non facilita mais detalles porque está a espera doutros, asi mesmo fala tamén de algún problema que estaba tentando de solucionar o alcalde.<br />
O problema non tivo boa solución, porque en novembro deste ano volve a informar que se rescinde o contrato de compra-venda co Concello, do terreo dos Campos para sede do local social, e, pasado mais dun ano a liorta nótase que chegou a enredarse tanto como para ter que solucionalo por medio de avogados e no xulgado.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Por testemuñas que recollemos parecer ser que o solar situábase na esquina que forman o Camiño Real dos Campos coa estrada de Pereira, e o problema xurdiu cando un veciño saíu ao retracto da operación. A compra fora feita por 500 pesetas, a Sociedade recuperou ese importe mais os impostos da operación, pero o avogado meses despois pasou unha factura polos seus servizos que ascendeu a 1.500 pesetas.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Foi despois deste segundo intento por construír unha sede social, cando, previa solicitude a Sociedade de Hijos de San Miguel y Reinante en la Habana, se acondicionou o pequeno local entre as escolas de nenos nos “Colexios Vellos”.<br />
<br />
“Se acuerda ocupar el local que nos brinda la Sociedad de Hijos de San Miguel de Reinante en el colegio gratuitamente, para celebrar allí nuestras reuniones.” (Acta do 5 de decembro de 1948)<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Este local fíxose a propósito para uso da Sociedade, cremos que restándolle superficie a escola que rexentaba o mestre Don José Ferrero Villanueva. Era un local pequeno tendo en conta que a Sociedade contaba neses momentos con 165 socios.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhI-XQCp3uTHgWZKFz2ksgKeLYHbEJ4MLUosJcPCHJRe6ZIPlinCJpWx4vxycrswUvnNevE5q9nrUeC6I06N76AhWrbqbNGdVdsTWAKn_kV96K9aBTIKPL3COFdJHTjIlwCrjNuXQFX8M0/s1600/16.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="614" data-original-width="995" height="197" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhI-XQCp3uTHgWZKFz2ksgKeLYHbEJ4MLUosJcPCHJRe6ZIPlinCJpWx4vxycrswUvnNevE5q9nrUeC6I06N76AhWrbqbNGdVdsTWAKn_kV96K9aBTIKPL3COFdJHTjIlwCrjNuXQFX8M0/s320/16.jpg" width="320" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<br />
<br />
OS SINISTROS<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Examinando de forma global as baixas do gando durante os anos vinte e trinta do século pasado, dedúcese que eran numerosas, entre 12 e 20 ao ano de gando maior e menor. As baixas non todas eran por morte do animal. As vacas na maioría das casas tiñan que valer para traballar, para xunguilas a un carro ou arado, sin prexuízo do bo trato que ordenaba o regulamento; si por enfermidade ou accidente isto non era posible o veterinario podía decretar o sinistro. Pero sempre se trataba de sacarlle o máximo proveito ao animal para que a achega que tiñan que facer os socios fose menor. Si non había reparos en aproveitalo para carne as alternativas eran varias: venda nunha feira, a un tratante ou mesmo o despeze e venda directa no pobo, e, si todo isto non era posible acostumaban a aproveitar a pel e venderlla a un curtidor en A Veiga; produto cuxo valor, no prazo de 10 anos multiplicóuse por 10. De mediados dos anos trinta que a vendían en 35/40 pesetas cada unha a mediados dos corenta que lle sacaban 360/400 pesetas dependendo do seu peso. Por medio os anos da guerra.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>O tema da venda en feiras ou a tratante era un labor que tiña a picaresca propia deste tipo de operacións e mercadeos, como non podía ser doutro xeito. Si a vaca era sinistro na Sociedade podemos pensar que non era prato apetecible para ningún comprador, pero nos anos da posguerra e mediados de século pasado, eran cuestións que dependían de varios factores: do motivo da baixa, da información que manexes e basicamente do prezo!, a cabalo regalado... Un animal cunha perna rota non valía para traballar pero valía para carne, si o motivo da baixa era mais grave e menos evidente, pois habería que levar o tema con discreción, e así, nunha reunión da directiva do ano 1930 acórdase que cando o veterinario dea unha baixa, se autorice ao presidente e ao secretario para<br />
<br />
que dispongan de la res de la forma mas útlil con el objeto de darle la menor publicidad para que no se enteren los tratantes de dicha baja.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjQP9xteIvaYnq6hD1gBxTdFjx8_ONo_UMwoXl7FMwtfaz0DJ_5zUcpOxlXXDbJ9J2uS1C0tZANi0gqLDJ_j5RJfBr7vxDyLplRwr8x4H2XoeUwIuGfbA4BZpqYZeYplU5PicXHJmQ9DTM/s1600/Cuotas+trimestrales+%25281%2529.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="989" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjQP9xteIvaYnq6hD1gBxTdFjx8_ONo_UMwoXl7FMwtfaz0DJ_5zUcpOxlXXDbJ9J2uS1C0tZANi0gqLDJ_j5RJfBr7vxDyLplRwr8x4H2XoeUwIuGfbA4BZpqYZeYplU5PicXHJmQ9DTM/s320/Cuotas+trimestrales+%25281%2529.jpg" width="197" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Uns cantos anos mais tarde esta maña xa valía de pouco cando o “adversario” o tes dentro da casa. En 1941 era socio José Buide, tratante, e como tal, ofreceuse a comprar<br />
<br />
todas las reses que sean siniestro dentro de los precios que no sean de perjuicio para la Sociedad. Se concede el privilegio a las pretenciones (sic.) de dicho socio en igualdad de condiciones.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Pero non era o único; por aqueles tempos tamén traballaba por San Miguel e a comarca da Mariña<br />
<br />
el chalán Sr. Ventoso que trata en compras y ventas, especialmente de caballos y otras bestias, que tiene para ello maña y persuasión<br />
<br />
en 1943 tamén aparece como comprador de dous animais dados por sinistro, el chalán Emilio Rodríguez Dorado.<br />
<br />
Os sinistros tamén se aproveitaban para venda directa de carne aos veciños de San Miguel, como indican os exemplos que atopamos de despece de reses dadas de baixa polo veterinario da Sociedade sen reparo para consumo humano. Tres exemplos:<br />
<br />
En 1927, nunha xuntanza da Directiva presidida por Pedro Penabad, estúdase que facer cunha res de Ramón Lende. O veterinario informa que a carne servía para o consumo e que<br />
<br />
[…] se ofertase a los carniceiros si la pagaban un regular, sinó sacrificarla por cuenta de la Sociedad y venderla al detalle a los siguientes precios: pierna a peseta libra gallega, lomo, brazo y todo lo demás que se crea, á setenta y cinco céntimos, y caso de no poder vender a los precios indicados se faculte al que la detalle para poder vender al precio que se pueda procurando sacar el mejor partido, comisionando para esto a Perfecto Longarela.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgOv9TE3O4K9uefQ9xeJIBQ3ATI6C6hFTvPXxZTqkEhOGFYWyk7YoHDXtXrMmOoovjjM-Nn1Wj9rGSLNHJaQ3CDw_82Oc35_ioy5HwuRPhzlbvX-uxFudMHynumy1Lsi382msklJwhQNXA/s1600/Cuotas+trimestrales+%25281%2529+%25285%2529.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="989" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgOv9TE3O4K9uefQ9xeJIBQ3ATI6C6hFTvPXxZTqkEhOGFYWyk7YoHDXtXrMmOoovjjM-Nn1Wj9rGSLNHJaQ3CDw_82Oc35_ioy5HwuRPhzlbvX-uxFudMHynumy1Lsi382msklJwhQNXA/s320/Cuotas+trimestrales+%25281%2529+%25285%2529.jpg" width="197" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi6gnyrR8KZBLyP5eWQ3lXLd5Nv87cEzjRe7xUOLY-V10jKuv1q2291UW9g3X2BtOeY6vT3IyMwuLL8WS-a6MiaZYOwBmIaSXTtEyqjXI3ORnehXF59SteRk59mtO3lW7nyfmXmt4WjZcY/s1600/20160123_000509.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="168" data-original-width="249" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi6gnyrR8KZBLyP5eWQ3lXLd5Nv87cEzjRe7xUOLY-V10jKuv1q2291UW9g3X2BtOeY6vT3IyMwuLL8WS-a6MiaZYOwBmIaSXTtEyqjXI3ORnehXF59SteRk59mtO3lW7nyfmXmt4WjZcY/s1600/20160123_000509.jpg" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span><br />
Outro exemplo témolo en novembro de 1941 a consecuencia do parto dunha vaca de Josefa García. Neste caso, procedeuse a matar o animal e despachalo entre os socios con autorización e certificado do veterinario:<br />
<br />
acordando gratificar al encargado de este trabajo con 30 pesetas, socio Carlos Posada, siendo el aprovechamiento total después de la gratificación de 649,50 pesetas.<br />
<br />
E por último, en maio de 1942 reúnese a directiva presidida por Manuel Teijeira Pérez de forma extraordinaria para estudar un único punto no orde do día:<br />
<br />
[…] en vista de la desgracia ocurrida a D. Lorenzo Penabad Fernández, vecino de San Miguel, apastando del ganado a orillas del mar y habiéndosele caido la res mayor nº 5 por un despeñadero próximo al sitio denominado Carreiro Novo de la mencionada parroquia, se proceda a su venta, estableciendo los precios siguientes: Carne sin hueso a 7 pts. Kilo, pierna con hueso a 6, brazo a 5, costillar, falda y lomo a 4. Nombrándose en comisión para ello a los señores D. Daniel Blanco Rodríguez, Domingo Rodríguez Dorado y el que suscribe, quedando autorizada esta comisión a variar los precios si así conviene a los intereses sociales.<br />
<br />
A ACCIÓN EN COLETIVIDADE<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Como vimos no artigo do Regulamento que enumeraba os fins do Sindicato Agrícola, Sociedad de Agricultores de San Miguel de Reinante, entre outros, estaba o de aproveitar as vantaxes da acción colectiva como podía ser a compra dunha máquina para mallar, a venda dos xatos ou a adquisición e subministro de sementes, fertilizantes e sulfatos. Tódolos anos se encargaban partidas de guano e se repartía para fertilizar as terras de labranza. Pedíanse e estudábanse ofertas de dous ou tres subministradores e sempre eran comúns dúas marcas: Medem e La Manjoya que acostumaban a comprar case sempre en Ribadeo, a Vda. de Casas e a Casa Gayol, inda que algún ano se estudou xestionar o transporte directamente dos portos de Coruña, Xixón ou Santarder e se tentou a compra directamente nestas cidades. Nunha das anotacións en febreiro de 1928 constan recibidos 1.000 sacos de guano descargados por Antonio Rodríguez Alonso, traballo polo que cobrou 25 pesetas a razón de dos y medio céntimos por saco.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEghD-wL_uZFpdRIW1BzILgTyF7Z13GwbeHHyMHrfzulF5rR9dwMmWFrVF_FrAaj2WCFamZc6FQ030PWp8YJk0qdi6Bf9dT1SYVbjxQ-_4H-KQhtW-tERCRfcJF4bgGrpgE-iCqKMdSgjgw/s1600/Sulfato+%25288%2529.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1015" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEghD-wL_uZFpdRIW1BzILgTyF7Z13GwbeHHyMHrfzulF5rR9dwMmWFrVF_FrAaj2WCFamZc6FQ030PWp8YJk0qdi6Bf9dT1SYVbjxQ-_4H-KQhtW-tERCRfcJF4bgGrpgE-iCqKMdSgjgw/s320/Sulfato+%25288%2529.jpg" width="203" /></a></div>
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Non vemos os mesmos exemplos de mancomunarse para a venda dos xatos que producían os socios, mais ben o contrario, creemos que foi un dos motivo de desacordo coa Federación Agraria de Ribadeo, da que A Sociedade entrou a formar parte en 1929. Pero isto verémolo mais adiante.<br />
<br />
ANOS DA GUERRA CIVIL E POSTGUERRA<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Non encontramos ningunha alusión directa nin indirecta referente ao levantamento militar nin a guerra civil na lectura das actas da Sociedade gandeira de San Miguel, pero non por eso pasa inadvertida ao lector por mor de moitos detalles e cambios que se observan no decorrer deses anos e seguintes. En setembro de 1936 ao parágrafo habitual con que principiaba o secretario a escritura da acta da reunión, engadíaslle unha nova frase, que non aparecia hasta o momento.<br />
<span style="white-space: pre;"> </span> ...reunidos, con lectura de auténtico permiso de la Autoridad Municipal...<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Fanse evidentes tamén as restricións de produtos que antes eran ofertados por varias casas subministradoras, e tampouco os prezos eran semellantes. Si o quilo de guano en 1935 custaba a 0,15 céntimos/quilo, en 1939 os provedores non contaban con existencias nin seguridade de conseguilo e non daban prezo anticipado, e en 1941 custaba a 0,36 céntimos/quilo. Igual acontece co sulfato e o caldo bordelés, si en 1935 Casa Gayol ofrecía mellorar calquera prezo, en 1939 sirve só parte do pedido, e a partir de 1941 precisábase xestionar o abastecemento na Sección Agronómica da Delegación do Ministerio de Agricultura en Lugo, e repartir ós socios en razón dos ferrados de patacas labrados, chegándose ao caso que se nomea unha comisión de tres socios para visitar a Josefa Devén e comprobar si efectivamente ten labrados seis ferrados de patacas, cantidade para a que solicitaba o sulfato.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh8P0PiCxbUPLG5z_bzXUpgwo2ONBk6tEv9LuuessXd2KJpAOkhOnDiq5rbNVd_YaTcnoHsXZzZI1foIokNG2k3JThv9kUh5vwcrE2OGnd0cnqjmXqn2-y1DSvg7vmZ2AWV04sJ0DOPpVQ/s1600/Guano+%25285%2529+%25282%2529.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1059" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh8P0PiCxbUPLG5z_bzXUpgwo2ONBk6tEv9LuuessXd2KJpAOkhOnDiq5rbNVd_YaTcnoHsXZzZI1foIokNG2k3JThv9kUh5vwcrE2OGnd0cnqjmXqn2-y1DSvg7vmZ2AWV04sJ0DOPpVQ/s320/Guano+%25285%2529+%25282%2529.jpg" width="211" /></a></div>
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Con todo, o maior problema de abastecemento é o da gasolina para o motor de mallar, pero diso falaremos logo ao falar desta faena executada durante moitos años de forma comunitaria e autoxestionada con motor máquina e aparellos propios da Sociedade.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhi4YqiUp2FskipdgU9sLKEHJYiaAILECXmbxc2V_39V2x9cjoeqZXbeblN7ToAdaXl55KGvXCim2Tug-vLc6daj2jiYb3vszTK8quaHrwsh9fX8xCsF6i-21Op22-7_c97xs7gyKbMXBk/s1600/Mallas++%25281%2529.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1216" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhi4YqiUp2FskipdgU9sLKEHJYiaAILECXmbxc2V_39V2x9cjoeqZXbeblN7ToAdaXl55KGvXCim2Tug-vLc6daj2jiYb3vszTK8quaHrwsh9fX8xCsF6i-21Op22-7_c97xs7gyKbMXBk/s320/Mallas++%25281%2529.jpg" width="243" /></a></div>
<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>E xa para concluír este apartado, transcribimos un punto da acta do día 15 de agosto de 1939, xa rematada a Guerra Civil, que quizais nos fala tamén de escaseza, de necesidade, de fame como moitas veces temos escoitado aos nosos maiores, e visto en infinidade de imaxes. A redacción tamén nos fai recordar aos grupos de civís paramilitares que se formaron por algunhas zonas do pais neses anos, inda que neste caso non fala de ningunha arma. Dí así:<br />
<br />
Habíendo obtenido este Sindicato la aprobación de las Fuerzas Armadas de Guardía Civil y Carabineros de esta zona se nombró una comisión permanente compuesta por miembros de esta Junta, (Directiva) cuya comisión tendrá como misión especial dirigir las patrullas que se formarán por vecinos de esta parroquia con el objeto y fin de practicar vigilancia en defensa de las cosechas e intereses de todos los vecinos de San Miguel.<br />
<br />
Non volve a haber referencias a esta vixilancia.<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>Xa coa guerra rematada, a lei de 2 de setembro de 1941 derogaba as de 1887 de asociacións e a de 1906 baixo a cal se crearan os sindicatos agrarios e outras asociacións de cooperativismo agrario, polo tanto quedaban fora da legalidade; a maioría foron disoltas, saqueadas, requisadas e confiscadas as súas sedes, depurados ou perseguidos os seus directivos. Só algúns sindicatos agrarios de signo católico e algunhas mutuas agrarias seguiron funcionando despois de 1936 coa tolerancia do réxime franquista, como sucedeu en San Miguel, basicamente porqué o seu funcionamento considerouse polas autoridades gobernativas neutro politicamente falando e, inda así, controladas logo do ano 1944 polas Hermandades Sindicales Agrarias e Cámaras Agrarias creadas polo novo réxime. Con todo e con eso, imaxinamos que unha organización que funcionaba elixindo os seus cargos en xuntas xerais, onde tódolos socios que o desexasen tiñan dereito a asistir, a presentar propostas, a debater e a votar, estarían celosamente vixiadas de cerca polo ollo da “autoridade competente”, o mesmo que o resto da poboación, tan de cerca como que en San Miguel había un cuartel da Garda Civil e os seus membros convivían co resto dos veciños.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhpBKfI6M8pmgd9lEl1AbrMB4JWS1efZ89Lh4szcgsT7kZyvwIrVYGUzacepo4P5yaXfgA_NDk3sjbcO_t_cCgNAFkeBVy4dXnsJIn1w3-Yhi-ZRouqbYenSsQ_0csqdvGw52DIXO9RjuM/s1600/29+-+%252815-05-1973%2529.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="652" data-original-width="1072" height="194" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhpBKfI6M8pmgd9lEl1AbrMB4JWS1efZ89Lh4szcgsT7kZyvwIrVYGUzacepo4P5yaXfgA_NDk3sjbcO_t_cCgNAFkeBVy4dXnsJIn1w3-Yhi-ZRouqbYenSsQ_0csqdvGw52DIXO9RjuM/s320/29+-+%252815-05-1973%2529.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi2_e5vLcKEuTW26IBqWZb0TNov5qyt0T7kN6CMt6EL3BgLPufscSqQI6jIQmhKRr-jN9d_JCkuDG-8nhXlN9PH_9L-HPFktucdv4w_JAbqNHkA3DGsm50B-yR6ggBL0G9mZq0G7l2a7TQ/s1600/15.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="514" data-original-width="719" height="228" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi2_e5vLcKEuTW26IBqWZb0TNov5qyt0T7kN6CMt6EL3BgLPufscSqQI6jIQmhKRr-jN9d_JCkuDG-8nhXlN9PH_9L-HPFktucdv4w_JAbqNHkA3DGsm50B-yR6ggBL0G9mZq0G7l2a7TQ/s320/15.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgCr0GjKthGD8KnEMkWwO8pGq9K9LlrsfYjVoRB9FztwC_iGcPU-olVjnh13CSoWoWJy4oa1MWsd-_7hHIE_uVtORi4nNzbsp8sS41ElreEpoGv84o6fcGLFJ7s_BxMJiuBObIPHU8BEeQ/s1600/Socios+da+Socied%25C3%25A1+por+anos+%25281%2529.png" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="500" data-original-width="900" height="177" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgCr0GjKthGD8KnEMkWwO8pGq9K9LlrsfYjVoRB9FztwC_iGcPU-olVjnh13CSoWoWJy4oa1MWsd-_7hHIE_uVtORi4nNzbsp8sS41ElreEpoGv84o6fcGLFJ7s_BxMJiuBObIPHU8BEeQ/s320/Socios+da+Socied%25C3%25A1+por+anos+%25281%2529.png" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhmuqtyQy4duKffmS90LEmYHdDLdW6wq5brIndx0Nb9tsEPQrW0nbkVUzDO_kj7RiwszVjwRJLktUh9ZNg0NnkSpzv8IKbDlf6-B2Duc4VMh_P8XAaVGA-Sxh8u2gbrf3s7TJBlrb8lgzo/s1600/34.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="514" data-original-width="513" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhmuqtyQy4duKffmS90LEmYHdDLdW6wq5brIndx0Nb9tsEPQrW0nbkVUzDO_kj7RiwszVjwRJLktUh9ZNg0NnkSpzv8IKbDlf6-B2Duc4VMh_P8XAaVGA-Sxh8u2gbrf3s7TJBlrb8lgzo/s320/34.jpg" width="319" /></a></div>
<br />NOELA FERNÁNDEZ SOTOhttp://www.blogger.com/profile/05837113930333826252noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6749970949675736043.post-67299557053307533962019-12-16T15:43:00.003-08:002019-12-16T15:43:49.337-08:00Os Colexios Novos de San Miguel
<br />
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Agora, a piques
de rematar o ano, pode ser un dos mellores momentos para falar da creación
dun<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>centro escolar como son os colexios
novos de San Miguel que o pasado curso celebraron o seu 50 aniversario.</span><br />
<br />
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Xa falamos das
escolas da Obra Pia de Felipe de Soto, ou dos colexios Vellos promovidos polos
Fillos de San Miguel y Reinante en Cuba e hoxe falaremos da construción do CEIP
San Miguel , vista <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>esta tamén como una
construción froito do traballo e da unión do pobo.</span><br />
<br />
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Para poder<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>situarnos, farei un pequeno resumo do momento
histórico que estábamos a vivir a nivel estatal no referente ao terreo
educativo.</span><br />
<br />
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Corren os anos
cincuenta, aínda que estamos en plena ditadura comezan a existir certos
movementos de apertura.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Comeza a verse a
educación como unha inversión, (ata ese momento considerábana coma un gasto que
atentaba contra o sistema) .</span><br />
<br />
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Promulgaranse
nestes anos tres leis educativas: a lei de ordenación do Ensino Medio (1953),
moi parella á Lei de Construcións escolares dese mesmo ano , e a Lei de<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ensinanzas técnicas do 1957.</span><br />
<br />
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">A primeira destas
leis supuxo un primeiro paso de cara á universalización da educación ata os 14
anos . </span><br />
<br />
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">A lei de
construcións,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>promovía un convenio entre
Estado, concellos e deputacións<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>de cara
a construción de escolas. Esta lei foi reformada posteriormente no ano 1964, xa
que a medida era insuficiente. O número de escolas<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>construídas era escaso ante un gran
crecemento demográfico, e a que<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>un novo
plan pedagóxico ía enfocado a concentrar os centros escolares, o que<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>provocaba que o tamaño das<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>escolas unitarias do momento era moi reducido
para albergar tanto alumnado, facíase preciso construír novos centros
escolares.</span><br />
<br />
<div style="margin-bottom: 9.0pt; margin-left: 48.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 18.0pt; text-align: justify; text-indent: 18.0pt;">
<span lang="GL" style="font-family: "Calibri","sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">Así pois esta lei no seu artigo primeiro di<i style="mso-bidi-font-style: normal;">: “<span style="color: black;">Las Escuelas públicas nacionales habrán de
ser instaladas en edificios que se ajusten a las necesidades escolares, bien
construídos de nueva planta o en los ya construidos en que se realicen las
convenientes obras de adaptación. Tanto éstas como las nuevas construcciones
serán realizadas, en lo posible, mediante la colaboración de las Corporaciones
locales y el Estado.”</span></i></span></div>
<br />
<div style="margin-bottom: 9.0pt; margin-left: 0cm; margin-right: 0cm; margin-top: 18.0pt; text-align: justify;">
<i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Calibri","sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">Corre o ano 1964, chega ao San Miguel o rumor de que a
Xunta provincial de Construcións Escolares vai dar unha importante subvención
para a construción dun edificio escolar aquí en Barreiros, dando resposta así
ao novo plan pedagóxico prantexado no 1957. Esto <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>requería a construción dun edificio de maior
tamaño que <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>os edificios existentes ata o
momento, xa que albergaría alumnos de todo o concello</span></i></div>
<br />
<div style="margin-bottom: 9.0pt; margin-left: 0cm; margin-right: 0cm; margin-top: 18.0pt; text-align: justify;">
<i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Calibri","sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">Os concello como tal debía aportar terreo cunhas
determinadas dimensións para poder optar a esta subvención e facerse cargo dos
custes a maiores que puidera haber sobre a subvención aportada pola Xunta
Provincial de Construcións Escolares.</span></i></div>
<br />
<div style="margin-bottom: 9.0pt; margin-left: 0cm; margin-right: 0cm; margin-top: 18.0pt; text-align: justify;">
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">O concello neste momento non tiña na súa propiedade ningún terreo coas
medidas precisas nin forma de facer fronte á compra dun terreo coas
características requiridas. </span><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="GL" style="color: black; font-family: "Calibri","sans-serif"; mso-ansi-language: GL; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-theme-font: minor-latin; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"></span></i></div>
<br />
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Será Guillermo
Vázquez Forjan (máis coñecido coma o “capataz”)<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>o que colla a batuta e en colaboración con<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Francisco Pérez Deben, Pedro Penabad Lanza,
Virgilio Díaz Gómez e Antonio Blanco Maseda os que axilizarán os trámites para
adquirir un terreo destinado á construción deste novo edificio(algúns destes
eran directivos da Sociedade Ganadera que funcionaba naqueles anos tan ben e
que aportaba tanto traballo comunal á vida de San Miguel.</span><br />
<br />
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">O concello mentres
faría os trámites precisos para conseguir a subvención precisa para tal
construción.</span><br />
<br />
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Barallaranse dúas
posibilidades <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>á hora de comprar terreo :
un terreo en Casaldeite propiedade de Antoña de Marcelino( aínda que semella
que non ten os metros precisos) e outra finca situada na Áspera propiedade de
Antonio Maseda Rodríguez, Antoño<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>de
Narciso .</span><br />
<br />
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Finalmente será
esta última finca a que convenza a esta comisión polas suas dimensións e porque
<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>o prezo que pedía o propietario era moi
asequible, unhas 100000 mil pesetas do momento, <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>un prezo xusto para un fin tan importante.</span><br />
<br />
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Así o 21 de
outubro de 1964 reúnense Francisco Pérez Deben, Pedro Penabad, Virgilio Díaz e
Antonio Blanco <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>e <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>firman ante Antonio Maseda Rodríguez<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>un préstamo de 10000 pesetas pola compra
deste terreo. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>É dicir, non so lles vende
o terreo se non que tamén lles ofrece a financiación de 10000 pesetas para
comezar coa construción.</span><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhXGE0JHZHAXYrR99SXkhe57O2wWOXVPcMhfVs0Oj8kbFq9ITz9Md1SOCKV-D3LZe0yWqsCDGyDtkLzSZZTS1HeXmSZbQ3k43eMDFb0dZ48azfy0-YvD8o5XMXndTtwduKYr_uRUdJmgLE/s1600/1.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="806" data-original-width="1168" height="220" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhXGE0JHZHAXYrR99SXkhe57O2wWOXVPcMhfVs0Oj8kbFq9ITz9Md1SOCKV-D3LZe0yWqsCDGyDtkLzSZZTS1HeXmSZbQ3k43eMDFb0dZ48azfy0-YvD8o5XMXndTtwduKYr_uRUdJmgLE/s320/1.JPG" width="320" /></a></div>
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;"><br /></span>
<br />
<br />
<br />
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Reuniranse o doce
de xullo de 1965 na casa do concello con Casiano Moreno Sierra (alcalde do
momento). </span><br />
<br />
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Maniféstanlle a
este, que teñen coñecemento de que a Xunta Provincial de construcións escolares
ten previsto construír un edificio destinado a escolas concentradas na
parroquia de San Miguel . Construción provista <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>de seis aulas, seis vivendas de Mestre , zona
de direción e comedor.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Estaría
subvencionado este edificio con 1800000ptsas debendo completar o concello coa
cantidade precisa ata o remate.</span><br />
<br />
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Cónstalles a
imposibilidade do concello<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>de aportar
ningunha cantidade para o fin e ante o risco de que se perda tal subvención e
non se faga obra de tal calibre comprométense en nome propio e no dos seus
conveciños a facer as obras de referencia na cantidade dun millón oitocentas
mil pesetas con arregro ao proxecto técnico que servía de base para as mesmas
correndo a cargo de dita cantidade os descontos legais propios desta clase de
obras e para elo van facer uso da<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>prestación persoal e de transporte, aceptando materiais e calquera tipo
de donativos que poidan recollerse de particulares ou de entidades tanto
públicas como privadas incluída a subvención de 30000 ptas que ten solicitada o
concello por construción de vivenda da Delegación Provincial do Ministerio de
Vivenda, e calquera outra que puidera conseguirse con destino a esta obra.</span><br />
<br />
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Tres<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>días despois reúnense Francisco Pérez<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Deben,Narciso Blanco Maseda, Virgilio Díaz Gómez,
Antonio Blanco Maseda e Guillermo Vázquez Forjan con Ernesto García Fernández
contratista e veciño de Vegadeo para firmaren un contrato privado no que
Ernesto García comprometíase á construción do edificio escolar así coma pozo de
auga potable en acordo aos proxectos oficiais aprobados para o efecto na
cantidade de 1.800.000 máis 180.000 destinadas á construcción de seis vivendas<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>que vai subvencionar o Ministerio de Vivenda
ascendendo o presuposto total a 1980000 pesetas.</span><br />
<br />
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">A cantidade irán
abonándoa <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>segundo <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>as certificacións que lle vaian expedindo os
servizos técnicos.</span><br />
<br />
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Pola súa parte a
comisión administrativa comprometíase a aportar materiais e persoal aparte de:</span><br />
<br />
<div style="mso-list: l1 level1 lfo1; text-indent: -18.0pt;">
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-family: Calibri; mso-bidi-theme-font: minor-latin;"><span style="mso-list: Ignore;">1-<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";">
</span></span></span><span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Abrir
o pozo de auga</span></div>
<br />
<div style="mso-list: l1 level1 lfo1; text-indent: -18.0pt;">
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-family: Calibri; mso-bidi-theme-font: minor-latin;"><span style="mso-list: Ignore;">2-<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";">
</span></span></span><span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Abrir
zanxas para os cimentos e fosa séptica</span></div>
<br />
<div style="mso-list: l1 level1 lfo1; text-indent: -18.0pt;">
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-family: Calibri; mso-bidi-theme-font: minor-latin;"><span style="mso-list: Ignore;">3-<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";">
</span></span></span><span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Colocar
a pe de obrar a pedra precisa para cimentar e hormigonar</span></div>
<br />
<div style="mso-list: l1 level1 lfo1; text-indent: -18.0pt;">
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-family: Calibri; mso-bidi-theme-font: minor-latin;"><span style="mso-list: Ignore;">4-<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";">
</span></span></span><span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Facilitarlle
obreiros con prestación persoal que precise para os traballos de hormigonado</span></div>
<br />
<div style="mso-list: l1 level1 lfo1; text-indent: -18.0pt;">
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-family: Calibri; mso-bidi-theme-font: minor-latin;"><span style="mso-list: Ignore;">5-<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";">
</span></span></span><span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Os
suministros que se especifican serán feitos a tempo para que non se interrompa
a marcha normal </span></div>
<br />
<div style="mso-list: l1 level1 lfo1; text-indent: -18.0pt;">
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-family: Calibri; mso-bidi-theme-font: minor-latin;"><span style="mso-list: Ignore;">6-<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";">
</span></span></span><span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Por
cada día de traballo que o contratista perdera por falta de mateiral ou persoal
indemnizaráselle con 3000 ptas</span></div>
<br />
<div style="mso-list: l1 level1 lfo1; text-indent: -18.0pt;">
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-family: Calibri; mso-bidi-theme-font: minor-latin;"><span style="mso-list: Ignore;">7-<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";">
</span></span></span><span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">a
obra tiña que estar rematada <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>nun prazo
máximo de dous anos e medio.</span></div>
<div style="mso-list: l1 level1 lfo1; text-indent: -18.0pt;">
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;"><br /></span></div>
<br />
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Feito este
contrato póñense mans á obra, cómo conseguirán facer fronte a todos os gastos e
a afrontar tal cantidade de traballo?Apelando á unidade!.</span><br />
<br />
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Tras unha reunión
cos conveciños, acordan que cada casa do pobo debía aportar unha cantidade
mínima de 275 pesetas para abonar o terreo comprado a Don Antonio Maseda
Rodríguez así coma reunir a cantidade precisa para que o centro esté rematado.</span><br />
<br />
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Para conseguir
esta aportación económica dividirán o pobo en 8 zonas e a cada zona irán casa
a<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>casa recollendo a aportación económica
estipulada</span><br />
<br />
<div style="mso-list: l0 level1 lfo2; text-indent: -18.0pt;">
<span lang="GL" style="font-family: Symbol; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-fareast-font-family: Symbol;"><span style="mso-list: Ignore;">·<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";">
</span></span></span><span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Barrio
da Barranca ( Barranca, Ferrería, Martices</span></div>
<br />
<div style="mso-list: l0 level1 lfo2; text-indent: -18.0pt;">
<span lang="GL" style="font-family: Symbol; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-fareast-font-family: Symbol;"><span style="mso-list: Ignore;">·<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";">
</span></span></span><span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Barrio
dos Campos (Campos e Pasadas)</span></div>
<br />
<div style="mso-list: l0 level1 lfo2; text-indent: -18.0pt;">
<span lang="GL" style="font-family: Symbol; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-fareast-font-family: Symbol;"><span style="mso-list: Ignore;">·<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";">
</span></span></span><span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Barrio
de Casaldeite ( casaldeite, Outeiro e Curro)</span></div>
<br />
<div style="mso-list: l0 level1 lfo2; text-indent: -18.0pt;">
<span lang="GL" style="font-family: Symbol; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-fareast-font-family: Symbol;"><span style="mso-list: Ignore;">·<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";">
</span></span></span><span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Barrio
de Nogueiredo (Valgas, Granda, Entrerríos e Nogueiredo)</span></div>
<br />
<div style="mso-list: l0 level1 lfo2; text-indent: -18.0pt;">
<span lang="GL" style="font-family: Symbol; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-fareast-font-family: Symbol;"><span style="mso-list: Ignore;">·<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";">
</span></span></span><span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Barrio
de Pumarín</span></div>
<br />
<div style="mso-list: l0 level1 lfo2; text-indent: -18.0pt;">
<span lang="GL" style="font-family: Symbol; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-fareast-font-family: Symbol;"><span style="mso-list: Ignore;">·<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";">
</span></span></span><span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Barrio
de Salxende</span></div>
<br />
<div style="mso-list: l0 level1 lfo2; text-indent: -18.0pt;">
<span lang="GL" style="font-family: Symbol; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-fareast-font-family: Symbol;"><span style="mso-list: Ignore;">·<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";">
</span></span></span><span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Barrio
do Souto (áspera e Obra Pía)</span></div>
<br />
<div style="mso-list: l0 level1 lfo2; text-indent: -18.0pt;">
<span lang="GL" style="font-family: Symbol; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-fareast-font-family: Symbol;"><span style="mso-list: Ignore;">·<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";">
</span></span></span><span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Barrio
de Pumarrubín</span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg5wWOFxNizu-KVqKugtks1p-5zDF6cU6CtpvbEHKNSG53gwGGgc_-kF_eKXE7hbhCUVDN-fNbZ5gbtRBf4NL9vgUPnFSqP7xucj1UPBSh9sKmV3Q_Y3IokzQ_uvQ_pbBaaksrvFTwjIvo/s1600/2.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="807" data-original-width="1154" height="223" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg5wWOFxNizu-KVqKugtks1p-5zDF6cU6CtpvbEHKNSG53gwGGgc_-kF_eKXE7hbhCUVDN-fNbZ5gbtRBf4NL9vgUPnFSqP7xucj1UPBSh9sKmV3Q_Y3IokzQ_uvQ_pbBaaksrvFTwjIvo/s320/2.JPG" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiIIBs4WNyFrLFDgfYlyLr1rd6ENNvg4bMN-PGFIYM0ZqugUvi3-fltCv_NfjxIoncj1lLM9MiUSibsvS3RcznNPi3olYE6b7SP4JFCr9cxzTam8gg5txCOiDvPYh2n0IC6M_5hKvaVtwM/s1600/3.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="801" data-original-width="1164" height="220" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiIIBs4WNyFrLFDgfYlyLr1rd6ENNvg4bMN-PGFIYM0ZqugUvi3-fltCv_NfjxIoncj1lLM9MiUSibsvS3RcznNPi3olYE6b7SP4JFCr9cxzTam8gg5txCOiDvPYh2n0IC6M_5hKvaVtwM/s320/3.JPG" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiJW8j9FA15XG1c5WUgAG_069-qQ1Cy2M-ICKK1_A3wze6s3GqOSh32DxdCq-1-v3nExIRqiNIekHk3VhMLZtboOZEZiiHOg-BIZdefymWk6F_bTHbJH_NRI_q-NDRn7s01xh7TUZL3G98/s1600/4.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="822" data-original-width="1163" height="226" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiJW8j9FA15XG1c5WUgAG_069-qQ1Cy2M-ICKK1_A3wze6s3GqOSh32DxdCq-1-v3nExIRqiNIekHk3VhMLZtboOZEZiiHOg-BIZdefymWk6F_bTHbJH_NRI_q-NDRn7s01xh7TUZL3G98/s320/4.JPG" width="320" /></a></div>
<div style="mso-list: l0 level1 lfo2; text-indent: -18.0pt;">
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;"><br /></span></div>
<br />
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Tras unha
primeira aportación recadáronse 61665 pesetas, cantidade que se facía
insuficiente para afrontar <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>o custo do
terreo , acordaron facer unha nova aportación de 100 pesetas por casa
recaudando nesta segunda recadación 14300.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span></span><br />
<br />
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Nesta prestación
económica, cobraron vital importancia as aportacións dos emigrados a Suiza,
Francia, Brasil… que novamente xiraron grandes cantidades de diñeiro para facer
realidade esta construción tan primordial. Curiosamente, algúns destes
emigrados xa aportaran cartos para a construción<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>do edificio promovido pola Asociación Cívico
Recreativa Hijos de San Miguel y Reinante. </span><br />
<br />
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Un ano despois, o
14 de outubro do 1965 Antonio Maseda Rodríguez asina un documento no que
corrobora o pago da débeda contraída con el pola compra do terreo 100.000 ptas.</span><br />
<br />
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Como nota
meramente anecdótica sinalar que a aqueles que aportaron unha maior cota
económica do<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>que lles correspondía foron
agasallados cunha participación de lotaría naquel ano 65.</span><br />
<br />
<br />
<br />
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Como ben lestes,
no contrato firmado co contratista, facían referencia á prestación persoal dos
veciños para a construción do pozo de auga, da cimentación, da zanxa para a
fosa séptica…</span><br />
<br />
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Coordinou esta
actividade o alcalde pedáneo do pobo Francisco Pérez Debén (membro da comisión).</span><br />
<br />
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Cada zona estipulada,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>tiña un alcalde de barrio que dirixiría as
tarefas. Cada zona ou barrio<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>tiña un día á semana estipulado para o
traballo no edificio. Aqueles que non acudían o día que lles correspondía tiñan
unha sanción de xeito que así todo o pobo aportaría o traballo tan preciso para
tal fin.</span><br />
<br />
<br />
<br />
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Así foi que no
curso 1968-1969 se inaugurou o edificio escolar do que este curso pasado se
celebraron os seus actos conmemorativos. Aquí a pequena aportación <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Espigueira a tan importante logro do pobo,
lugar <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>polo que tantos pasamos e do que
tan orgullosos nos sentimos. Esperamos as aportacións que puideran achegarnos
aqueles primeiros alumnos.</span><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiai2JSrzDAK7Akxbp3hCQETzPfeDifyAVu2zVvQaYQyBhRebA3iNn4INtp2alVPnM6UbccoIIe3v8pOR7NTfkpmljJ6-iOPDHuVBDjzngmuF1KXaNgxXXeJ1a2agMX0oU-HSRyWhAAgts/s1600/7.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="759" data-original-width="1157" height="209" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiai2JSrzDAK7Akxbp3hCQETzPfeDifyAVu2zVvQaYQyBhRebA3iNn4INtp2alVPnM6UbccoIIe3v8pOR7NTfkpmljJ6-iOPDHuVBDjzngmuF1KXaNgxXXeJ1a2agMX0oU-HSRyWhAAgts/s320/7.JPG" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg1P3Pnq9nHcJGeq8HOfx1SPv41PzEAoJVno1hnS7XtrpheJdrzgUklv5VbtmoIHZwPt1WkL4xmnlmh3uQsnVgmbu3KTCsKYfGa3UJ0CuwnoX9u79BHd-mq0Nv5ilsCoH0wSxsWhYanx4Q/s1600/6.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="770" data-original-width="1148" height="214" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg1P3Pnq9nHcJGeq8HOfx1SPv41PzEAoJVno1hnS7XtrpheJdrzgUklv5VbtmoIHZwPt1WkL4xmnlmh3uQsnVgmbu3KTCsKYfGa3UJ0CuwnoX9u79BHd-mq0Nv5ilsCoH0wSxsWhYanx4Q/s320/6.JPG" width="320" /></a></div>
<br />
<br />
Grazas a María Isabel Vázquez, Antonio Díaz e a Dolores Blanco pola súa axuda. Con isto damos respota a unha petición de hai meses, para que os nosos colaboradores, socios e ante todo amigos vexan que non esquecemos nada do que nos dicides.NOELA FERNÁNDEZ SOTOhttp://www.blogger.com/profile/05837113930333826252noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-6749970949675736043.post-44323785920328563852019-11-27T15:02:00.001-08:002019-11-27T15:02:27.297-08:00O Pazo de Outeiro por Francisco José Campos DoradoESCUDO DA CASA DO OUTEIRO<br />
<br />
<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg6vBPcPhyMp2FQeXOua4g8Z3LnosVCvvG2F__TsHWYiUP77AJESgj9ifmLf26xeFde-IcO2dhz6AntsqNBWFwJPOeo77JShOOtTccVIxRHpkhuLEFro5eNzVhmQkJejZIQtiF2LvKGaWc/s1600/Screenshot_2019-11-27-22-51-01-232_com.microsoft.office.word.png" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="786" data-original-width="704" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg6vBPcPhyMp2FQeXOua4g8Z3LnosVCvvG2F__TsHWYiUP77AJESgj9ifmLf26xeFde-IcO2dhz6AntsqNBWFwJPOeo77JShOOtTccVIxRHpkhuLEFro5eNzVhmQkJejZIQtiF2LvKGaWc/s320/Screenshot_2019-11-27-22-51-01-232_com.microsoft.office.word.png" width="286" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<br />
<br />
O Escudo de Armas da Casa do Outeiro (Foto 1 e remarcado) sen data de construción, ten a forma clásica do Escudo Heráldico español e está timbrado cunha cruz Cristiá que apoia na bordura sen rompela e onde se le o lema “ABANTE CON LA CRUZ ABANTE” similar o das armas dos VILLAAMIL: “VILLAAMIL AVANTE CON ESTA CRUZ DELANTE” e ás armas dos MENENDEZ NAVIA: “MENENDEZ AVANTE CON LA CRUZ ADELANTE”. A cruz é característica, neste caso, dun familiar do Santo Oficio do Tribunal da Inquisición do Reino de Galicia, e a súa forma é a propia dun cabaleiro laico. O adorno exterior semella un fermoso pergamiño que se envolve sobre a bordura facendo de soportes en ambos flancos e de sostén da punta.<br />
Un Escudo de Armas de Celeiro de Mariñaos (Foto 2) gravado na cartela co ano 1700, presenta as mesmas Armas nos catro cuarteis, en cambio a súa forma ovalada é propia das Armas dun eclesiástico, e os lambrequíns están formados por un rico ornamento de follas de acanto con volutas moi ciceladas.<br />
A casa do Outeiro, parece ser que foi a residencia de D. SANCHO MANUEL MENENDEZ NAVIA Y VILLAAMIL que era veciño de San Miguel de Reinante, segundo un foro do 13 de novembro de 1717, e estaba casado con D.ª Mª JOSEFA FUERTES SIERRA PRELO CASTRILLÓN, ou ben, pertenceu ao seu fillo D. BALTASAR MENENDEZ NAVIA VILLAMIL (Y FUERTES SIERRA), pois tamén consta apuntado como confrade fundador no Libro da Cofradía de San Antonio de Padua (1751-1803) da Igrexa de Parroquial de San Miguel de Reinante. E posible que tamén puidese ser primeiro dun e logo do outro.<br />
D. BALTASAR MENÉNDEZ NAVIA E VILLAAMIL estaba casado con D.ª. MARÍA LUISA DE CARMEN TRELLES PRELO CASTRILLÓN e tal como expresa o testamento de 1668 de D. BALTASAR MENÉNDEZ NAVIA Y SIERRA, era “Familiar do Sto. Oficio da Inquisición de este Reino de Galiza”.<br />
D.ª CATHALINA DE VIVERO, fai testamento en 1663 ante o escribán D. Alonso Rodríguez Villares, quen o publica o 14-Xuño-1664, no que se di que D.ª CATHALINA otorga e fai venta “Real y Verdadera” a D. BALTHASAR MENDEZ NAVIA Y SIERRA de Ribadeo, e a súa muller D.ª ANTONIA HESTRADA RIO E MANRIQUE de casas e posesións diversas.<br />
Para engadir un dato máis, tamén sabemos que na documentación privada da Casa do Curioso de Sarxende, nas partexas de 1843 fanse pagos por terras das herdades a “capela dos Villaamil” de Ribadeo.<br />
As armas destes escudos do Outeiro e de Celeiro son practicamente as mesmas que as que presenta o Escudo de Armas da Casa do Patín de Ribadeo e as do Escudo de Armas da Casa da Praza do Campo (casa do antigo Comercio de Maseda de Ribadeo).<br />
Primeiro cuartel: unha banda engulida de dous dragantes e un home armado con alabarda en posición vixiante, sostido no que parece a cuberta dun barco. No caso do escudo de Celeiro, o vixiante está sobre un escudo faixado. Son armas dos NAVIA e dos BUSTO, estes últimos poderosos comerciantes marítimos. A simboloxía que representa este cuartel é similar a dos 1º e 3º do escudo dos BUSTO, situado na fachada Norte da Casa de Dª María Lamas e de D. José Navarro Reverter da súa casa da Rúa Viejo Pancho de Ribadeo. Esto débese a que os BUSTO emparentaron cos LAMAS DE QUINTALONGA (véxase abaixo a Árbore Xenealóxica). Son igualmente Armas dos MENENDEZ NAVIA emparentados cos VILLAAMIL, segundo se pode ver no escudo da Casa do Patín de Ribadeo que data tamén do ano 1700.<br />
Segundo cuartel: unha aguia coroada mirando a destra, co voo baixado ou de ás caídas, das Armas dos AGUIAR e a cada lado da cabeza e a mesma altura dúas coroas laterais das Armas dos VILLAAMIL (en campo de azur unha aguia coroada de ás baixas de prata, con dúas coroas laterais do mesmo metal á mesma altura da cabeza)<br />
Terceiro cuartel: unha aguia coroada mirando a sinistra, co voo baixado ou de ás caídas, das armas dos PARDO (de ANDRADE) (en campo de sinople unha aguia de prata coas ás baixas, coroada co mesmo metal) (Nota: a aguia é similar a do 4º cuartel da capela da Virxe de Lurdes da igrexa de Sta. María do Campo de Ribadeo)<br />
Cuarto cuartel: castelo sobre ondas de auga das armas dos VILLAAMIL.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgkKwXZDGdB5oaG6FMdl7yJM87gokBO8S_OZBuLiI26HHPIHJdZoRZltyMSsHxpAmt3ZJO1Wqda4MXvqehDuQMu1ICSnz8LePwRUlK0uFm8-OdezI6O0Iz7lpHr-acTVOBosKPjugtrTLU/s1600/IMG_20191127_225347.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="248" data-original-width="695" height="114" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgkKwXZDGdB5oaG6FMdl7yJM87gokBO8S_OZBuLiI26HHPIHJdZoRZltyMSsHxpAmt3ZJO1Wqda4MXvqehDuQMu1ICSnz8LePwRUlK0uFm8-OdezI6O0Iz7lpHr-acTVOBosKPjugtrTLU/s320/IMG_20191127_225347.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<br />
<br />
Lintel de fiestra na CASA DO OUTEIRO<br />
Sen descifrar o seu simbolismo de forma fidedigna, podemos arriscar algunha hipóteses:<br />
Figura central alta: parece un chevronado medieval cun pal central en cruz rodeado de símbolos sen descifrar. Esta figura está feita nunha pedra labrada de moi antigo, e non parece da mesma época cas laterais.<br />
Figuras laterais altas: puideran ser alegorías o lema dos Reis Católicos: “Tanto monta, monta tanto”, pois parece unha coroa centrada sobre o brazo en equilibrio dunha balanza e os círculos representan os “pratiños de pesar” // tamén parecen dúas bandexas con pé, a modo de froiteiros, que conteñen unha coroa // parecen dúas carrozas vistas de lado (dúas rodas de tres radios unidas por unha plataforma que soporta un eixe central, que a súa vez aguanta un teito curvado en dúas augas rematadas por unha lona enrolada. Sobre o teito, o haber unha coroa, sería a carruaxe dun nobre, que debido o conxunto simbólico de toda a casa, pertence a un eclesiástico.<br />
Cruz central: parécese a cruz con veneras dos Ribadeneira, aínda que esta é máis alargada e asemella unha cruz cristiá pometeada.<br />
<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhjsA1rAT2yi_Or6P41Wc62NNyVXjwcBSRnZB5Ao-Q02R31pAlNwb75iKvPbzKQcq53bdCU_TvQsMVKpAiKoGHx2Nek1ZgzCCd5WNE8mSOe4hMCNA02pN2J9zUMS9dquFBYKKAxRYcHh3c/s1600/Screenshot_2019-11-28-00-01-22-827_com.microsoft.office.word.png" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="195" data-original-width="393" height="158" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhjsA1rAT2yi_Or6P41Wc62NNyVXjwcBSRnZB5Ao-Q02R31pAlNwb75iKvPbzKQcq53bdCU_TvQsMVKpAiKoGHx2Nek1ZgzCCd5WNE8mSOe4hMCNA02pN2J9zUMS9dquFBYKKAxRYcHh3c/s320/Screenshot_2019-11-28-00-01-22-827_com.microsoft.office.word.png" width="320" /></a></div>
<br />
Pedras labradas baixo a cornixa lateral destra da CASA DO OUTEIRO, de simbolismo enigmático.<br />
A pedra esquerda parece labrada coa forma das ramas dunha árbore (?)<br />
A pedra destra ten forma clara dunha frecha que apunta cara arriba, sobre un símbolo en forma de roda de catro radios, de maneira similar aos círculos de tres radios da pedra antedita.<br />
<br />
ÁRBORE XENEALÓXICA dos Señores da Casa do Outeiro<br />
1. Salvador Menéndez Navia Villamil (canónico e tesoureiro da catedral de Mondoñedo en 1719. É o que reconstrúe a capela de San Roque de Ribadeo)<br />
2. Sancho Manuel Menéndez Navia Villamil + Mª Josefa Fuertes Sierra Prelo Castrillón<br />
1. Baltasar Menéndez de Navia y Villamil (Señor da Casa de Navia de los Limones da vila de Navia<span style="white-space: pre;"> </span>e Señor desta Casa do Outeiro de San Miguel de Reinante) + Mª Luisa de Carmen Trelles Prelo<span style="white-space: pre;"> </span>Castrillón<br />
<span style="white-space: pre;"> </span> 1.Juan Antonio Menéndez Navia Villamil y Trelles (1752-1815) + Melchora Mª Valledor y<span style="white-space: pre;"> </span> Lamas (f.1829)<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>1. Mª Luisa Menéndez Navia y Valledor (1771-1852)+ Vicente Francisco José Lamas de<span style="white-space: pre;"> </span>la Torre (1765-1817)(Señor do Pazo de Quintalonga de Vilaosende)<br />
<span style="white-space: pre;"> </span> 1. Ramón Lamas Menéndez Navia (n.18-Abr-1795)foi elixido representante de Galicia<span style="white-space: pre;"> </span> nas Cortes durante o trienio Liberal 1820-23 ata 1835. Debido a unha incapacidade<span style="white-space: pre;"> </span> quen seguiu a sucesión de Quintalonga foi seu irmán D. Vicente)<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>2. Vicente Lamas Menéndez Navia (n.1796)(señor de Quintalonga) + María Teresa<span style="white-space: pre;"> </span>Navia Osorio y Álvarez Viart (filla do VIII Marqués de Santa Cruz de<span style="white-space: pre;"> </span>Marcenado (1814)<br />
<span style="white-space: pre;"> </span> Teñen cinco fillos: José María, Álvaro (1846); Manuel (1847); Ramón (1851)<span style="white-space: pre;"> </span> e Rafael Lamas Navia Osorio. Quen sigue a sucesión familiar de Quintalonga<span style="white-space: pre;"> </span> é o cuarto dos fillos, D. Ramón (1851).<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>1. Ramón Lamas Navia Osorio (1851-1926)+ Anunciación Amalia Sanjurjo<br />
<span style="white-space: pre;"> </span> 1. María Teresa Lamas Sanjurjo (1886-1970)+ José Navarro Reverter<span style="white-space: pre;"> </span> y Gomis (matrimonio celebrado en Madrid en 1910 // D. José falece<span style="white-space: pre;"> </span> o 27-Marzo-1942, pero antes vende esta Casa do Outeiro, que era<span style="white-space: pre;"> </span> herdanza da súa muller)<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />NOELA FERNÁNDEZ SOTOhttp://www.blogger.com/profile/05837113930333826252noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6749970949675736043.post-1485995098478955212019-10-27T07:13:00.001-07:002019-10-27T07:55:55.843-07:00Parladoiro os simbolos dos hórreos da MariñaOnte contamos coa presenza de Manuel Rivero: antropólogo, psicólogo e coach que nos falou da simboloxía dos hórreos da Mariña.<br />
A importancia que estas edificacións q tiñan para os nosos ancestros quedaba patente nos seus símbolos tallados coidadosamente na súa pedra, símbolos protectores que semellan dicirnos aínda hoxe en día"protexe a nosa colleita e sustento para o inverno."<br />
Pouco a pouco a súa importancia foi en declive case que coma o noso rural, e foron case q olvidados por todos.<br />
Contadores de historias e protectores do fogar cando un hórreo cae a casa pecha... Coidemos do noso patrimonio para que os nosos pobos non esmorezan, xa que quen esquece as súas raíces perde a súa identidade.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEheHG8SMu6HyvHpyK88LlUCvYzYazavfnI1NhG-DQjmSQLBDuIwYPO2HDlMOrVnwCxjinow8EkxqCzaLv07sKabWENRaJbDfzsn5mLXGrcqf3YG0xZp_A5Ppn0oziWLB0OjYRWEdSYEiNo/s1600/IMG_20191026_181222.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1199" data-original-width="1600" height="239" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEheHG8SMu6HyvHpyK88LlUCvYzYazavfnI1NhG-DQjmSQLBDuIwYPO2HDlMOrVnwCxjinow8EkxqCzaLv07sKabWENRaJbDfzsn5mLXGrcqf3YG0xZp_A5Ppn0oziWLB0OjYRWEdSYEiNo/s320/IMG_20191026_181222.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEidfsXyVpjUg4jLYqm-q88xh65vPpAcQswCRqyK-odtk_x7upwQC46BoBaWPCgmZyfevFYJeJPkbtaCM66sb5rRhsU7n3V6PRQy9bl6NLaMvYqvXE8fFZ50EIUXbtTm0bqyHts3PJE73YE/s1600/IMG-20191026-WA0009.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="738" data-original-width="1599" height="147" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEidfsXyVpjUg4jLYqm-q88xh65vPpAcQswCRqyK-odtk_x7upwQC46BoBaWPCgmZyfevFYJeJPkbtaCM66sb5rRhsU7n3V6PRQy9bl6NLaMvYqvXE8fFZ50EIUXbtTm0bqyHts3PJE73YE/s320/IMG-20191026-WA0009.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgISamTskXQvV4QLVVdxMDXVAffjZtZRotmQ70JMuR0U4vrJyYjWFkOi_72EFJPV2JtQsY0UnuLa4p5PLPjIQQ995HyYtCciPHFgJEBOCn8hKaYyv9HFDbZ6OzeaHakAJAJ8gTTsPKZLZs/s1600/IMG-20191026-WA0011.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="738" data-original-width="1599" height="147" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgISamTskXQvV4QLVVdxMDXVAffjZtZRotmQ70JMuR0U4vrJyYjWFkOi_72EFJPV2JtQsY0UnuLa4p5PLPjIQQ995HyYtCciPHFgJEBOCn8hKaYyv9HFDbZ6OzeaHakAJAJ8gTTsPKZLZs/s320/IMG-20191026-WA0011.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg6A2nuPGKXVK3mSH27lPqzlutsM11nNcPrmbriwdHWqjkWVknYJb5VFrXC-ukC2pNaYWe2OM1r60lSwJ00sW85uUSTasZB5mz3J4fAuQQssXKyC_a40nreoH7t9OLHUBIxs3t0gFfQ2_0/s1600/IMG-20191026-WA0013.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="738" data-original-width="1599" height="147" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg6A2nuPGKXVK3mSH27lPqzlutsM11nNcPrmbriwdHWqjkWVknYJb5VFrXC-ukC2pNaYWe2OM1r60lSwJ00sW85uUSTasZB5mz3J4fAuQQssXKyC_a40nreoH7t9OLHUBIxs3t0gFfQ2_0/s320/IMG-20191026-WA0013.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhy9WBJlVXyzPUvvQxleNqKvjbrpFUoMH8x6Ptt1Wcuv55XsxGB_aqGk6xyJBexvcyy63S3XtqE4UKbzfrqdBWF4IRmHSdiRncQpsM1zP28YswWO_JPvQzx5C0WPfHXVveQj6fDJQPvOJw/s1600/IMG-20191026-WA0014.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="738" data-original-width="1599" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhy9WBJlVXyzPUvvQxleNqKvjbrpFUoMH8x6Ptt1Wcuv55XsxGB_aqGk6xyJBexvcyy63S3XtqE4UKbzfrqdBWF4IRmHSdiRncQpsM1zP28YswWO_JPvQzx5C0WPfHXVveQj6fDJQPvOJw/s1600/IMG-20191026-WA0014.jpg" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEirnwkEUMlOf_SMlRih5xMXXob2qU0X2t23s-HxMv9DP2yzE74e4gGo1sMRmr8IcfodgVjp2_v01smp8fOCCRBJ5u5qq1_c7giM6zt2_ojx1Q620MBbMk5SJBcv2zkS95CPzr1quRhUbCM/s1600/IMG-20191026-WA0017.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="738" data-original-width="1599" height="147" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEirnwkEUMlOf_SMlRih5xMXXob2qU0X2t23s-HxMv9DP2yzE74e4gGo1sMRmr8IcfodgVjp2_v01smp8fOCCRBJ5u5qq1_c7giM6zt2_ojx1Q620MBbMk5SJBcv2zkS95CPzr1quRhUbCM/s320/IMG-20191026-WA0017.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjc__DCJbQAiIJVVl0qZFecUkWuYnw0mnxVKtWYwuEwtMUNOA1XJmeEvvPrnhHGnUizI4yQLPetyLBQzDxyFFkMjkQnKmOGK_mp8cMuxG8IQy1I8iWWWldntoOv7eYpw19dxPij4ttXL0k/s1600/IMG-20191026-WA0018.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="738" data-original-width="1599" height="147" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjc__DCJbQAiIJVVl0qZFecUkWuYnw0mnxVKtWYwuEwtMUNOA1XJmeEvvPrnhHGnUizI4yQLPetyLBQzDxyFFkMjkQnKmOGK_mp8cMuxG8IQy1I8iWWWldntoOv7eYpw19dxPij4ttXL0k/s320/IMG-20191026-WA0018.jpg" width="320" /></a></div>
NOELA FERNÁNDEZ SOTOhttp://www.blogger.com/profile/05837113930333826252noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6749970949675736043.post-7829936613679913632019-10-16T12:16:00.000-07:002019-10-17T10:23:53.615-07:00<div align="center" style="font-family: "arial","helvetica",sans-serif; font-size: 13.33px; font-variant: normal; letter-spacing: normal; line-height: 150%; margin-bottom: 0pt; text-align: center; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<div align="center" style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: center; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<b><span style="color: white; font-size: 12pt; line-height: 150%;">O PLANTEL DE EXTENSIÓN AGRARIA EN SAN MIGUEL DE REINANTE</span></b></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;"></span><br /></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">Situamos o orixe do plantel xuvenil de Extensión Agraria polo ano 1969 cando os integrantes da oficina de Ribadeo se poñen contacto coa xuventude de San Miguel e lle plantexa a formación dun
Plantel no pobo. A relación puido aparecer polo traballo que realizaban os funcionarios de Extensión Agraria sobre o terreo, relacionándose cos agricultores e coas sociedades agrarias, ou polos primeiros pasos para levar a cabo a Concentración Parcelaria,
que, en San Miguel, non foi posible.</span></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">Os planteles xuveniles de Estensión Agraria estaban formados por mozos de ambos sexos maiores de catorce anos, cos que se traballaba en diversas actividades co fin
de elevar os seus coñecementos en materia agraria e cultural e, en base a eso, elevar o nivel de vida do futuro agricultor.</span></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">A oficina de Ribadeo estaba dirixida por Antonio Oca Fernández, acompañábano na sua relación coa xuventude de San Miguel, María del Carmen Carballeda Pérez e mais tarde uniríase ó grupo Ramón
Lanza, monitor e capataz agrícola, e outro membro chamado Emilio Francisco Rodríguez Calvo. Inda que non formaban parte da plantilla de Extensión Agraria, tamén se desplazaban como colaboradores Eduardo Gutiérrez e posteriormente o cura Xosé Yáñez.</span></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">Os locais de reunión e desenrolo de actividades eran os das Escolas Vellas recentemente pechadas polo traslado da ensinanza ó novo grupo escolar que empezou a funcionar no curso 1968-69.</span></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">O grupo de xente moza que formaba parte do citado plantel, empezou a facer as primeiras reformas nos locais, coa súa implicación persoal e en réxime de autoxestión. As reunións e o traballo
facíanse despois de rematada a xornada laboral e as obrigas familiares, é dicir á tardiña/noite e os fins de semana incluídos domingos pola mañá si era necesario. Empezaron coa pintura das paredes interiores, para o que se valían da fórmula e os materiais,
que había que mesturar e remexer nunha máquina a manivela, e que lles subministraba un profesional do ramo, Luis Cortiñas, veciño de Mondoñedo, pero achegado a San Miguel por razóns de casamento. Cos traballos de pintado tamén se restaurou o mapa de Galicia
cruzado con unha franxa azul que, desde facía moitos anos, lucía nunha das paredes da escola de nenos núm.1 e que se atribuía a D. Manuel Villaamil, mestre até 1950.
</span></div>
<span style="background-color: white; color: #222222; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="-webkit-text-stroke-width: 0px; color: #222222; font-family: Arial,Helvetica,sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; line-height: 150%; margin-bottom: 0pt; orphans: 2; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<br /></div>
<b></b><i></i><u></u><sub></sub><sup></sup><strike></strike><br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgMk1c1PWaA06U30qZeI9SLTuseEPEhZ67tBlEAHPIwsvw4gR2rELVCdHhBNNeJCX51nFdvE-hYnxc56FKy1BlB8pyfqoRS2PfT2Tftpy-L5SoRYGBCdsQjFCXbGl8aCTxcu-ApE4VkVb8/s1600/32.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="613" data-original-width="1030" height="190" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgMk1c1PWaA06U30qZeI9SLTuseEPEhZ67tBlEAHPIwsvw4gR2rELVCdHhBNNeJCX51nFdvE-hYnxc56FKy1BlB8pyfqoRS2PfT2Tftpy-L5SoRYGBCdsQjFCXbGl8aCTxcu-ApE4VkVb8/s320/32.jpg" width="320" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjnpx9gGn9sfSHVcC3NfEzHyN2qz-9E9yMHeafp8uzFXvP07_S77_6SvDHLJ8BFq5LQ8SKK8u8TjsDRDKAtYCvau6AJI0JZMuau-S7bzrIdlhs3Klfy1eSqGCWRq-X_RrEeYXrN3QHtoes/s1600/0.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><b><span style="background-color: #eeeeee; color: white;"></span></b></a></div>
<div style="-webkit-text-stroke-width: 0px; color: #222222; font-family: Arial,Helvetica,sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; line-height: 150%; margin-bottom: 0pt; orphans: 2; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<b></b><b></b><span style="background-color: #eeeeee;"></span><span style="color: white;"></span><br /></div>
<span style="background-color: white; color: #222222; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">Outra das reformas foi facer un local mais grande no que foran as dúas escolas de nenas, para o cal se desprazou o tabique que as separaba, de 24 m2, enteiro, posto sobre rolos despois de cortalo
por tódolos lados.</span></div>
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;"></span><br /></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">Pasado o tempo aplanouse o terreo das hortas das escolas que está ó sur do edificio para facer unha pista de deportes. A pista deportiva era para aquel grupo, unha das grandes carencias do
pobo segundo poñían de manifesto repetidamente no periódico XUNTANZA editado polo colectivo e do cal falaremos mais adiante. O mais parecido a unha pista polideportiva que viran era a pista do Souto, con porterías entre dous dos árbores que rodeaban a praza.
Xa era hora de ter unha cancha en condicións, e tamén se puxeron mans a obra, inda que con pouco éxito. A escaseza de medios fixo que se cubrira con grava, con grave perigo para os xeonllos dos rapaces e rapazas, e por outra banda enseguida se empezaron a
utilizar as magnificas instalacións do Complexo de Caixa Galicia na praia de Coto, en Benquerencia.
</span></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">O financiamento para os materiais que eran necesarios proviña do Servizo de Extensión Agraria. A xuventude tiña nas vellas escolas un obxectivo común, o de arranxar aqueles locais e facelo
de forma autónoma. O reto de levar ese traballo adiante xa significou un lazo de unión entre todos os compoñentes da agrupación, logo estaba a ilusión de contar con un lugar para as actividades do plantel, para poder desenrolar ali un montón de proxectos,
para relacionarse e compartir ideas e gustos, dado que tampouco tiñan moitas alternativas para o seu tempo de ocio.</span></div>
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;"></span><br /></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">Eso era o que significaba o Plantel para a xuventude do fin da década dos 60. ¿Pero o Servizo de Extensión Agraria de Ribadeo que encontrou naquel grupo de xente nova, moitos deles e delas
estudando o bacharelato, con 18 anos ou menos?. Non era de agricultura e gandería do que mais se falaba. Si que se fixo un invernadoiro na casa do Sacristán, creemos que o primeiro do pobo, para experimentar o cultivo e poder ver e tocar os resultados, organizouse
algunha viaxes a Escola de Capacitación Agrícola de Guísamo, a explotacións agrarias e a outros lugares... pero nas reunións nas escolas con Antonio Oca, Maricarmen Carballeda, Eduardo Gutierrez ou con Xosé Yáñez, mais que de agricultura falábase de cultura;
o idioma galego, as letras galegas, os seus personaxes e a cultura galega en xeral eran temas reiterativos, e a rapazada tiña gaNas de saber; de saber máis que o que se ensinaba nos libros de texto ao seu alcance. Contábanos un daqueles mozos que con Xosé
Yañez (ao que lle custou traballo identificar como cura) descubriu a segunda parte do himno galego, a que dí: </span></div>
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;"><b><i><span style="font-family: "quot"; font-size: 12pt; line-height: 150%;">Os bos e xenerosos /a nosa voz entenden /e con arroubo atenden /o noso ronco son, /mais sóo os iñorantes /e féridos e duros, /imbéciles e escuros /non nos
entenden, non...</span></i></b><i><span style="font-family: "quot"; font-size: 12pt; line-height: 150%;"> </span></i></span></div>
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white; font-family: "quot"; font-size: 12pt; line-height: 150%;">Non!!!, isto antes non se podía cantar!!!!</span></div>
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="font-family: "quot"; font-size: 12pt; line-height: 150%;"><span style="color: white;"></span><br /></span></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">A xuventude que formaban o Plantel era a xeración post-68, que quería librarse de antigas ataduras, cuestionaban a autoridade tal e como estaba establecida nos distintos niveis, querían poder
decidir sobre a súa persoa e defendían a igualdade de dereitos entre home e muller e outras liberdades individuais, con contradicións quizais, con puntos de vista que hoxe non serían os mais progresistas, pero era o principio do camiño. Ese foi o ambiente
que se encontraron os membros de Extensión Agraria en San Miguel... ou quizais o que se precipitou coa sua chegada, quen sabe!</span></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">Non quere dicir isto que houbera unha forma de pensar uniforme entre os membros daquela asociación, claro que non!. Xuntábaos o proxecto da asociación, e cada un/unha establecía os seus límites.
O que fixo o Plantel foi crear un ambiente de certa liberdade, para que en “petit comité” se chegaran a intercambiaran libros como “El Capital” de Karl Marx ou “Cuadernos de Educación Popular” de Marta Harnecker completamente prohibidos ou as revistas satíricas
La Codorniz e Hermano Lobo, legais, pero con un largo historial de censuras e prohibicións.</span></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">Con Eduardo Gutiérrez de asesor cultural, mais tarde alcalde nacionalista de Ribadeo, púxose a andar un grupo de teatro e un xornal, e organizouse algunha charla; todas as persoas do colectivo
recordan unha en concreto, a que unha noite, posiblemente de inverno, veu dar desde Lugo o profesor e escritor Xesús Alonso Montero. Todos e todas a recordan, porque inda que non estaba prohibida tampouco estaba autorizada, e o ambiente era de semiclandestinidade,
de noite, nun local apartado, xente moza e Alonso Montero falando de Rosalía de Castro, o profesor que varias veces fora multado e represaliado pola sua pertenza ao partido comunista de España e que posteriormente, no ano 1975, foi desterrado a un instituto
dun pobo de Córdoba.</span></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">As reunións nas Escolas Vellas, case a diario por conta dos membros do colectivo que podían ir, e os venres con asistencia dos monitores de Ribadeo non pasaron desapercibidas para ninguén.
Nin para os proxenitores, adictos ou temerosos do réxime franquista, nin para as autoridades do mesmo. Nas casas facían preguntas e avisaban a aquela xuventude inexperta politicamente, e no concello se preguntaban si aquel “pasatempo” rozaría os limites da
legalidade, e non dubidaron en facelo directamente cando tiveron ocasión, como lle pasou a unha rapaza nunha reunión allea ao plantel que observou como o alcalde Casiano Moreno facía por sentarse ó seu lado para logo preguntarlle si no Plantel lles falaban
de política ou falaban de política entre eles. Tampouco era casual que en algunha tarde/noite a parella da Garda Civil fixese unha visita polo exterior da vellas escolas coa xente reunida dentro. Aquela actividade deu que falar no pobo. Os rapaces non tiñan
moi complicado o asistir as escolas, podían ser criticados por traballar de balde e sin proveito aparente, pero non pasaba o mesmo coas rapazas, que en moitos casos tiñan mais difícil o permiso, polo que significaba de escaparse ó control paterno, e, despois
de concedido o Teleclub para o local, non faltou no pobo quen o bautizara como “o Puticlub”, non para demostrar o seu talento creativo precisamente, si non para, tratar de minar a reputación do grupo e do proxecto.</span></div>
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;"></span><br /></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">A solicitude do teleclub de que falamos foi xestionado tamén polo grupo. Dous dos membros, José María García Docobo e Antonio Díaz Novo, sabedores que Luis Cordeiro Rodríguez (naquel momento
asesor da Rede de Teleclubs de Galicia e mais tarde primeiro presidente da democracia na Deputación de Lugo), tiña un acto en Ribadeo non dubidaron en ir falar con el, e despois de escoitalos, non puxo ningún atranco a concesión, que foi un feito no mes de
agosto de 1971. Co teleclub, amais do televisor de 24 polgadas, chegáronlles tamén un magnetófono, un proxector de super8, outro de diapositivas e un cheque de 28.500 pesetas que entre outra cousas serviu para poñer os primeiros libros da biblioteca que tamén
estaba nos proxectos da asociación. Non deixa de ser un paradoxo que un instrumento que fora creado polo franquismo como medio de propaganda, de feito era obra do Ministerio de Información e Turismo, resultara un agasallo para aquel grupo tan pouco achegado
ó réxime.</span></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">Integrados na rede de Teleclubs da provincia, en 1972, organizouse un “Ciclo Cultural” con conferencias como a do médico Manuel Porteiro sobre “Primeros Auxilios”; a do Sr. Quiroga sobre “La
Seguridad Social Agraria” ou a do Delegado Provincial de Agricultura de Lugo sobre “Los Problemas de la Ganadería Lucense”. Tamén desfrutou a veciñanza da representación da obra de teatro “Barriga Verde” posta en escena polo grupo de teatro do Teleclub de
Villaronte e da actuación do Orfeón da Sociedade de Obreiros Católicos de Mondoñedo. (Datos recollidos do XUNTANZA de maio de 1972).</span></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">O TEATRO E XUNTANZA</span></div>
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;"></span><br /></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">Na primeira metade do ano 1971 puxéronse en marcha dúas iniciativas, o grupo de teatro e XUNTANZA.
</span></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">O grupo de teatro no pobo era una novidade, dende os anos 40-50 non se recorda a facer veladas no pobo polos propios veciños, e co que respecta a obra escollida non podía ser mais emblemática:
“Os Vellos non deben Namorarse”, escrita por Alfonso R. Castelao no exilio, representada por primeira vez en 1941 en Bós Aires, e 20 anos despois en Galicia, o día 25 de xullo de 1961, na praza da Quintana, en Santiago, con miles de espectadores que ateigaban
dita praza. </span></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">O 27 de agosto de 1971 foi a estrea en San Miguel. Como director, por suposto, Eduardo Gutiérrez, e na elaboración do evento participou toda a xuventude que aglomeraba o Plantel, ou ben ensaiando
para estar encima do escenario, ou ben na tremoia. Local adecuado para representacións teatrais non había (podemos dicir que inda non hai hoxe en todo o concello) pero contaban coa boa disposición da familia propietaria do Cine Rimar. Construíuse un gran escenario,
todo de madeira de serra, no espazo entre a primeira fila de butacas e a pantalla de proxeccións, pintáronse os decorados de cada lance en grandes lenzos estendidos no chan da Sala de Fiestas Joango. Día tras día nesta labor chegou a estrea. O plan era facer
dúas funcións unha as 5.30 para a xente miúda do pobo e planteles invitados que quixesen asistir, e outra as 10 da noite para público en xeral, pero as 300 butacas do Cine Rimar non chegaron para cubrir a demanda de entradas da xente que se amoreaba diante
do local, polo cal tívose que manobrar sobre a marcha para facer unha terceira representación o día seguinte, sábado, día que o propietario do cine tiña no seu programa a proxección dunha película que non tivo reparos en suspender. A xente que non puido entrar
marchou para a casa sabendo que o día seguinte tería outra función. Compre dicir que esta estrea tivo un presentador de luxo: o actor, autor e dramaturgo Manuel Lourenzo, naquel tempo director do Teatro Circo de A Coruña.
</span></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">O grupo desprazouse en datas posteriores representar a obra a Ribadeo, Foz, Burela, Vilaronte e Mondoñedo.</span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhhUMVAaCDxlyRQICknJ7r1iHZcjYx4pV0mQzRQYN92es_Bd7eXZOTarbJhcaa9R83afqzkvnOxpBkPMUy2_vaNvRyQXKEN4oMMmlVTrQ7hnNZFlAGL-Wkbhs0xmuwJGZtnq5pHUlpv3S8/s1600/11+GRANADO.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><span style="color: white;"><img border="0" data-original-height="638" data-original-width="1042" height="195" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhhUMVAaCDxlyRQICknJ7r1iHZcjYx4pV0mQzRQYN92es_Bd7eXZOTarbJhcaa9R83afqzkvnOxpBkPMUy2_vaNvRyQXKEN4oMMmlVTrQ7hnNZFlAGL-Wkbhs0xmuwJGZtnq5pHUlpv3S8/s320/11+GRANADO.jpg" width="320" /></span></a></div>
<span style="color: white;"></span><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg2Ng2HThxgXEcD9mXwRqzUwmyV-FE3uCbmjN2Y-jR5BrCaNUcALz1FsIx7f0pgq39QaqhwRqbuyI4B7MlF8MPIpUqCfEMPZhQuLuCHaxJwpXjTSiB2lheKcqIA0oABohlOSV2420PetSg/s1600/33.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="613" data-original-width="1030" height="190" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg2Ng2HThxgXEcD9mXwRqzUwmyV-FE3uCbmjN2Y-jR5BrCaNUcALz1FsIx7f0pgq39QaqhwRqbuyI4B7MlF8MPIpUqCfEMPZhQuLuCHaxJwpXjTSiB2lheKcqIA0oABohlOSV2420PetSg/s320/33.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjqncL2cLhA91i0YoDHTI0GdRQOgDa1DYKvNxpfaYQj2G5rrW-Fk6qj9VX05DearfMvZrxNILnBoWMqhkVKacTjZ-yJXhHb0Q0TYcm_qohVjqHVO4RrJukiKjKp46BlrADRZZBbDVzBbsk/s1600/34.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="621" data-original-width="1025" height="193" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjqncL2cLhA91i0YoDHTI0GdRQOgDa1DYKvNxpfaYQj2G5rrW-Fk6qj9VX05DearfMvZrxNILnBoWMqhkVKacTjZ-yJXhHb0Q0TYcm_qohVjqHVO4RrJukiKjKp46BlrADRZZBbDVzBbsk/s320/34.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh1KvJVIBsf4wPkGIwWZS-xPWvBDfZX1JWfncyzaTpyN61YOCBvViMz1DTNh1fvtULOf7P5JeaI772k84_ibtqcxW7dD8BIUzUYx8BjLVMB0CxcvWoEHs4NBcryaPkVoXpiVgzViS9kr9k/s1600/35.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="616" data-original-width="1051" height="187" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh1KvJVIBsf4wPkGIwWZS-xPWvBDfZX1JWfncyzaTpyN61YOCBvViMz1DTNh1fvtULOf7P5JeaI772k84_ibtqcxW7dD8BIUzUYx8BjLVMB0CxcvWoEHs4NBcryaPkVoXpiVgzViS9kr9k/s320/35.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgjyRpi8IC1QI4dLaGmMqeRdI1sdSuPNTf6WB3lN8oTB1gg08iE6HFjHFCct2csNX9vX_aNJ6n6SOf3ol7eDMdNbRICQFEbTYnFkju5dh37gSL3EYH6PQqzeQ3PBc1IoWHUAYS4PYoxeos/s1600/36.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="616" data-original-width="1031" height="191" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgjyRpi8IC1QI4dLaGmMqeRdI1sdSuPNTf6WB3lN8oTB1gg08iE6HFjHFCct2csNX9vX_aNJ6n6SOf3ol7eDMdNbRICQFEbTYnFkju5dh37gSL3EYH6PQqzeQ3PBc1IoWHUAYS4PYoxeos/s320/36.jpg" width="320" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjsNt31-68pe9SG1GF3dRpJvA5asDppa-yKuhdbTAFfaWQy4Pb3h8XjgU9dWlFwSfcJFqX0vjEY_00ilKvIWTMb_W4ngAi3EeizR2l4awc4UnEwVF_afl4XyIFOGIeVG0qdAIoDofeGDk4/s1600/Programa+1971.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="1098" data-original-width="1600" height="219" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjsNt31-68pe9SG1GF3dRpJvA5asDppa-yKuhdbTAFfaWQy4Pb3h8XjgU9dWlFwSfcJFqX0vjEY_00ilKvIWTMb_W4ngAi3EeizR2l4awc4UnEwVF_afl4XyIFOGIeVG0qdAIoDofeGDk4/s320/Programa+1971.jpg" width="320" /></a></div>
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiROrLdo-LDkObhJRklc8WkBFnAkZ59J8QkLSvfQl0CXfDRMkD6h49l38hCDceDOvJC0l8PUDko10Dho3uGojZzy0U84goymSb95DM1rMozPQGeZXa3HYb4vtWRXSZ0AWc_n0n_-6_8D6o/s1600/P+Invitaci%25C3%25B3n+%25281%2529.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="784" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiROrLdo-LDkObhJRklc8WkBFnAkZ59J8QkLSvfQl0CXfDRMkD6h49l38hCDceDOvJC0l8PUDko10Dho3uGojZzy0U84goymSb95DM1rMozPQGeZXa3HYb4vtWRXSZ0AWc_n0n_-6_8D6o/s320/P+Invitaci%25C3%25B3n+%25281%2529.jpg" width="156" /></a><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<br /></div>
<span style="background-color: white; color: #222222; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">Despois do éxito de “Os Vellos...” segue mais teatro galego, comenzouse a preparar “A Fiestra Valdeira de Rafael Dieste que se estreou en xaneiro de 1973. Con esta obra o grupo de teatro do
Plantel participou no primeiro certame de teatro galego de Ribadavia organizado pola Asociación Cultural Abrente no que sería o xerme da gran Mostra Internacional de Teatro que cada ano acontece naquela Vila.</span></div>
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;"></span><br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;"></span><br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;"></span><br /></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">Detrás da “Fiestra...”, no mesmo ano 1973, pensouse en representar “O Tio Miseria” de Enrique Labarta Pose, pero esta proposta foi a chispa que acendeu as alarmas nos despachos das autoridades
gobernantes, a representación desta obra non foi autorizada, e a partires de aquí o que era Plantel de Extensión Agraria en San Miguel de Reinante foi perdendo tal carácter e perdendo a asistencia do persoal da Oficina do S.E.A. de Ribadeo. Non coñecemos os
motivos exactos deste cese; ¿Antonio Oca e os seus compañeiros consideraban os obxectivos cumpridos?, ¿algún apercibimento de sanción? ¿renunciaban a seguir si non podían facelo baixo o seu ideario?... Algo de todo quizais.
</span></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">De todas formas a xuventude xa estaba instalada nas Escolas Vellas, estas seguían sendo o seu centro social e o teatro xa fixera asento naquela asociación. Dirixidos por Enrique Penabad púxose
en escena a obra O Ferreiro de Santán de Daniel Varela Buxán.</span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgQMzhCqD_PhW_QCGbwhSmeu-1Gqv1IK9ZWxCCzOQKu3OmksSCeLTBuOv9m6phARtIWDKw-J_NjrvmCC1RdWD4y2VlOj8QRbNNzVZh1Nkw2bENArPL35dluA8y0NuG2fjMScp33By1FGeU/s1600/IMG-20191015-WA0011.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><span style="color: white;"><img border="0" data-original-height="487" data-original-width="720" height="216" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgQMzhCqD_PhW_QCGbwhSmeu-1Gqv1IK9ZWxCCzOQKu3OmksSCeLTBuOv9m6phARtIWDKw-J_NjrvmCC1RdWD4y2VlOj8QRbNNzVZh1Nkw2bENArPL35dluA8y0NuG2fjMScp33By1FGeU/s320/IMG-20191015-WA0011.jpg" width="320" /></span></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjk7S3ZRTlOazLxgh8uhFv7FlWNdhCMnAxJd2cH7nXxrfN_fRDBxIb6DQSMmGpQmbfiwtRDvamSmayBNI4j0TAeIVVQcCECGD1J_jCK-PsB_4-cqKFdoAnGnlvCRkueADhPMM3NecwQ1PM/s1600/IMG-20191015-WA0010.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1076" data-original-width="720" height="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjk7S3ZRTlOazLxgh8uhFv7FlWNdhCMnAxJd2cH7nXxrfN_fRDBxIb6DQSMmGpQmbfiwtRDvamSmayBNI4j0TAeIVVQcCECGD1J_jCK-PsB_4-cqKFdoAnGnlvCRkueADhPMM3NecwQ1PM/s200/IMG-20191015-WA0010.jpg" width="133" /></a></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjO7v_Z-qlHo7rjLvg9xvvhT0Mwlp_IXUdPp0m8OeJnFKZu6elRrFuMqzfwZummfZ0ERBu_iEETyb2Nynsiq5iKsCkADBM28X6Bt9tJV9_ETYNYG_kY9Pd9V9GhvkcCHNac6U3ncB4gUQ4/s1600/IMG-20191015-WA0009.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="479" data-original-width="720" height="212" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjO7v_Z-qlHo7rjLvg9xvvhT0Mwlp_IXUdPp0m8OeJnFKZu6elRrFuMqzfwZummfZ0ERBu_iEETyb2Nynsiq5iKsCkADBM28X6Bt9tJV9_ETYNYG_kY9Pd9V9GhvkcCHNac6U3ncB4gUQ4/s320/IMG-20191015-WA0009.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjk7S3ZRTlOazLxgh8uhFv7FlWNdhCMnAxJd2cH7nXxrfN_fRDBxIb6DQSMmGpQmbfiwtRDvamSmayBNI4j0TAeIVVQcCECGD1J_jCK-PsB_4-cqKFdoAnGnlvCRkueADhPMM3NecwQ1PM/s1600/IMG-20191015-WA0010.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><br /></a></div>
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEij1YdrZ8l92XgCHznpj02JnOSH_hs5rPOMWeNmAgSngAxiX5d547hjg1Kd-wzc1wMTcWR1P3r1yAbD3s_gfIIWq5oiPUfdanURRZwa6koJTb6k8OOoVCfauZtopzz_tKPQ4kGhjNGk_Wo/s1600/IMG-20191015-WA0011.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><br /></a>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjruSS18umkq6-B_k24nPVLoCyZzj9dtkllt7XI45N5-oOAAStYRqPi8T8n25PYS-Dse03OfoVznWBAaIG96d9BfUGQ0pcd4IyEQoJEaA6pJGWLSrH0i9HJwrQBNKro-ifieXO79x-bX7Q/s1600/Ferreiro+de+Santan.+Folleto.png" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="548" data-original-width="757" height="288" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjruSS18umkq6-B_k24nPVLoCyZzj9dtkllt7XI45N5-oOAAStYRqPi8T8n25PYS-Dse03OfoVznWBAaIG96d9BfUGQ0pcd4IyEQoJEaA6pJGWLSrH0i9HJwrQBNKro-ifieXO79x-bX7Q/s400/Ferreiro+de+Santan.+Folleto.png" width="400" /></a></div>
<span style="background-color: white; color: #222222; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">Fíxose outro experimento teatral: o gravar a obra de teatro de Blanco Amor “A Tia Lambida” aproveitando o feito de ter un magnetófono no local.
</span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhelw9rMNn3yMUKR28U43qBJVDnO0xgWo4OJku5c3eBm1QEp4l000E9Wc-xRHlF7KQHvujBb-Y40Q7gv9kEWlTKaw3qVTZaT42E3Wd1mGplnWG5hCUuIkmPPPVGd8gUbggGVM52Ns1ojQE/s1600/9+%25C3%2581GUEDA.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="656" data-original-width="1041" height="201" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhelw9rMNn3yMUKR28U43qBJVDnO0xgWo4OJku5c3eBm1QEp4l000E9Wc-xRHlF7KQHvujBb-Y40Q7gv9kEWlTKaw3qVTZaT42E3Wd1mGplnWG5hCUuIkmPPPVGd8gUbggGVM52Ns1ojQE/s320/9+%25C3%2581GUEDA.jpg" width="320" /></a></div>
<span style="background-color: white; color: #222222; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">E por último, xa en 1975, dirixida por Benito Pérez Soto representaron a obra “Os apuros dun Zapateiro”; un sainete escrito polo cura, nado en Santiago de Reinante, Xosé Molejón Rañón que amais
de representarse en San Miguel tamén saíu a Vilaronte, Celeiro de Mariñaos e Burela.<span style="color: #c5000b;">
</span></span></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">O xornal XUNTANZA foi o medio de comunicarse co resto do pobo, no nome que se elixiu ía implícito o sentir das persoas que o facían, unha declaración de principios, xuntanza, unidade, encontro...
, e o obxectivo era o de</span></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; margin-left: 35.45pt; margin-right: 40.25pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">“<i>mejorar y solucionar los problemas que a nuestra sociedad actual afectan de modo directo, y por tanto en ellos todos interesados”.
</i>(Editorial do núm.1)</span></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; margin-left: 0cm; margin-right: 0.55pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">Recollía nas súas follas todo tipo de temas e, como xa dixemos, o idioma ocupou varias páxinas, porque aquela xuventude, estudando o bacharelato, encontráronse con que, inda que falaban o galego nas súas casas e na vida diaria, tiñan moitas dubidas e dificultades
para escribilo,</span></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; margin-left: 35.45pt; margin-right: 40.25pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<i><span style="color: white;">Lamentamos non poder escribir todo en galego de forma mais académica</span><u></u><u></u></i></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; margin-left: 35.45pt; margin-right: 40.25pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">XUNTANZA. Núm. 3</span></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; margin-left: 35.45pt; margin-right: 40.25pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<i><span style="color: white;">Seguimos lamentándonos de que non poidamos redactar todo en galego e nun galego máis académico, pro os nosos pequexos conocementos fan nos sintamos avergonzaos</span></i></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; margin-left: 35.45pt; margin-right: 40.25pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">(XUNTANZA. Segunda quincena setembro de 1971)</span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhBbpxREuzph7x_ewMo4K2oPEx_3ZchIicNcmIeCmNDNiGlh9ocJG89dgeFG6pSXTwV943ptzD0zWieWp0zJqRs3HR1xHsFTB05PcUP9A-iHqalH84LYBPlr1kOxy-_eHdWIcx2BFu4X4A/s1600/11-14-2012_018.JPG" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><span style="color: white;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1205" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhBbpxREuzph7x_ewMo4K2oPEx_3ZchIicNcmIeCmNDNiGlh9ocJG89dgeFG6pSXTwV943ptzD0zWieWp0zJqRs3HR1xHsFTB05PcUP9A-iHqalH84LYBPlr1kOxy-_eHdWIcx2BFu4X4A/s320/11-14-2012_018.JPG" width="240" /></span></a></div>
<span style="color: white;"> <a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjWENmOdXCXnXIu-vdocC0cJ3gxdSdjuou9j4sO6h0ZtAbRP0xnvQnmmTi8ukrwjSbWw1B4QTYkdI36pcGBKyYQSFJrNM3zgv8Hbq1HOp8Mf6p-nQSyEN1nIctv-dCrYJ_IwKCcPPqDuWw/s1600/11-14-2012_022.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1163" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjWENmOdXCXnXIu-vdocC0cJ3gxdSdjuou9j4sO6h0ZtAbRP0xnvQnmmTi8ukrwjSbWw1B4QTYkdI36pcGBKyYQSFJrNM3zgv8Hbq1HOp8Mf6p-nQSyEN1nIctv-dCrYJ_IwKCcPPqDuWw/s320/11-14-2012_022.JPG" width="232" /></a></span><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<span style="color: white;"></span><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; margin-left: 35.45pt; margin-right: 40.25pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;"></span><br /></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">En xeral podemos dicir, sin medo a equivocarnos, que era o primeiro intento daqueles mozos e mozas de expresarse en galego escrito, cando por unha parte a normativa unificadora tardaría moitos
anos e, por outra a lectura en galego significaba unha tarefa difícil, pola escaseza de medios, pola escaseza de obras editadas a disposición daqueles rapaces e pola persecución e menosprezo do réxime franquista ao idioma e a quen o usaba; con escritores que
sufrían a censura e a prohibición (Méndez Ferrín, Carlos Casares, María Xosé Queizán...)</span></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">A revista confeccionábase con unha multicopista. Primeiro mecanografábase o artigo ou debuxábase con un punzón nun cliché e logo colocábase este na máquina, o redor do rodillo entintado para
que a tinta pasase ó folio pola marca que deixaba a máquina de escribir na cera do cliché. A base de dar manivela, a máquina arrastraba un folio emparellábao ao cliché e saia impreso polo outro lado. Toda unha marabilla, de pequeno tamaño e portátil, na época
das impresións clandestinas de propaganda política!.</span></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">O primeiro número saíu a primeira semana de marzo de 1971, os tres primeiros foron semanais, logo pasou a ser quincenal e con algunha interrupción chegou a maio de 1972 con dezaseis números.</span></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">O contido da publicación era moi variado: artigos en clave local reivindicando a cancha deportiva, unha biblioteca, a limpeza do cemiterio cara o día de defuntos, a indecencia da Pista do Souto
en vésperas da festa do Patrón ocasionada polas obras de acometida da augas que se realizaba naquel ano. </span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhYYkL5j_M64B3JfIMiLb88G2ivk7zP-JPJN3P9FdYdFJ-QlhPM8fF4E1ZumDQoDcKl82A_40RcBw-zLgVxH9j6Y9vNqRCBfdJvYDjB9-ah8jvh2wHxmCMPo-CE_Yvz98Mj8xqZ-W4xhQk/s1600/11-20-2012_004.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><span style="color: white;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1139" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhYYkL5j_M64B3JfIMiLb88G2ivk7zP-JPJN3P9FdYdFJ-QlhPM8fF4E1ZumDQoDcKl82A_40RcBw-zLgVxH9j6Y9vNqRCBfdJvYDjB9-ah8jvh2wHxmCMPo-CE_Yvz98Mj8xqZ-W4xhQk/s320/11-20-2012_004.JPG" width="227" /></span></a></div>
<span style="color: white;"></span><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiHgiBXO-0SvL1OkXO3597FLo-acXOTW51FG6XG3TI2YcZ6mtKywT_0ZnlGL0olD1ASKu5Mf9hpS6YGhUXjXXjJBvWmBwD_UIqGnEvP_v6ZKwm626nGzchWDiFd3OKZtvmehdjnYGDGujA/s1600/num+1+%25281%2529.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1135" data-original-width="1600" height="226" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiHgiBXO-0SvL1OkXO3597FLo-acXOTW51FG6XG3TI2YcZ6mtKywT_0ZnlGL0olD1ASKu5Mf9hpS6YGhUXjXXjJBvWmBwD_UIqGnEvP_v6ZKwm626nGzchWDiFd3OKZtvmehdjnYGDGujA/s320/num+1+%25281%2529.JPG" width="320" /></a></div>
<div style="-webkit-text-stroke-width: 0px; color: #222222; font-family: Arial,Helvetica,sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; line-height: 150%; margin-bottom: 0pt; orphans: 2; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<br /></div>
<span style="background-color: white; color: #222222; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">Non faltaba a páxina de humor, de produción propia ou reproducido doutro medio, pero xeralmente con mensaxe e en contexto galego. A poesía e a literatura tamén tiña sitio, o primeiro número
reproducía as poesías “Canción de cuna para Rosalía de Castro muerta” de Federico García Lorca e o “Monólogo do Vello Traballador” de Celso Emilio Ferreiro. Outros números levaban poemas propios e pequenas historias.
</span></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">Tamén se ofreceu un espazo para calquera veciño que quixera aportar a sua colaboración xornalística, con boa resposta, pois desta maneira coñecimos varias coplas e cinzarradas de Luis da Cachela,
e mais a aventura que este correu co seu compañeiro o Maestrillo cando foron facer uha velada en Castropol.</span></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">Para confeccionar este artigo tivemos varias conversas con membros daquela agrupación, e para rematalo, a modo de epílogo, recollemos as palabras que nos transmitiu un dos entrevistados tratando
de resumir aquela experiencia:</span></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; margin-left: 35.45pt; margin-right: 0cm; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<i><span style="color: white;">O plantel cambiou a forma de relacionarse entre rapaces e rapazas de San Miguel, mentres que antes as pandillas, a hora de desfrutar do tempo de lecer, se organizaban por sexos, a partir desa convivencia empezaron a ser mixtas, a organizarse segundo gustos
e afinidades sin distinción de sexos.</span></i></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font: 400 13.33px/150% "arial","helvetica",sans-serif; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
<span style="color: white;">Tamén é verdade que eran anos de cambios na sociedade... ¡e os que virían detrás!.</span></div>
<span style="background-color: white; display: inline; float: none; font-family: "arial" , "helvetica" , sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</span>
<br />
<div style="font-family: "arial","helvetica",sans-serif; font-size: 13.33px; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: 400; letter-spacing: normal; margin-bottom: 0pt; margin-left: 35.45pt; margin-right: 40.25pt; text-align: left; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; word-spacing: 0px;">
</div>
<b></b><i></i><u></u><sub></sub><sup></sup><strike></strike><span style="color: white;"></span><br />NOELA FERNÁNDEZ SOTOhttp://www.blogger.com/profile/05837113930333826252noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6749970949675736043.post-16003330336420872272019-09-28T16:39:00.003-07:002019-09-28T16:39:35.585-07:00O Pazo de Pumarín: dos Pardo Taboada aos Pérez de MoredaPazo de Pumarín vs. Casa de Moreda<br />
<br />
No pasado artigo desde blog, do dia 15 de setembro, deixamos a posesión do Pazo de Pumarín, despois de morto Don Gaspar Acevedo Pardo Taboada entre 1753 e 1764, en mans da sua viúva Isabel Abello y Castrillón que, en 1764 actuaba de apoderada do fillo primoxénito Juan José Acevedo Pardo Taboada.<br />
<br />
Dª Isabel Abello, viuda noble y honesta, que fincó de Don Gaspar Acevedo Pardo y Taboada, apoderada de Don Juan Acevedo Pardo y Taboada, mi hijo primogénito y que me quedó de mi difunto marido, vecinos que somos y fué de la Villa y concejo de Castropol, en el Principado de Asturias [...] digo que el citado mi hijo como tal primogénito se halla dueño señor y poseedor de las casas del Pacio sitas en la feligresía de San Miguel de Reinante de esta jurisdición vínculos y mayorazgos a ella anejos... <br />
<br />
<br />
Da vida de Juan de Acevedo Pardo Taboada, non coñecemos gran cousa, os documentos referidos de onde sacamos esta historia rematan polos anos mil setecentos setenta e tantos, e consideramos que debía ser unha persoa xove e con residencia en Tol (Castropol). Volvemos a saber del nun acto relevante para a Casa de Pumarín, por unha das antigas escrituras da familia Moreda.<br />
<br />
Estamos nos comenzos do século XIX, e aquí é onde encontramos a resposta a pregunta de como a Casa do Pacio, dos Pardo Taboada, pasou a ser coñecida por tódolos veciños dende varias xeracións como Casa Moreda, a pesares que nos seus escudos non loce as armas desde apelido. Da forma mais sinxela e normal para aqueles tempos: por un foro. Desde a idade media os grandes posuidores da terra eran a Igrexa e a fidalguía, pero eles non traballaban a terra, en algúns casos tiñan criados, e xeralmente aforaban as propiedades a cambio dunha renda ou pensión dunha parte considerábel dos froitos recollidos. Este era o instrumento usado para arrendamentos a largo prazo, por varias xeracións e incluso perpetuo, e esta foi a forma que usou Juan José de Acevedo Pardo Taboada para arrendarlle as súas propiedades a Domingo Pérez de Moreda.<br />
<br />
As actuais propietarias da casa, con tódalas atencións e sin reparo algún, (cousa que agradecemos) facilitáronos o acceso ás escrituras e documentos que garda a familia desde fai mais de douscentos anos; entre todas elas encontramos dúas escrituras do 1801 e 1808. Na escritura de 1801 ante o escribán de Ribadeo Bentura Agustín López Gayol e varias testemuñas, na vila de Ribadeo<br />
<br />
...Don Juan José Acevedo y Pardo, vecino de la casa principal de Brul, parroquia de San Salvador de Tol en el concejo se Castropol, Principado de Asturias, donde reside, siendo dueño y poseedor de dicha casa y la que llaman del Pazo inclusa en la de San Miguel de Reinante, jurisdición de San Cosme de Barreiros en este Reino de Galicia,[...] dijo que para que subsistan y se mantengan con permanencia, evitando los gastos que en sus reedificios se ocasionan, deseando su utilidad a beneficio del otorgante [...] por el tenor de la presente escritura y como mejor en derecho lugar haya, aforará y dá en foro perpetuo desde ahora para siempre a Domingo Pérez de Moreda, vecino de dicha parroquia de San Miguel de Reinante que está presente y aceptante, para él, su mujer y herederos...<br />
<br />
Sigue a relación das oito herdades, (só terreos, non entra a casa) situadas no lugar de Meigode, Pradolongo, A Pasada, Os Buguidos, O Carballo e Pereira, que facían 23 ferrados e medio,<br />
<br />
...se los afora en renta, canon y pensión anual de dieciséis ferrados de trigo limpio y fresco de dar y tomar, cinco ferrados de cebada colmados y dos de maíz, [...] puesto y pago en mano de poder del otorgante y mas que le sucedan, y la primera paga la ha de hacer [...] para el dia ocho de septiembre que primero viene de mil ochocientos y dos, esto en cuanto al trigo, y cebada y el maíz para el día ocho de diciembre del mismo, y las demás por el mismo orden y a los propios plazos en la casa principal de la referida parroquia de San Miguel de Reinante,...<br />
<br />
Non queremos xulgar a renda acordada por falta de referencias para comparar, inda que non se nos antolla pequena precisamente, transformados a quilos os 23 ferrados de grao pasan dos 300 quilos anuais, polo cal estimamos que a declaración motivo do arrendamento, ao comenzo da escritura “para que subsistan y se mantengan con permanencia, evitando los gastos que en sus reedificios se ocasionan, deseando su utilidad a beneficio del otorgante” cúmprese perfectamente, máxime tendo en conta outras condicións acordada como que os ditos bens tiñan que estar ben estercados, reparados e cerrados para que sempre vaian en aumento e non en diminución, que inda que en eles suceda algo, “que Díos no lo permita”, pedra, néboa, enxurrada ou calquera accidente por raro que sexa, non por elo deixarán de pagar a renda sin desconto nin rebaixa ningunha, que os bens non serán partidos nin divididos entre herdeiros, mais ben ficará nunha soa cabeza “de quíen lisa y llanamente se pueda cobrar la citada renta”. O outorgante e os seus herdeiros reservábanse os dereitos de recuperar algunha finca coa correspondente rebaixa do canon, e tamén de poñelas ao tercio, cuarto ou quinto dos froitos que produzan, sin que por este motivo deixe o aceptante de ser levador das terras, rebaixando a porción da renda correspondente, pero coa obriga de que o tal Moreda faga o carrexo, con carro de bois desde San Miguel ata a vila de Castropol.<br />
Aceptan a escritura e firman por unha parte Juan José de Acevedo e pola outra, por non saber facelo Domingo Pérez de Moreda, firma Don Pedro Fernández Gayol, veciño de Ribadeo que actuaba de testemuña, ao igual que Don Francisco de Castro, e o veciño de San Miguel de Reinante Don Antonio Díaz de la Rocha.<br />
<br />
Case sete anos despois en xullo de 1808, recen proclamado rey de España José Bonaparte, repítese a mesma escenografía, ante o mesmo escribán e cos mesmos actores. Desta vez o obxecto do acordo era a propia casa, na que xa vive Domingo de Moreda, a sua cortiña e outras terras<br />
<br />
...la casa al que el otorgante tiene en dicha parroquia de San Miguel y llaman do Pacio en que vive el aceptante de mucho tiempo a esta parte, que se compone de alto y bajo, salas, cocinas, cuartos, bodega, caballerías y otras oficinas, con una pieza de heredad, cortiña reducida a labradío, prado y bouza unida a aquella, sembradura el todo de ella, dieciséis ferrados poco mas o menos, cerrado de sobresí de muro y ballado...(sic.) <br />
<br />
Entra tamén no trato unha terra en Moreiras de sete ferrados e outra na Pasada de un ferrado, é dicir a casa e 24 ferrados de terra.<br />
<br />
...los dá en este foro al citado Domingo Pérez de Moreda, con todas sus entradas y salidas, derechos y pertenencias, en renta y canon anual de treinta y dos ferrados de trigo limpio y fresco, de dar y tomar, medido por la que actualmente se usa en dicha xurisdición de San Cosme de Barreiros, pagos en la misma casa aquí comprendida los días ocho de septiembre...<br />
<br />
Quedaría obrigado Domingo Moreda a manter as terras cerradas e cultivadas, a casa limpa e coidada e os arranxos maiores da mesma correrían a cargo de Juan Acevedo; este, e os seus descendentes conservarían o dereito de poder recuperala no caso de habitala persoalmente, e o dereito de acceso as súas dependencias nas ocasións que considerasen conveniente pasar por San Miguel, ben para cobrar rendas nesas parroquias, ou por calquera outro motivo que se lles ofreza<br />
<span style="white-space: pre;"> </span><br />
...y esto mismo deberá ejecutar con la persona o personas de la familia del otorgante que con aquel objeto destinase a la propia parroquia, dándoles además la paja que necesitasen para mantener sus caballerías...<br />
<br />
Domingo Pérez Moreda e a sua dona Francisca Rodríguez xa tiñan mais de tres hectáreas de terra para traballar, e a obriga de pagarlle ao vinculeiro do Pazo de Pumarín, veciño do Concello de Castropol, 48 ferrados de trigo, 5 de cebada e 2 de millo de pensión anual, que con medidas utilizadas no século XX pasarían dos 750 quilos de gran. Facían falta brazos para traballar. Tiveron polo menos seis fillos, catro varóns e dúas femias.<br />
<br />
Non temos o dato exacto de cando e como a Familia Moreda pasou a exercer o directo dominio das propiedades aforadas, (tampouco renunciamos aínda a encontralo), puidera ser polo último terzo do século XIX ou xa ben entrada a primeira metade de XX, período en que a loita pola redención de foros era unha constante na vida política e social de Galicia.<br />
<br />
Expoñemos a continuación a xenealoxía que coñecemos desta familia. Tratamos de simplificala no posible, omitindo datos de fontes e de membros que no nos leven a persoas ou familias coñecidas no pobo na segunda metade do século pasado; so poñemos anos de nacemento e falecemento, e lugar de residencia si o coñecemos. Aínda así pode resultar enredoso a relación de tanto nome. Expoñémolo por xeracións, de tal forma que asignamos a I xeración a Domingo e Francisca, na II xeración estarán os matrimonios dos seus fillos e os netos, na III os matrimonios dos netos e os bisnetos e na IV xeración os matrimonios dos bisnetos e os tataranetos correspondentes.<br />
<br />
I xeración<br />
Domingo Perez de Moreda + Francisca Rodríguez (?-1839). Tiveron por fillos a:<br />
Juan, José, Rosa, Carlos, Fernando e Antonia. (desta xeración só vamos seguir a liña dun dos fillos, a de Juan, que tivo 12 fillos)<br />
<br />
II xeración<br />
Juan Pérez de Moreda (1780-1863) + Francisca Rodríguez (1786-1872). Filla de Ramón Rodríguez de Dorado e Manuela Rodríguez, do Coto de Villacesar (San Pedro de Benquerencia). Fillos:<br />
1. Ramón Manuel (1811-1856) + Vicenta Fernández Pouparín, filla de Pedro Fernández Pouparín e Teresa Fernández (de Nogueiredo)<br />
2. Juan Francisco José (1812-?)<br />
3. Josefa. (1813-?) + Manuel Fernández Remior.<br />
4. Carlos (1814-1864) + Rosenda Gómez. Vive na patrucial de Pumarín en 1963. Fillos: Josefa, Francisca, José, Ramona e Rosenda<br />
5. Josefa Francisca Dominga (1814-?)<br />
6. Francisco Antonio María (1917-?) + Ramona Polido<br />
7. Antonio Ramón (1821-?) + Antonia Otero. Fillos: Ramona, Juliana, Dolores, Francisca e<br />
José<br />
8. María Dolores (1830-?) + Manuel Polido. Fillos: José María e Toribio<br />
9. Ramona (1833-1855)<br />
10. José + Juana Pérez, (en Triana). Fillos: Ramón (1847-?) e Rosenda (1852-?)<br />
11. Benito. Vivindo na patrucial solteiro en 1863 cando morre seu pai.<br />
12. Vicenta (1825-1908) + Pedro López Polido (1811-1890). Fillos: Domingo, María, Antonio, Ramona e Dolores .<br />
<br />
III xeración<br />
Ramón Manuel Pérez de Moreda + Vicenta Fernández Pouparín tiveron por fillos:<br />
1. José Pérez-Moreda (1833-1863) Solteiro<br />
2. Josefa Pérez-Moreda Fernández (1834-?) + José Falcón (de Sta. Marta de Meilán. Riotorto). Fillas: Ramona (Solteira) e Francisca Falcón Pérez-Moreda.<br />
3. Francisca Pérez-Moreda Fernández (1838-1925) + Antonio Rodríguez Forján. Fillos: Josefa e José Rodríguez Pérez-Moreda.<br />
4. Rita Pérez-Moreda (1840-1925) Solteira<br />
5. Carlos Pérez-Moreda (1849-1870) Solteiro<br />
6. María Antonia Pérez-Moreda (1853-1936) + Antonio Pérez Castrillón (1871-?)(Marchante). Fillos: Francisca, Ramona e José Pérez Pérez-Moreda.<br />
<br />
Francisco Antonio María Pérez-Moreda + Pilar Rocha. (no Souto) <br />
1.<span style="white-space: pre;"> </span>Faustino Pérez-Moreda Rocha (1901-?)<br />
2.<span style="white-space: pre;"> </span>Francisco Pérez-Moreda Rocha<br />
<br />
Vicenta Pérez-Moreda + Pedro López Polido. <br />
1. Domingo López Polido Pérez-Moreda (1851-1910) + Rita Dorado Gómez (1857-1936)<br />
2. María López Polido Pérez-Moreda + Isidoro Cuadrado Díaz de Lourenzá<br />
3. Antonio López Polido Pérez-Moreda (1857-?)<br />
4. Ramona López Polido Pérez-Moreda (1860-1894) + Ramón Pérez Otero (1858-?) (casa de Castañolas ou A Dulcería)<br />
5. Dolores López Polido Pérez-Moreda (1862-1937) + Ramón Dorado Gómez (1855-1931) (Casa do Páxaro. Aspera)<br />
<br />
IV xeración<br />
Francisca Falcón Pérez-Moreda (1873-?) + Baltasar Novo (Pouparín. Nogueiredo). Fillos: Fé, Eliseo, Julia, José, Carlos e Julio.Novo Falcón<br />
<br />
Francisca Pérez Pérez-Moreda (1887-?) + Eliseo González González. (Villaframil). Fillos: Eliseo e Antonio González Pérez.<br />
Ramona Pérez Pérez-Moreda (1891-1977) + Ramón González Teijeiro (A Granda). Fillos Francisco e Antonio González Pérez.<br />
<br />
Josefa Rodríguez Pérez-Moreda (?-1938) + Felipe Fernández (Sacristán. Martices) . Fillos: Francisco, Antonio, Ramón, María, Heliodoro, Josefa e Benigno Fernández Rodríguez.<br />
<br />
Francisco Moreda Rocha + Vicenta Varela (Tirabeque. Souto). Fillos: Ramón, Pancho, José, Ida,Vicenta e Isabel Moreda Varela.<br />
<br />
Dolores López Polido Pérez-Moreda + Ramón Dorado Gómez (Heredeiros. Nogueiredo). Fillos: José Ramón Dorado López (O Heredeiro) e catorce mais.<br />
<br />
Si a día de hoxe non abunda mais no pobo o apelido moreda é porqué desde finais do século XIX, que se lexislou sobre a obrigatoriedade de rexistrar os fillos co primeiro apelido do pai e o primeiro da nai, íanse perdendo pola vía materna (vemos que na III xeración os membros da familia Moreda que mais descendencia tiveron, foron precisamente tres mulleres), e por outra banda al ser apelido composto “Pérez de Moreda” en moitos casos no bautizo ou no rexistro foron inscritos co Pérez soamente, prescindindo do Moreda, ou ó revés. Si nosoutros utilizamos nesta xenealoxía o apelido composto en moitos casos, é para deixar claro quen era o membro que descendía da Casa de Pumarín, non porque os que o levaban o usaran desta maneira.<br />
<br />
<br />NOELA FERNÁNDEZ SOTOhttp://www.blogger.com/profile/05837113930333826252noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6749970949675736043.post-6091325351269693082019-09-15T13:12:00.001-07:002019-09-15T14:50:29.197-07:00O Pazo de PumarínCASAS BRASONADAS DE SAN MIGUEL DE REINANTE<br />
<br />
Traballo de investigación de:Francisco José Campos Dorado e Faustino González Recalde<br />
<br />
Fotografía... Andrés Bourio<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhPiD_BABX3din-gJe4QW8AONOqV364cUQpf29LxeA-Npx49SyqQ9QnjnrqSo0vR1KiiFD1JFtPWVyAoXHUN8PpHxJFZFIbWOBv1nD2ejk89PzaPkgsxAs6epkgId7H_841_cfUQ6Y5WZo/s1600/as+lagoas+17..+%25281%2529.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="960" data-original-width="665" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhPiD_BABX3din-gJe4QW8AONOqV364cUQpf29LxeA-Npx49SyqQ9QnjnrqSo0vR1KiiFD1JFtPWVyAoXHUN8PpHxJFZFIbWOBv1nD2ejk89PzaPkgsxAs6epkgId7H_841_cfUQ6Y5WZo/s320/as+lagoas+17..+%25281%2529.jpg" width="221" /></a></div>
<br />
<br />
HERÁLDICA<br />
Antes de poñernos a dicir de quen son os Escudos de Armas das casonas dos fidalgos -que tamén atopamos nalgunhas capelas de igrexas-, creo que é preciso facer unha breve introdución sobre o que é a Heráldica e que é o brasón. Pois ben, a heráldica e o arte de explicar e describir os brasóns dos escudos de armas, así como a súa relación e distribución no campo do escudo.<br />
O brasón e todo signo, figura ou emblema, enmarcado adecuadamente nun escudo de armas, co que se distinguen uns reinos doutros, as nacións, provincias, cidades, vilas, pobos, familias e individuos.<br />
O brasón nace a partires do século X. Os cabaleiros vestían pesadas armaduras para entrar nas “xustas”, que eran torneos a cabalo con escudo e lanza, e ao vestirse con cascos e coirazas, eran irrecoñecibles para aqueles que asistían aos combates, por isto, a partires de comezos do século XII os cabaleiros fixeron debuxar nos seus escudos emblemas de distinción que foron chamados “brasóns”. O étimo brasón, provén do verbo alemán blasen: “tocar a trompeta”, ou do inglés blast: “trompetazo”; pero ambos os dous débense confundir nun só. Isto é debido a que á saída de cada cabaleiro o campo da xusta, anunciábase o público que asistía ao torneo tocando unha trompeta ou un clarín, e un pregoeiro describía as características da armería, así a xente sabía do cabaleiro que se trataba segundo a divisa que levaba debuxada no seu escudo. De aí que o toque de clarín ou trompeta, significaba que saía un “brasón” (unha armería) o campo da competición.<br />
Na súa orixe as figuras dos brasóns eran tan arbitrarias que había serias rivalidades entre os cabaleiros por querer usar os mesmos símbolos para representarse. Así naceu o que se coñece como “armas” ou símbolo heráldico, por ser os “heraldos” os encargados de regular e ordenar o uso dos emblemas. No século XIII, aquelas “armas” persoais de cada cabaleiro, pasaron a ser hereditarias ou de “liñaxe”. Polo que a partires do século XIV, os brasóns dos escudos, pasan de cumprir o cometido de identificar aos cabaleiros, a ser un símbolo histórico de alianzas familiares entre liñaxes, recordo de feitos heroicos ou de empresas acontecidas no pasado, e comezan a representarse en pedra e a servir de decoración nos pazos e casas daqueles señores.<br />
Esta tendencia a adornar os pazos cos escudos de armas, levou a crear unha diferenciación entre brasóns e labras. En Heráldica o “brasón”, como xa dixemos, son as armas dun cabaleiro ou dunha familia, recollidas nun memorial ou pergamiño, e é único para unha liñaxe, pois son armas herdadas dos seus antepasados. En cambio a “labra” é a reprodución heráldica nunha pedra, acaroada ou fincada na parede dunha casa, ou gravada na lápida dunha sepultura e sole agrupar no mesmo contexto artístico varios brasóns diferentes. Isto converte á labra nas Armas dunha Casa, que son unha sucesión de liñaxes unidos por lazos de consanguinidade e afinidade que ao largo de xeracións moraron en determinada vivenda<br />
Por outra banda, os escudos de armas labrados en pedra están feitos un pouco, ou un bastante, a criterio dos artistas canteiros que os cicelaron e as veces realizados cun tecnicismo esaxerado e mercantilista que se sae arbitrariamente da pureza das leis ou normas da heráldica.<br />
Pero en tódolos países de Europa acontece o mesmo cos estilos e tendencias diversas que influíron nos artistas. De calquera maneira, os escudos e brasóns non deixan de ser unha marca indeleble na historia, dos liñaxes das familias que habitaron nun lugar.<br />
O cabaleiro era a persoa que montaba a cabalo, e na heráldica é unha persoa de orixe nobre, que ten conducta exemplar, xenerosidade e honorabilidade, compostura e temperanza; unha persoa servizal, atenta cos débiles e sumamente leal ao señor a quen sirve.<br />
Era unha profesión que se aprendía pasando por doncel e escudeiro para demostrar as calidades físicas necesarias para o servicio das armas, e as virtudes cristiáns, o seu valor e sabedoría, siso, lealdade, misericordia, castidade, humildade. Non é pois a calidade do cabaleiro o que se puidera herdar, senón o título gañado polo cabaleiro, aínda que para ser cabaleiro era preciso ter nobreza de sangue, agás casos excepcionais. Para ser armado cabaleiro, este tiña que confesar e comulgar e pasar o día anterior en “Xaxún”: abstinencia de todas ou dalgunhas das comidas durante ese período de tempo e facer abstinencia sexual.<br />
Deixemos os hábitos daqueles cabaleiros tan sumamente disciplinados, asumindo que aqueles xa non existen, e vexamos os brasóns que deixaron para as súas liñaxes, para as súas familias e quen son recordo da súa honra.<br />
<br />
<br />
Nota importante: cando lemos a descrición dun escudo de armas temos que ter en conta, que no relato heráldico, cando se di “destra” e “sinistra” refírese á do escudo e a do cabaleiro que o empuña, que é o lado contrario o da persoa que o está mirando.<br />
<br />
CASA TORRE DE PUMARÍN (Casa dos Pérez Moreda)<br />
<br />
Sobre a gran portada rematada en arco de medio punto peraltado formado por dovelas en cuña, labradas en cantería, existen dous escudos de armas, magnificamente cicelados en baixo relevo.<br />
A obra da portada esta resaltada por un sinxelo bateaugas cuadrangular (serie de molduras de cantería que protexen o arco da portada e os escudos da auga de choiva que escorre pola parede) cuxos extremos están terminados en pedestais de catro corpos, mesmamente de igual forma que o marco dos escudos -como veremos-, o que fai un conxunto de gran harmonía artística.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEimEH9P8jU9NHfaqkhDMSi2tmvg78rE7Whj2JlFFI7s0D6VxLwTMpU1OBUL3qQazJnKPXkmZ2xPUeNKcTbRawrdvcpy83d7oju4y_Qszq1I4lXFOqQgh151UllpLcvNM6bsphgOzslxewE/s1600/IMG_20190915_220508.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="318" data-original-width="673" height="151" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEimEH9P8jU9NHfaqkhDMSi2tmvg78rE7Whj2JlFFI7s0D6VxLwTMpU1OBUL3qQazJnKPXkmZ2xPUeNKcTbRawrdvcpy83d7oju4y_Qszq1I4lXFOqQgh151UllpLcvNM6bsphgOzslxewE/s320/IMG_20190915_220508.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjfxRzaFyO-UlhLlxxql8OPM-fyIUg8HumIi13YNyUzEoGgf5DTHOQJwRQlhVPFznGmYUvewuqC6FX1ZoCWiv-YybpWb-9tkhP3sOMNOCcIuZ9o1w21Brs8FZnUEG0eVhYxWBvB8BrIpDY/s1600/IMG_20190915_220602.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="143" data-original-width="343" height="133" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjfxRzaFyO-UlhLlxxql8OPM-fyIUg8HumIi13YNyUzEoGgf5DTHOQJwRQlhVPFznGmYUvewuqC6FX1ZoCWiv-YybpWb-9tkhP3sOMNOCcIuZ9o1w21Brs8FZnUEG0eVhYxWBvB8BrIpDY/s320/IMG_20190915_220602.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh4vD7jBwS7KmG0uvYXxnVV3m1U1tLie3xAfKvSgbfKZioa15I2xaT8xDMPv5yzfdgeM7DVoC7wx47LA7QZhb1n5AhnjMskD6U3iiPqjaOIi4lSs4Jwnkx1m4HuAzqkYUPBY3EXBV0OxMY/s1600/IMG-20190915-WA0010.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1052" data-original-width="1600" height="210" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh4vD7jBwS7KmG0uvYXxnVV3m1U1tLie3xAfKvSgbfKZioa15I2xaT8xDMPv5yzfdgeM7DVoC7wx47LA7QZhb1n5AhnjMskD6U3iiPqjaOIi4lSs4Jwnkx1m4HuAzqkYUPBY3EXBV0OxMY/s320/IMG-20190915-WA0010.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgzQc8flaSILJuyyPRIdvXMftwEwxVD0SvU5-s3wu2NAaCn7AokbV8pA1UQZzt9aaIdTQDXyvx4EQ0OtTCil0TJRCp4ddIs-nycxOCqbCReZl2M7wP72pQt3kixjf9Mm03G7qBI8inagW4/s1600/IMG-20190915-WA0018.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1062" data-original-width="1600" height="212" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgzQc8flaSILJuyyPRIdvXMftwEwxVD0SvU5-s3wu2NAaCn7AokbV8pA1UQZzt9aaIdTQDXyvx4EQ0OtTCil0TJRCp4ddIs-nycxOCqbCReZl2M7wP72pQt3kixjf9Mm03G7qBI8inagW4/s320/IMG-20190915-WA0018.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<br />
<br />
<br />
Situación na fachada dos escudos e do lintel sobre a fiestra coa laude ou inscrición de construción.<br />
<br />
<br />
<br />
O que significa: “ESTA CASA (LA) HIZO ALVARO TABOADA Y VIOLANTE DE ANDRADE SU MUJER. COMENZOSE EN EL AÑO DE 1559 Y ACABOSE EN EL DE 1561”.<br />
Esta laude evidencia de forma expresa a notable antigüidade desta casa solar de mediados do século XVI, digna dun estudio heráldico rigoroso, pois presenta dous escudos de armas de grandes liñaxes do Reino de Galicia que están moi ignorados na historia da provincia de Mondoñedo e na da provincia de Lugo, polo que é preciso proclamalos, fundamentalmente para que vindeiros estudos sexan máis completos na Xenealoxía de tan antigas familias asentadas en San Miguel de Reinante.<br />
Cando nos referimos a importancia dos estudos xenealóxicos dunha poboación, é debido a que a xenealoxía é tan antiga como a familia. Mostra tan eminente deste aserto é a Biblia, que presenta unha completa cronoloxía baseada na ciencia xenealóxica, pois a familia e o seu liñaxe sempre foron motivo de preocupación no pobo hebreo, pois o Mesías anunciado por Patriarcas e Profetas ía nacer dunha persoa do pobo, e todas as familias querían ter ao día a súa historia xenealóxica (Tratado de Genealogía, Heráldica y Derecho Nobiliario, Instituto Luís de Salazar y Castro; Curso de Licencia, 1961, páx.12).<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
ESCUDO ESQUERDO (segundo se mira cara á fachada)<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjlzpsznw-xGV59MMBB_Vj9XuXVl2fdFImSnTMYFnFo9eB_VzN8WV6sVQjQDGlauT6pWlJ2NcViKXIiNsfzxXin9OhupdIx9l1lvnrxVVy06VY0bvC4iHrXb_CxFuHHyRGHqUXO6VM2qj0/s1600/IMG_20190915_220440.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="307" data-original-width="702" height="139" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjlzpsznw-xGV59MMBB_Vj9XuXVl2fdFImSnTMYFnFo9eB_VzN8WV6sVQjQDGlauT6pWlJ2NcViKXIiNsfzxXin9OhupdIx9l1lvnrxVVy06VY0bvC4iHrXb_CxFuHHyRGHqUXO6VM2qj0/s320/IMG_20190915_220440.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>(foto)<span style="white-space: pre;"> </span>(debuxado por riba)<br />
<br />
En Heráldica a súa forma trátase como un escudo “español carlista” ou escudo de “forma de casulla” (Heráldica Española, El Diseño Heráldico, Luis F. Messia de la Cerda y Pita, 1990, Páx.29). O apelativo “carlista” refírese a Carlos I de España e V de Alemaña (1500-1558)<br />
O escudo de armas, está rodeado dun marco cadrado formado en ambos lados dun adorno a modo de delgadas columnas salomónicas soportadas por pedestais de catro corpos. Pola parte alta cérranse as esquinas con cantoneiras e cun cordón horizontal retorcido. A parte baixa, carece de cerre externo, polo que os pedestais das columnas son a liña base de construción.<br />
O espazo intermedio, está recheo cun adorno exterior o campo do escudo (“o campo do escudo” é a superficie interior delimitada polo contorno ou bordura do propio escudo de armas). Este adorno intermedio, consta de figuras e formas de gran riqueza, propias do sentido cultural e artístico do Renacemento. Está formado por unha gran grilanda que cerra enriba como unha coroa de loureiro á que se van engadindo, simetricamente a ámbolos dous lados, floróns, cálices e figuras propias do Paraíso Terreal. Así, a media altura, aparece a mazá e a serpe, seguido dun ramo de flores que remata a parte alta da casula. Nas esquinas altas dous anxeliños coas ás abertas, parecen estar vixiando ou ollando o que “por alí abaixo acontece”. As esquinas baixas están rematadas por dous floróns de rododendro moi ben repenicados.<br />
O campo do escudo está cuarteado en cruz (dividido en catro cuarteis).<br />
Primeiro cuartel ou cuartel destro (alto esquerdo segundo o miramos, ver nota de enriba). Consta de tres táboas dentro dun escusón en punta, rematado cunha “T” ou Cruz Tao o de Tau de San Antonio Abade, e en orla oito caldeiras, as dúas superiores, máis grandes. Fai referencia ás Armas dos TABOADA (si tivera esmaltes serían: en campo de goles (fondo vermello) tres táboas de ouro en pau (verticais), bordura de prata con oito caldeiras de sable (da cor negro).<br />
Este brasón parece ser dun descendente de D. LOPO PERES DE TABOADA (en campo de goles, tres táboas de ouro en pau) e da súa muller D.ª MAYOR MENDEZ (cinco caldeiras de sable en aspa) cuxos escudos acolados se atopan na sepultura do ano 1422, no mosteiro de Pallares no municipio de Guntín, Lugo. Neste caso hai dúas caldeiras altas demáis e ó facelas de maior tamaño cas restantes, quizais sexa un detalle que fai referencia a un emparentamento desta Casa de TABOADA coas Armas dos RIBADENEIRA.<br />
O escusón (escudiño pequeno) ten similitude na forma, co escudo do século XVI de D.ª Leonor de Aragón na súa sepultura da Capela dos Reis de Toledo (Heráldica Española, El diseño heráldico, Luis F. Messia de la Cerda y Pita, 1990, Páx.37)<br />
As armas dos TABOADA na Casa da Torre de Arcos en Chantada ten catro barras en pau, rodeadas de seis caldeiras e na Casa Torre de Mera, en San Lorenzo de Vilamaior de Negral en Guntín, no escudo xaquelado (con cuadrícula) e partido dos ULLOA E TABOADA, ten oito caldeiras iguais en tamaño.<br />
Segundo cuartel ou sinistro (alto dereito segundo o miramos). Unha aguia mirando a destra, co voo baixado ou de ás caídas mostrando o peito. Son armas dos AGUIAR.<br />
Terceiro cuartel (baixo esquerdo segundo o miramos). Consta dunha banda engulida de dous dragantes (banda cuxos extremos están entre fauces de animais, neste caso de dous dragóns). Son armas dos ANDRADE sen lema. Si tivera esmaltes serían: en sinople -en campo da cor verde- unha banda de ouro engulida en dúas cabezas de dragóns do mesmo metal véndoselles a lingua. Para estar totalmente correcto debería levar unha bordura de prata co lema: Ave Maria Gratia Plena. O lema, neste caso, quizais non fora gravado polo escaso espazo que hai no cuartel.<br />
Cuarto cuartel (baixo dereito segundo o miramos)***. Consta de dúas serpes ñudadas (anudadas) pola cola, facendo unha “S” // tamén puideran interpretarse como dúas serpes cargadas pola cola con dúas lousas. Non podemos interpretar o brasón con exactitude, pero o máis probable e que sexan Armas dos LOSADA, quizais da liñaxe familiar de D.ª TERESA DE LOSADA casada con D. RUI VAZQUEZ DE QUIROGA, comendador de Benquerencia e mestre da Orde de Alcántara (Blasones y Linajes de Galicia, D. José S. Crespo del Pozo, Volumen III, páx.223).<br />
Hai un matrimonio celebrado en xuño de 1700, na Igrexa parroquial de San Miguel de Reinante, que parece confirmarnos nalgunha medida, que este cuarto brasón é de LOSADA polos apelidos da noiva:<br />
D. Domingo del BUSTO Y VILLAMIL + D.ª María de SIERRA Y OSORIO<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>1. DIEGO DEL BUSTO Y VILLAAMILL + D.ª MARIA PARDO DE ULLOA Y LOSADA (ela é filla do<span style="white-space: pre;"> </span>Capitán D. Juan Pardo de Cela y Taboada + D.ª Antonia Ulloa Losada y Valledor. Testigos D.<span style="white-space: pre;"> </span>Gaspar de Lamas, cura de S.Julian de Cabarcos, Bernardo Rodríguez de S.Pedro de Benquerencia<span style="white-space: pre;"> </span>e D. García Valledor, de Presno, Asturias. Matrimonio celebrado o 3 de Xuño de 1700) (Libro<span style="white-space: pre;"> </span>Matrimonios Nº1(1670-1738) Folio 175-V, e Defuncións Nº2 (1715-1737) San Miguel de Reinante)<br />
<br />
Observacións:<br />
Na heráldica española a serpe simboliza a prudencia, astucia e cautela // Na heráldica inglesa: a serpe é símbolo de sabedoría e de desafío, de fertilidade e de renovación // A serpe veu có apelido Jáucenes de Valencia, que emparentaron cos Gil Taboada do Norte da Galicia.<br />
<br />
***Na obra: Heráldica, Genealogía y Nobiliaria de Galicia (Tomo LVI, páx.98), preséntase este cuartel como das Armas dos LOSADA: dúas serpes cargadas pola cola con dúas lousas. En cambio, frei José Santiago Crespo del Pozo na súa extraordinaria obra “Blasones y Linajes de Galicia” relata que son “lagartos” nun paragrafo do Volume V, páx.217: “moi unidos aos QUIROGA, foron os LOSADA, chegando a constituír unha soa familia... Refire a lenda cuns cabaleiros chamados Sisiberto, Astolfo, Sifaldo e Ubisaldo, mataron en terras de Quiroga uns “grandes lagartos” que tiñan aterrados aos poboadores daquela comarca e que desde entón eles e os seus descendentes usaron como brasón uns lagartos de sinople (cor verde) baixo unha lousa, todo en campo de sangre (de goles -cor vermella). Por outra banda (ibidem, páx.217) Vilar e Pascual di que os cabaleiros que extinguiron a “praga de réptiles” chamábanse Xoán e Diego. Como se ve os bichos baixo a lousa son ou ben, lagartos ou serpes. De aí a dubida das Armas deste cuarto cuartel.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
ESCUDO DEREITO (segundo se mira cara á fachada)<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhnd3DoiFcdfa5Zi7diJMD8jTzKejTASD7n-rWWlENYPZ-3kpCIVo_fM63JAZI9EO5EDMejl2fesIQXjkqS9H_k7x8RnMHD3gGu3yJTY93R1zcXcum1WsbuLCQtGfS2AXWACXWmvX-HCpc/s1600/IMG_20190915_220418.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="335" data-original-width="695" height="154" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhnd3DoiFcdfa5Zi7diJMD8jTzKejTASD7n-rWWlENYPZ-3kpCIVo_fM63JAZI9EO5EDMejl2fesIQXjkqS9H_k7x8RnMHD3gGu3yJTY93R1zcXcum1WsbuLCQtGfS2AXWACXWmvX-HCpc/s320/IMG_20190915_220418.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>(foto)<span style="white-space: pre;"> </span>(debuxado por riba)<br />
<br />
A súa forma trátase en heráldica como: escudo “español carlista” ou de “forma de casulla” (igual que o antedito escudo esquerdo).<br />
O adorno exterior o campo do escudo, moi erosionado, asemella o do escudo esquerdo, pero con motivos ornamentais distintos. Aquí vemos que a coroa está feita de follaxe, froitas e cálices de flores distintas, e as figuras das serpes e das mazás, foron substituídas por “panelas” (follas de álamo), iguales cas da parte alta. En cambio, as esquinas altas rematan con anxeliños de ás abertas, como no escudo anterior, e as esquinas baixas en outro tipo de floróns moi deteriorados pola erosión da intemperie.<br />
O campo do escudo está dividido en catro pola que parece ser unha cruz ortodoxa que asemella a das Armas dos PARDO.<br />
Primeiro cuartel ou cuartel destro: desdebuxadas pero recoñecibles, aparecen medias rodas e rodas de pedra das Armas dos CAMBA. Este apelido, segundo unha antiguísima tradición proben de Lucio Cambelo (ou Cambero) Romano, pretor ou virrei de Gallaecia, proxenitor de moitos señoríos dos CAMBA e dos TABOADA (Fortalezas de Lugo y su Provincia, D. Manuel Vázquez Seijas, Tomo I, páx.6) (Nota: os Taboada entroncan moitas veces cos Camba. Son parentes de D. Gonzalo Taboada y Ulloa, cuxas armas dos Taboada aparecen no 2º cuartel e as dos Camba no 3º cuartel do seu sepulcro na igrexa de Sta. María de Noceda -Lalín // na Casa de Caldaloba o escudo está dividido en doce cuarteis coas armas dos: Camba, Ribadeneira, Aguiar, Andrade, Taboada, Montenegro, Ron, Valcarce, Luaces, Zúñiga/Bermúdez, Bolaño, Rois e Yebra)<br />
Segundo cuartel ou sinistro: moi desdebuxado e difícil de interpretar. Parece un cuartel tronchado e encaixado ou encravado, formado por un axadrezado baixo, de armas dos TRABA; dos ULLOA ou das armas dos ALVAREZ SALGADO, e na parte alta figuras indescifrables polo desgaste. A xenealoxía deste cuartel tronchado puidera referirse á de D.ª MAYOR FERNÁNDEZ DE TRABA TRASTÁMARA -terceira filla da condesa D.ª SANCHA FERNÁNDEZ e do rei D. FERNANDO de León-, quen casa con D. LOPE SÁNCHEZ DE ULLOA (Blasones y Linajes de Galicia, D. José Santiago Crespo del Pozo, Primeira Edición do Mosteiro de Poio, Volume V, páx.165).<br />
Terceiro cuartel: axadrezado en escusón das armas dos ULLOA, e postas en orla dúas serpes afrontadas coas colas entrelazadas das armas dos PRADA.<br />
Cuarto cuartel: moi desdebuxado o que pode darse a outras interpretacións. Parece un cabaleiro montado a cabalo mirando a destra, con lanza en banda empuñada polo lado destro do cabaleiro. Parecen ser armas dos GUNTÍN, GUNDIN ou GONDIN cuxa casa solar provén de Gundín, do Concello de Monterroso, fundada no ano 1555 por Gómez de Gundín. En 1589 levanta o Pazo de Laxe nese concello, D. Francisco Salgado Guntín. Na xenealoxía atópanse emparentados con ilustres familias galegas como os Ulloa, Salgado, Gil Taboada, Montenegro, etc. (Blasones y Linajes de Galicia, J.S. Crespo Pozo, Volume III, páx.105)<br />
<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhXdjwScR6mIsMvxYCLm64FFh-zxYfPIQMdh7gRRWYUMXE3aPvBA3TTwa7Db9YwUENmhr7BjGlc8h1IOgGcM8vpIkHO6qP04nhfnCnbEYYDSgl2Iaho6FFQ5HX9E2a9lhV2xu-og2wdap0/s1600/IMG-20190915-WA0008.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1148" data-original-width="1600" height="229" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhXdjwScR6mIsMvxYCLm64FFh-zxYfPIQMdh7gRRWYUMXE3aPvBA3TTwa7Db9YwUENmhr7BjGlc8h1IOgGcM8vpIkHO6qP04nhfnCnbEYYDSgl2Iaho6FFQ5HX9E2a9lhV2xu-og2wdap0/s320/IMG-20190915-WA0008.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj1NMMOiCai2GToMRHW4wQBwg2zSiy5JwFgM9e8meR2yetpVonhNAod9mao0mpl0eE7EPizeWXQTL42sEeCQc_pdB2kXBuB-LOnNgtAGwYId1DElZ66H13Glc1uCpV2u7uZMfnTTQZcVcE/s1600/IMG-20190915-WA0010.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1052" data-original-width="1600" height="210" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj1NMMOiCai2GToMRHW4wQBwg2zSiy5JwFgM9e8meR2yetpVonhNAod9mao0mpl0eE7EPizeWXQTL42sEeCQc_pdB2kXBuB-LOnNgtAGwYId1DElZ66H13Glc1uCpV2u7uZMfnTTQZcVcE/s320/IMG-20190915-WA0010.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<br />
<br />
XENEALOXÍA DE D. ÁLVARO DE TABOADA (Y AGUIAR) + D.ª VIOLANTE DE ANDRADE (fixeron a Casa Torre ou Pazo de Pumarín no barrio do mesmo nome en San Miguel de Reinante entre os anos 1559 e 1561 segundo reza na laude do lintel da fiestra da fachada // D.ª VIOLANTE DE ANDRADE é irmá de don FERNÁN SANJURJO MONTENEGRO, veciños do Padornelo, parroquia de Santiago de Sancobad, inmediato a Vilalba . (Arquivo de Reino de Galicia (foto 095014): “en el año de mil quinientos y ochenta D. Alvaro Tavoada, quinto abuelo de mi parte hizo mejora vinculada de tercio y remanente de quinto a Don Pedro Pardo su hijo”<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>1. D. PEDRO PARDO DE AGUIAR (Capitán)(falece 1596) (foto 113258) + D.ª MENCÍA VALDÉS<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>(tiveron dous fillos) (foto 095014) : “en el de mil quinientos noventa y seis la hizo también<span style="white-space: pre;"> </span>de los suyos a favor de Don Juan Pardo su hijo quien en el de seiscientos y uno D.ª Violante<span style="white-space: pre;"> </span>de Andrade abuela de este y mujer de dicho Don Alvaro la hizo igualmente con la misma<span style="white-space: pre;"> </span>cualidad a favor del predicho Don Juan su nieto agregándola a la hecha por el referido Don<span style="white-space: pre;"> </span>Pedro Pardo”.<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>1. Dª MARIA PARDO (monxa no Convento de Sta. Clara de Ribadeo) (foto 095028): “al<span style="white-space: pre;"> </span>mismo tiempo se le hizo juntamente de su legítima y de la de Doña Maria Pardo, su<span style="white-space: pre;"> </span>hermana monja en el Convento de Santa Clara de Ribadeo que se le había cedido)<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>2. D. JUAN PARDO (DE CELA ULLOA Y TABOADA) DE AGUIAR (Capitán) (foro de 1602)<span style="white-space: pre;"> </span>(Datos: Arquivo do Reino de Galicia -Fondo da Real Audiencia de Galicia- Signatura<span style="white-space: pre;"> </span>3339/10 foto 102837): A herdanza de D.ª Violante déixalla ao seu neto D. Juan Pardo,<span style="white-space: pre;"> </span>e vai ser última posuidora Dª María Josefa Pardo de Cela Ulloa y Taboada, por cuxos<span style="white-space: pre;"> </span>beneficios preitearán os seus fillos, no ano 1738, D.Carlos Miguel e D. Gaspar Juan<span style="white-space: pre;"> </span>Acevedo Pardo y Taboada). D. JUAN PARDO tivo tres fillos:<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>1. Dª ANTONIA PARDO<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>2. D.PEDRO PARDO TABOADA DE AGUIAR +Dª CATALINA DE VIVERO NAVIA Y<span style="white-space: pre;"> </span>VILLAAMIL (aforan en Meygode o 18-Xullo-1659 a Juan do Couto). D. PEDRO<span style="white-space: pre;"> </span>morre sen fillos nin herdeiros e deixa a súa muller Dª Catalina de herdeira<span style="white-space: pre;"> </span>universal, pero o vínculo fundado por Dª VIOLANTE DE ANDRADE pasa a súa<span style="white-space: pre;"> </span>segunda filla Dª CATALINA)<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>3. Dª. CATALINA PARDO TABOADA (herdeira do vínculo, preiteou coa súa<span style="white-space: pre;"> </span>cuñada pola herdanza ata firmar Escritura de Concordia en 1661) + D. ALVARO<span style="white-space: pre;"> </span>RODRÍGUEZ DE LABRADA Y NOYS (do lugar de San Juan de Verea, en Nois, hoxe<span style="white-space: pre;"> </span>Brea). (Foto 131529) “Dª Isabel Pardo de Zela y Taboada contra Don Juan Pardo<span style="white-space: pre;"> </span>Taboada y Zela para hacer la partija de los bienes que fincaron a la muerte<span style="white-space: pre;"> </span>de Don Alvaro Rodríguez de Labrada y Noys y Dª Cathalina Pardo Taboada padres<span style="white-space: pre;"> </span>de entrambas partes”...“el dicho Don Álvaro se falleció habrá cuarenta años<span style="white-space: pre;"> </span>poco más o menos, quedando al tiempo mi parte menor de diez años y la dicha<span style="white-space: pre;"> </span>Cathalina, su madre, se falleció habrá diez años”. San Juan de Nois 1703).<span style="white-space: pre;"> </span>Tiveron varios fillos, entre eles, constan:<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>1. D. LUIS PARDO TABOADA<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>2. Dª ISABEL PARDO DE CELA Y ULLOA TABOADA + D. PEDRO DEL<span style="white-space: pre;"> </span>BUSTO Y FLOREZ (1645-1698)(herdeiro do Palacio de Sante, Señor de<span style="white-space: pre;"> </span>Herbellais e Rexidor perpetuo da Vila de Viveiro (Lugo) (matrimonio<span style="white-space: pre;"> </span>en 1678, en parroquia do Señor Santiago, Viveiro) (Xenealoxía do<span style="white-space: pre;"> </span>Arquivo privado de D. FERNANDO LAMAS BADÍA, descendente dos BUSTO e<span style="white-space: pre;"> </span>dos LAMAS DE QUINTALONGA)<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>3. D. JUAN PARDO TABOADA. Este tivo dúas fillas:<br />
<span style="white-space: pre;"> </span> 1. Dª ANTONIA PARDO Y TABOADA + D. DIEGO FABIÁN DEL BUSTO de<span style="white-space: pre;"> </span>Tapia (Foto 111813)Arquivo da Casa LEBREDO LANZA Documentos<span style="white-space: pre;"> </span>transcritos por Dª María Concepción Álvarez Lebredo. Memorial<span style="white-space: pre;"> </span>ajustado a pleito que siguieron Dª ANTONIA MARÍA PARDO viuda de D.<span style="white-space: pre;"> </span>DIEGO FABIAN DEL BUSTO como herencia de su hijo D.José y D. Sebastián<span style="white-space: pre;"> </span>Cernuda marido de Dª Micaela del Busto, y de resultas de dicho pleito<span style="white-space: pre;"> </span>se liquidó el vínculo de Tapìa...<span style="white-space: pre;"> </span>http://es.slideshare.net/Lafragatadepapel/escrituras-de-la-casa-de<span style="white-space: pre;"> </span>tapia-en la-parroquia-de-san-esteban<br />
<span style="white-space: pre;"> </span> 2. Dª MARIA JOSEFA PARDO DE CELA ULLOA Y TABOADA (viviu na<span style="white-space: pre;"> </span>“Casa Torre de Pumarín” de San Miguel de Reinante) (fixo testamento<span style="white-space: pre;"> </span>de 8-Mayo-1738) + D. GREGORIO ANTONIO DE ACEVEDO PARDO VILLAMIL<span style="white-space: pre;"> </span>Y MONTENEGRO (aeñor da casa de Acevedo da vila de Castropol, fillo<span style="white-space: pre;"> </span>de D. Juan de Acevedo Pardo + Dª Catalina Villamil y Bolaño) (Foto<span style="white-space: pre;"> </span>101048) “Don Gregorio Antonio de Azevedo ha mucho tiempo se ha muerto<span style="white-space: pre;"> </span>y la referida Doña María Josepha Pardo de Cela Ulloa y Taboada ahora<span style="white-space: pre;"> </span>el próximo Junio 1744)<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>1. D. GASPAR JUAN ACEVEDO PARDO Y TABOADA<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>2. D. CARLOS MIGUEL ACEVEDO PARDO Y TABOADA (herdeiro<span style="white-space: pre;"> </span>universal, veciño de Ribadeo, Capitán de Granadeiros do<span style="white-space: pre;"> </span>Rexemento de Infantería de milicias de Oviedo) + Dª MARIA<span style="white-space: pre;"> </span>DEL CARMEN LLANO Y CIGORÁN<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>3. Dª ANTONIA ACEVEDO PARDO Y TABOADA (difunta en 1738)<span style="white-space: pre;"> </span>(coñecida en 1688 en San Miguel de Reinante como Dª ANTONIA DE<span style="white-space: pre;"> </span>ULLOA) + D. MANUEL GONZÁLEZ BALCARCE CUELLAR BUSTILLO Y<span style="white-space: pre;"> </span>ESPAÑA (veciño de Campo, xurisdición da vila de Ponferrada<span style="white-space: pre;"> </span>Provincia do Bierzo)<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>4. D. GREGORIO ANTONIO DE ACEVEDO (morreu moi novo ??)<span style="white-space: pre;"> </span>5. Dª FRANCISCA ACEVEDO PARDO Y TABOADA (en Castropol en<span style="white-space: pre;"> </span>1738)<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>6. Dª MARIA ACEVEDO PARDO Y TABOADA (coñecida en 1684 en<span style="white-space: pre;"> </span>San Miguel de Reinante como Dª María Pardo de Ulloa) (cásase<span style="white-space: pre;"> </span>para Castropol antes de 1656 en que está viúva, cando litiga<span style="white-space: pre;"> </span>con D. Pedro García de Presno. En 1738 sigue en Castropol o<span style="white-space: pre;"> </span>igual que seus irmáns + D, PEDRO FERNÁNDEZ DE VALLEDOR (de<span style="white-space: pre;"> </span>Castropol)<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>7. Dª JUANA ACEVEDO PARDO Y TABOADA (veciña de Castropol<span style="white-space: pre;"> </span>en 1738)<br />
<span style="white-space: pre;"> </span>8. Dª CATHALINA ACEVEDO PARDO Y TABOADA (en Castropol en<span style="white-space: pre;"> </span>1738) (preitea dúas veces polos bens forais vinculados ó<span style="white-space: pre;"> </span>Convento de Sta. Clara de Ribadeo con D. Salvador Menéndez en<span style="white-space: pre;"> </span>1679 e en 1683)(preitea as partixas da herdanza de seus pais<span style="white-space: pre;"> </span>con Carlos de Acevedo Pardo y Taboada, seu irmán de Ribadeo,<span style="white-space: pre;"> </span>entre 1743 / 1759)<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />NOELA FERNÁNDEZ SOTOhttp://www.blogger.com/profile/05837113930333826252noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6749970949675736043.post-23637233076433653242019-08-18T17:02:00.001-07:002019-08-18T17:02:33.330-07:00A Capela da Nosa Señora do Carme"<br />
<br />
É tradición en San Miguel festexar a Virxe do Carme dende que os máis vellos recordan. Resultábame curioso que nun pobo sen tradición mariñeira se rendera culto a esta virxe mariñeira, quizais se tratase de invocar a sua axuda desde que as augas asolagaron Vilachá aló polo século XVI ou XVII. Como lenda que é, deste feito non hai constancia algunha... senón deixaría de ser lenda.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh1RNumIKMGflvpvR3TjWn4jFFoikc5B2TgpuDNFpC6hWMbjBCa5uHa78TrEMG0ciupC5zW8ABpkOeBNgfzTS0Tyl7ddcl9f2PfXNnZkgoE_Fh6oqG-nOWS3XEP2bheHvcu2726iMK3Mco/s1600/FB_IMG_1566170940013.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="595" data-original-width="480" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh1RNumIKMGflvpvR3TjWn4jFFoikc5B2TgpuDNFpC6hWMbjBCa5uHa78TrEMG0ciupC5zW8ABpkOeBNgfzTS0Tyl7ddcl9f2PfXNnZkgoE_Fh6oqG-nOWS3XEP2bheHvcu2726iMK3Mco/s320/FB_IMG_1566170940013.jpg" width="258" /></a></div>
<br />
Algo que si é constatable documentalmente, é que na freguesía de San Miguel houbo unha capela na honra de dita Virxe, e segundo as probas estaba situada no barrio de Salxende.<br />
Nun principio chegamos a saber dela pola colaboración dunha veciña que para afianzar as súas palabras nos facilitou a escritura dunha partixa de fincabilidade do ano 1854<br />
“Partija de la fincavilidad D. Domingo Gómez vecino del lugar de Sargendes parroquia de San Miguel de Reynante practicada por el perito agrimensor titular D. Manuel María Agrelo de San Vicente de Cubelas”<br />
Este documento relaciona unha serie de bens a repartir e entre eles, co número 3, podemos ler:<br />
“dos bodegas unidas destinadas a cuadra y fabricadas en terreno del expresado Señor Pardo, sitas al levante de la casa partida primera, citado camino vecinal en medio, y entre la expresada pieza llamada Fran.ca (Francisca?) y la capilla de este lugar”<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh86DFF_2SIDfa-_zAXy4_5TxA-iTEGyqELBbTu0lS2uYPPuHNaewq0Z6nZBhIrJFmarH3HvhTfikmjdNQQ18MDZh4YH46hsVEdVQvBStPT29wzZ7VxKquixQHkwZm6G-18MfeAV6MrZnE/s1600/FB_IMG_1566172208381.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="443" data-original-width="720" height="196" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh86DFF_2SIDfa-_zAXy4_5TxA-iTEGyqELBbTu0lS2uYPPuHNaewq0Z6nZBhIrJFmarH3HvhTfikmjdNQQ18MDZh4YH46hsVEdVQvBStPT29wzZ7VxKquixQHkwZm6G-18MfeAV6MrZnE/s320/FB_IMG_1566172208381.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi2UoP-KEqOElaNERns0imBjE5BR-JO0KR2T2DxcumfMSj7sZ_V17f191DcrGSVom9TYhre-NVlWOv02PJM5CaLN91lf8gXIjnGc136qu5cGfVUOrFJmUKGoi2PjVn2m6lkEiM56w5ZufM/s1600/FB_IMG_1566171782691.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="466" data-original-width="720" height="207" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi2UoP-KEqOElaNERns0imBjE5BR-JO0KR2T2DxcumfMSj7sZ_V17f191DcrGSVom9TYhre-NVlWOv02PJM5CaLN91lf8gXIjnGc136qu5cGfVUOrFJmUKGoi2PjVn2m6lkEiM56w5ZufM/s320/FB_IMG_1566171782691.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
Seguindo coa labor investigadora no Arquivo Episcopal de Mondoñedo facilitáronnos un documento no que confirmamos a existencia desta capela no ano 1751, trala visita do Bispo Don Antonio Alejandro Sarmiento de Sotomayor, sendo cura párroco Don León da Fraga, fálase desta capela aínda que o estado de decadencia da mesma debe ser notable:<br />
En la Capilla de Nuestra Señora del Carmen se reponga pie y asta de plata al cáliz y se limpie su retablo dentro de seis meses”<br />
Neste mesmo mandato ordena o Bispo non se de misa na capela do Santo Estevo baixo pena de multa, debido ó mal estado en que se encontraba.<br />
Dous anos despois, o 10 de agosto de 1753 o señor Bispo Antonio Riomol y Quiroga volve facer unha visita a esta parroquia e da conta de que os feligreses anticípanse a escoitar a misa nas capelas e non asisten a igrexa parroquial, polo que prohibe facer misa nestas ermidas, sen que se teña feito a da parroquia.<br />
“los feligreses no asisten a la misa parroquial donde explican la doctrina, anticipándose a oírla en las hermitas del distrito de la parroquia. Manda Su Santidad que en ninguna de ellas pueda decirse mista sin que se haya hecho la de la parroquia”<br />
Neste mesmo mandato, reitera o bispo a necesidade de branquear o cáliz e as paredes desta ermida.<br />
“ Por la visita que S.S hizo a todas las ermitas que hay en esta parroquia y falta de reparos que en ellas reconozco, cuando se blanqueen las paredes de la de Nuestra Señora del Carmen y también el cáliz, y en cuanto a la de San Esteban se cumpla lo mandado por el Almo, Sarmiento en la última visita. Está muy indecente y aún sin llave en la puerta y advierte S.S a que los feligreses la pongan decente de techo, altar y todo lo preciso para celebrar el Santo Sacrificio de la eucaristía dentro de seis meses y en defecto el cura la haga demoler dentro de los dos siguientes a los seis, pena de mil maravedíes mas a cuenta de materiales, mudando la imagen de San Esteban a la iglesia parroquial”<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg_O6WoFbZ86uYVqfufzo7tKepjZYKrDNR7t65v4MKYVeU3nTmVBHmbSQ8yrAU6x5qs6wxiNEBUy_d1R0kqA7w6bV-lLMpYCp2dKgOLfQmULctCPWomqDi_ZZbji8U5CC-BpnkJ5nx9-3A/s1600/FB_IMG_1566170895651.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="463" data-original-width="596" height="248" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg_O6WoFbZ86uYVqfufzo7tKepjZYKrDNR7t65v4MKYVeU3nTmVBHmbSQ8yrAU6x5qs6wxiNEBUy_d1R0kqA7w6bV-lLMpYCp2dKgOLfQmULctCPWomqDi_ZZbji8U5CC-BpnkJ5nx9-3A/s320/FB_IMG_1566170895651.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEide6fkCd_jfK2qcPNcz8mZ2iU_dU37g44Yp6P4iXFaJCf4y4FPm6nhuopOF7Kr-s8K42JdAL9P0WEo23WeEDE-Qe9hzx5C1XRSf4qOT9nf1la7JmKcpKHcKUAI18xXIHXU_3du0DIbFWY/s1600/FB_IMG_1566170971032.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="575" data-original-width="720" height="255" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEide6fkCd_jfK2qcPNcz8mZ2iU_dU37g44Yp6P4iXFaJCf4y4FPm6nhuopOF7Kr-s8K42JdAL9P0WEo23WeEDE-Qe9hzx5C1XRSf4qOT9nf1la7JmKcpKHcKUAI18xXIHXU_3du0DIbFWY/s320/FB_IMG_1566170971032.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
Se nota que os responsables fixeron oidos xordos porque na seguinte visita volverá a repetir o mandato,( o 1 de agosto de 1755)<br />
“manda se blanqueen las paredes de la hermita de nuestra señora del Carmen como está prevenido en la anterior visita y se lastre de piedra con igualda y decencia dentro de seis meses pena de mil igualmente aplicados para lo cual el cura se lo haga saber a cargo de quien corren sus reparos”<br />
Pola insistencia no adecentamento das paredes da Capela do Carme da a impresión que a mesma sofría o abandono dos curas e veciños porqué o Obispado seguiu insistindo nos anos sucesivos de 1758, 1761 e 1763. Coincide nestes anos coa mesma situación da Capela do San Esteban, que en 1751 tamén era apecibido o pobo de que se repuñera o necesario para celebrar misa así como unha cerradura na porta.<br />
En resposta ao mandato executado polo Bispo Don Carlos Riomol Quiroga respecto ás capelas da parroquia.<br />
“ Respecto el patrono de la hermita de no ha hecho nada de lo mandado en la última visita manda su Santidad lo ejecute al tiempo de cuatro meses”<br />
O párroco trala visita deste Bispo responde no libro de fábrica sobre varios reparos en altares da Igrexa parroquial, na capela do San Esteban, na do Carme, na Escola da Obrapia e para pide unha ba da para a procesión.<br />
“En cumplimiento de lo que certifique del cumplimiento de mandatos que dejó en la visita antecedente, solo está hecho el sollar del coutoral de San Pedro y de San Antonio, en la capilla mayor su dueño no ha hecho cosa alguna aunque se mandó poner cortina en la puerta de la custodia, sollar el altar, y necesita poner vidrios con tela en los tragaluces de dicha capilla mayor.<br />
Los vecinos no han compuesto la capilla del San Esteban, esta obligación hecha con anexo la ha de dar compuesta de todo lo necesario.<br />
En todo de este año la de Nuestra Señora del Carmen no se blanqueió por afuera, quanto a los coutorales no se solló por cuanto se está esperando el retablo que están trabajando, y el que vise allá puesto, está para el de San Antonio.<br />
En la escuela se ejecutó lo mandado excepto las contraventanas. En esta parroquia hay grande necesidad de una banda para la procesión del Santísimo y una sotana de baieta para la sancristía.”<br />
Non nos queda moi claro que pasaba co retablo desta capela nestes intres.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiKC3fJrPq5PjhsRcEe_GOROunKOQ_2f-Czq2PiZP3yuJPpG5INBgqpApTK2AJS1pfeHDHh5lVpKG_Wmvn21-ztDtfvrwDPHX3Rgl1USstMu8MRcEHl0rREVq9cP6j7uNGk7k5SL3zEexs/s1600/FB_IMG_1566171407834.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="608" data-original-width="673" height="289" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiKC3fJrPq5PjhsRcEe_GOROunKOQ_2f-Czq2PiZP3yuJPpG5INBgqpApTK2AJS1pfeHDHh5lVpKG_Wmvn21-ztDtfvrwDPHX3Rgl1USstMu8MRcEHl0rREVq9cP6j7uNGk7k5SL3zEexs/s320/FB_IMG_1566171407834.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhutCUUX_wlimwEx0gBDXCH8BUJ7O5av8I4oAiy7jWQiACyqARdIkhbe4M0xWH6Osr0azfKJRVKdKGKLmOmRlmCxl9zI9PCJO-NHodCMOwV0uBr5ybTIqi9HAlWLSUs_s1IRxgGT_kitDc/s1600/FB_IMG_1566171474947.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="274" data-original-width="405" height="216" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhutCUUX_wlimwEx0gBDXCH8BUJ7O5av8I4oAiy7jWQiACyqARdIkhbe4M0xWH6Osr0azfKJRVKdKGKLmOmRlmCxl9zI9PCJO-NHodCMOwV0uBr5ybTIqi9HAlWLSUs_s1IRxgGT_kitDc/s320/FB_IMG_1566171474947.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjPbOG3ejqOX6jgk8PG5kccTc5V_iNQirkAIDdyGVfXLin9fTZun7y5aTOHX_K-bVvopwqiXSSuetOrbmhbOrtsvurR7nVOo3nXho59Hr48YyXcnl7kfvSRgtKsezIoFAEfAX8hxvcLSzw/s1600/FB_IMG_1566171966188.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="498" data-original-width="720" height="221" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjPbOG3ejqOX6jgk8PG5kccTc5V_iNQirkAIDdyGVfXLin9fTZun7y5aTOHX_K-bVvopwqiXSSuetOrbmhbOrtsvurR7nVOo3nXho59Hr48YyXcnl7kfvSRgtKsezIoFAEfAX8hxvcLSzw/s320/FB_IMG_1566171966188.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
Cabe dicir que o deterioro das capelas externas estes anos era notable e os reparos delas polo menos a do Santo Estevo corrían a cargo dos veciños cuia situación económica naqueles tempos era mala.<br />
No ano 1785, sendo párroco Francisco Javier Somoza, o visitador episcopal Francisco Cuadrillero escribe no libro de fábrica da feligreasía que o párroco non debe permitir que se celebre a misa nas capelas da feligresía que non teñan cálices e patenas dourados” amais fai referencia ao estado indecente dunha capela privada… referirase á nosa capela? Supoñemos que pode ser a capela do Pazo de Pumarin, que polo que limos en escrituras particulares a comezos do seguinte século xa estaba derrubada.<br />
Cinco anos despois un documento que inventariaba os bens da igrexia parroquial certificaba a existencia desta capela<br />
“Hay otra capilla en la Quinta de Salgendez de esta parroquia su advocación a Nuestra señora del Carmen a cargo de Don Antonio Moreda vecino de la ciudad de Mondoñedo por la que percibe veinte y dos ferrados de trigo anualmente hállase con el gravamen de dos misas cantadas por la limosna de ocho reales y otras dos rezadas por seis reales “<br />
Teremos novas desta capela o once de xullo de 1803 sendo párroco Juan Díaz Maseda e Bispo Andrés Aguiar y Caamaño no seu mandato volve a facer referencia ás dúas capelas Santo Estevo e o Carme, reitera a ordenanza de que non se deben celebrar misas nas ermidas antes de celebrar a misa popular da parroquia.<br />
Non atopamos máis referencias explícitas a esta capela, un mandato tras unha visita do 16 de agosto do 1816 pode ser a pista determinante o fin desta capela.<br />
Trala súa visita Bartolomé Cienfuegos escribiu en relación ás capelas externas o seguinte:<br />
“Visitada la del San Esteban a cargo de los vecinos manda Su Santidad le reparen y blanqueen a lo menos interiormente sus paredes le pongan cristales en los tragaluces, ara en el altar y se surta de todo lo necesario para la celebración del Santo Sacrificio quedando interior--- y a los vecinos la libertad que cumplir lo mandado o trasladar a la iglesia parroquial el altar.<br />
En la nuestra señora de la Concepción?? A cargo de Luis Cordido vecino de Mondoñedo su Santidad ordena se reedifiquen sus paredes y se retoquen y blanqueen poniendo una nueva puerta. Se pinte el altar entero con sus imágenes se… los tragaluces y se pongan en ellos los cristales se equipe de ornatos, cáliz, candeleros, crucifijo de metal y todo lo demás perteneciente al culto, advirtiendo al patrono y que no prestándose al cumplimiento de su deber en el plazo máximo de tres meses se proceda a la demolición y allanamiento de la capilla por lo que desde ahora en caso de omisión se --- al párroco como también proceda trasladar interinamente el ara a su iglesia parroquial y extraiga de la capilla las vasijas y otros muebles indecentes y ajenos de ella que contiene.”<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiPaLJT9WnFd0oyVb-WpSa5wWWlp-QNZDFhXf-UwjHHg2F9zhHiX-AxVMo6rUswvKDOb0nqajiz0-MIUODx5rRN6OUyzlKmmlJL4A3gNYvyBsOdMp_Xl6pJucyaX6pul-oU_Djg2yFtDew/s1600/IMG_20190819_020032.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1600" data-original-width="1297" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiPaLJT9WnFd0oyVb-WpSa5wWWlp-QNZDFhXf-UwjHHg2F9zhHiX-AxVMo6rUswvKDOb0nqajiz0-MIUODx5rRN6OUyzlKmmlJL4A3gNYvyBsOdMp_Xl6pJucyaX6pul-oU_Djg2yFtDew/s320/IMG_20190819_020032.jpg" width="259" /></a></div>
<br />
<ol>
<li><br /></li>
</ol>
<br />
Este mandato lévanos á interrogante, erro do párroco que fala da capela da nos Señora da Concepción? ou era outra capela?en todas as referencias dos libros de fábrica sempre se fala de dúas capelas externas a ermida do Santo Estevo e a ermida do Carme.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhpeURwb5zD4zNQ5esGNtejeOIIIZ8lRv1JvIl54tk7sMOJOPE_e8dXOjS_vk34AV9b8-npA5R38KDZJ_17gm4F7QZf_jG8fS_r_UisQWI8TyAPuNXPk3YEd784oe-bkbAKt1uJLNSHgMw/s1600/FB_IMG_1565306422951.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="414" data-original-width="552" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhpeURwb5zD4zNQ5esGNtejeOIIIZ8lRv1JvIl54tk7sMOJOPE_e8dXOjS_vk34AV9b8-npA5R38KDZJ_17gm4F7QZf_jG8fS_r_UisQWI8TyAPuNXPk3YEd784oe-bkbAKt1uJLNSHgMw/s320/FB_IMG_1565306422951.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
Non se atopan máis mandatos con referencia nin á capela da Concepción nin á capela do Carme polo que moi posiblemente este sexa o mandato que marque o fin desta capela.<br />
Queda claro que antes ou despois, dado o estado de deterioro da capela do Carme, o Bispo dese orde de pechala e trasladar os obxetos litúrxicos á igrexa da parroquia e posteriormente co paso do tempo derruída inda que non atopamos nada que nos corrobore esta información e tampouco se recorda que no seu lugar se colocara una cruz que recorde a existencia da mesma. Tan só quedan dela os cimentos no lugar que ocupou durante séculos esta capela.<br />
<br />NOELA FERNÁNDEZ SOTOhttp://www.blogger.com/profile/05837113930333826252noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6749970949675736043.post-89334814059827302632019-07-15T07:06:00.002-07:002019-07-15T07:29:10.773-07:00Contos popularesSan Migueliño dos figos maduros<br />
que tantiño me tardas<br />
e que tan pouquiño me duras<br />
<br />
San Migueliño das uvas maduras<br />
Que tanto me tardas<br />
E q pouquiño me duras<br />
<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg1YWpLIJinqv_iwb562jntyw18gP3pfn8Y0peoCDDJIect04IvcjFU-XtuCH527ujvUbebBLXNSlBi61VapsQK4PlJZya9qAfvM7C9wkxOStNUDHQp9JBJQpbCBwKgbsCVQDGIEa3DNcA/s1600/4.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1194" data-original-width="1600" height="238" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg1YWpLIJinqv_iwb562jntyw18gP3pfn8Y0peoCDDJIect04IvcjFU-XtuCH527ujvUbebBLXNSlBi61VapsQK4PlJZya9qAfvM7C9wkxOStNUDHQp9JBJQpbCBwKgbsCVQDGIEa3DNcA/s320/4.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
Somos dun pobo que para nós é dos máis grandes, un pobo do que conservamos moito patrimonio material pero o patrimonio inmaterial nunca se recolleu polo que moito del se foi perdendo.<br />
Sí conservamos múltiples historias das que algunha deu lugar a frases feitas como a daquel home que gustaba de ir de correduría de noite e a muller á volta lle pedía contas “Pero que más quieres mujer si me dijiste viniera entre luces” naquela mañá que chegou á casa sostendo unha vela en cada man cal Cristo crucificado…<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjAXVQdM6quT7LEB9Pnlgz3PULqr2eNbebTRQxA4PHyFFXyNv9JnZfAnC9zlywtg-1UyHJ1YgwoEFvTZbFeRZrVZbHfmrAWsy8ARMgHUOxDUXzibBeWAf0sVtWIDjjJqZdpeskpdHiwQz8/s1600/SCAN0119+%25282%2529.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="800" data-original-width="1156" height="221" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjAXVQdM6quT7LEB9Pnlgz3PULqr2eNbebTRQxA4PHyFFXyNv9JnZfAnC9zlywtg-1UyHJ1YgwoEFvTZbFeRZrVZbHfmrAWsy8ARMgHUOxDUXzibBeWAf0sVtWIDjjJqZdpeskpdHiwQz8/s320/SCAN0119+%25282%2529.JPG" width="320" /></a></div>
<br />
Contos que se contaban en día de festa, en día a de traballo nun breve descanso” teño unha burra que sólo me comía o verde pero fun ás San Lucas compreille unhas gafas verdes e ahora… ahora cómeche de todo!.<br />
<br />
Contos que quitaban peso ás penurias da guerra do Rif como o conto daquel día en que o noso veciño Benito foi por auga despois de que varios compañeiros foran abatidos en tal misión. Foi por un lugar estratéxico e disparoulle na cabeza a un dos inimigos, este collendo os miolos coa man e mirandoo fixamente dixolle- me cago en… Benito matacheme”<br />
Houbo quen incluso lle preguntou<br />
- pero conocíate Benito?<br />
-Conocía oh conocía! que cando non “luchábamos “andábamos todos xuntos. <br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhHbXnC1ZBfLyw4Em6QXx0Dmz21wheMjQbs1loC6ZVK4gtTBSaSfRtcohlDOJt3ms5kpeswPPW01iQhZorOtTM-eAWwLhbuzaWeQHAuiH_UoEpwEBVlOIJEn01zqaBWZ_lP1wsoAjI2rLw/s1600/19.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="917" data-original-width="1508" height="194" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhHbXnC1ZBfLyw4Em6QXx0Dmz21wheMjQbs1loC6ZVK4gtTBSaSfRtcohlDOJt3ms5kpeswPPW01iQhZorOtTM-eAWwLhbuzaWeQHAuiH_UoEpwEBVlOIJEn01zqaBWZ_lP1wsoAjI2rLw/s320/19.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
Contos que disimulaban o pesar pola morte dun amigo na cruel e virulenta guerra civil o daquel veciño que cargou co corpo do seu mellor amigo para devolvelo ao seu pobo. Este era moito máis alto ca él e corpulento, disque nas costas abaixo o poñía a rodar e alguén lle preguntou<br />
- e berraba o morto?<br />
– me cago en … cómo berraba o morto!<br />
<br />
Tempos nos que Jota Baril cantaba nos Campos naqueles momentos en que se suspenderan os bailes polo estalido da guerra “ ay mi novia la Josefa, si yo les pudiera contar…<br />
<br />
“ La guerra terminó pero él hambre aún no empezó”empezarían tempos aínda máis duros.<br />
“- teño o corazón moi grande<br />
-<span style="white-space: pre;"> </span>Quen me dera verllo nun plato”<br />
<br />
Ou aquelas mulleres que falaban un día entre elas…<br />
-Buenos días<br />
-Pra herba<br />
-Dígolle buenos días<br />
-Pra vaca<br />
-Decíalle que buenos días<br />
-Come, come!<br />
Parece ser que non oía moi ben…<br />
<br />
“Aquí somos muitos vai facer falta matar… o día que non se collía no bar…<br />
Ou aquel contiño do Cazapeterocos de cando a construción da vía do tren preto da ponte de Cardido cando o “ Peteroco” foi visitar á súa filla recén casada de noite e se esqueceu de que abriran para a vía do tren e caeu no burato dando lugar ao conto do “ Cazapeterocos” sonado debeu ser pois das moitas casas ás que fomos saíu a relucir en todas.<br />
<br />
Pese a todo ese patrimonio inmaterial perdido quizais para sempre… temos algunha que outra canción recollida… cancións que se transmitiron grazas ao boca a boca de avós a netos.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhl1pF4gRNodEz-jyfeMfqNK08YBJkrXpyqf8a5ZWmEEkc9ztG8Us2G-wvajkt07kiuUqKRjzIXXJFjekfMXMY6HvKgIqY4oC7Y732_0CwXCVOsB-NVAX9Z64zBpJw3V0B3lbZReZU9EGU/s1600/10+JUAN.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1035" data-original-width="623" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhl1pF4gRNodEz-jyfeMfqNK08YBJkrXpyqf8a5ZWmEEkc9ztG8Us2G-wvajkt07kiuUqKRjzIXXJFjekfMXMY6HvKgIqY4oC7Y732_0CwXCVOsB-NVAX9Z64zBpJw3V0B3lbZReZU9EGU/s320/10+JUAN.jpg" width="192" /></a></div>
<br />
Como diría aquel famoso cómico “ saben aquel de … ou saben aquela de… que don Manolo escribira para unha das veladas que facían pero que os propios veciños foron pouco a pouco transformando…<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhZKfgh7Jfj_Tf_RFcKBZki2ofozRrSzeY7G0GgGm8ar9XrQxurP_DFt5e-t7aPzdZ9y7em3DqZhFT-A3-QytOlzs3Sk8qOdc_xQRRG_dCLDtomhf1uuWYsvI-cc4Lm1-GkXEuoWuT7Oec/s1600/3+%2528II%2529.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="326" data-original-width="519" height="201" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhZKfgh7Jfj_Tf_RFcKBZki2ofozRrSzeY7G0GgGm8ar9XrQxurP_DFt5e-t7aPzdZ9y7em3DqZhFT-A3-QytOlzs3Sk8qOdc_xQRRG_dCLDtomhf1uuWYsvI-cc4Lm1-GkXEuoWuT7Oec/s320/3+%2528II%2529.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<br />
En vindo o vrao<br />
Iremonos bañar<br />
Non hai praia coma nosa<br />
En toda a Ribeira do mar<br />
Para que da filla<br />
Pinte as uñas<br />
Gasta o diñeiro Tomasa<br />
E por falta de pintura<br />
Pudrenlle as ventás da casa.<br />
En vindo o vrao<br />
Iremonos bañar<br />
Non hai praia coma Nosa<br />
En toda a Ribeira do Mar<br />
Dende aquí vexo Preguntoiro<br />
E as penas de Corveira<br />
Vexo bulir toda a xente<br />
Subir ouca na ribeira.<br />
En vindo o vrao<br />
Iremonos bañar<br />
Non hai praia coma nosa<br />
En toda a Ribeira do Mar<br />
O rio de San Miguel<br />
Leva pontes cando quer<br />
Outras non leva auga<br />
Pra moer o meu moer<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhYKJZyXrpEVihaHeVt4FhOpg1gNXbpzz4Fmp-7b_4tsIK31kjGk5_Yt-tbz6dJR74cp-l0aGcnNRG0KRokiLi68p5DNcl2v3MJ3ENAmL5Stboc0ueTTX_bnYtOXnoD0da3RLAmdu0GlVo/s1600/0.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="580" data-original-width="856" height="216" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhYKJZyXrpEVihaHeVt4FhOpg1gNXbpzz4Fmp-7b_4tsIK31kjGk5_Yt-tbz6dJR74cp-l0aGcnNRG0KRokiLi68p5DNcl2v3MJ3ENAmL5Stboc0ueTTX_bnYtOXnoD0da3RLAmdu0GlVo/s320/0.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhZVBPcuLaG-TFyjdEjDkoCieF8RD90b7RiPFLpt27OHTyx8WB0jnlGwjexX8uTeVID6JUBAknc5FkPuhSB1A5hRJaWHYU83F7P31ZNGi1pfDWf__DoOInkQtR2F13l6rRrTP3K2pj35yE/s1600/14+G.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="596" data-original-width="856" height="222" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhZVBPcuLaG-TFyjdEjDkoCieF8RD90b7RiPFLpt27OHTyx8WB0jnlGwjexX8uTeVID6JUBAknc5FkPuhSB1A5hRJaWHYU83F7P31ZNGi1pfDWf__DoOInkQtR2F13l6rRrTP3K2pj35yE/s320/14+G.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
Aínda que outras estrofas reconstruídas por algún veciño ocupado en certos menesteres… falaban de certos amores que aínda eran case que a escondidas…<br />
“ Dende aquí vexo Salxende<br />
e a punta de Curveira<br />
e vexo a María del Carmen<br />
collendo ouca na Ribeira<br />
<br />
A poesía popular éche o que ten…<br />
<br />
“es la Barranca un jardín de matices muy divinos<br />
Con sus frutales y sus casas con molinos<br />
Y los “ carallos” colgando de todos los vecinos”<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi6uzcv0IX62-ITkBSQKWgcVkKkyydHqFWWDQlD7vlELs3FrB-QQF5qHszU30OYskdvQWZvxP8f3ChcHXVoPh9Z21XvyZMafAl9OcM40GhhwDUlZD8RRayDtDc6GQ2lpdUX789_Wmx73o4/s1600/21.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="374" data-original-width="544" height="220" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi6uzcv0IX62-ITkBSQKWgcVkKkyydHqFWWDQlD7vlELs3FrB-QQF5qHszU30OYskdvQWZvxP8f3ChcHXVoPh9Z21XvyZMafAl9OcM40GhhwDUlZD8RRayDtDc6GQ2lpdUX789_Wmx73o4/s320/21.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<br />
<br />
As mociñas da Ferrería contaba miña avoa que lle cantaban coplas ás nenas da Barranca para facelas rabear! como se estivera moi distante a Ferrería da Barranca!!!!<br />
“ Mozas da Barranca<br />
Cando van co Gado<br />
Espetan a vara no medio do prado<br />
E bailan o chotis e máis a muiñeira<br />
Mozas da Barranca non hai quen as queira”<br />
<br />
Eso de que non as querían ben se sabe que non era, que máis dun mozo quedou prendido da beleza de máis dunha moza do pobo, seica as mozas do pobo houbo un tempo que eran das máis belas da zona...<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiz0obxtxd1QwG5NdHfn63qALWNVjCnLxFMCMjGkFpqSJyA8dykraSE5BnuHaJKxq6ymjnTeo9dWUh0NL2RybZ4YDSehpn8vmppkQAwxkkZfBhlgn-eTe_Uap6QY-brbziOIRI1JFipPhE/s1600/NO+ADRO+DA+IGREXA.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="642" data-original-width="1101" height="186" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiz0obxtxd1QwG5NdHfn63qALWNVjCnLxFMCMjGkFpqSJyA8dykraSE5BnuHaJKxq6ymjnTeo9dWUh0NL2RybZ4YDSehpn8vmppkQAwxkkZfBhlgn-eTe_Uap6QY-brbziOIRI1JFipPhE/s320/NO+ADRO+DA+IGREXA.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjcJSyBD1_mW-xi37y8lY8tLOXgFicDMNBwksYrLBCG340Wr0T254Nr8qbEzcGdTAMitcrYhjqOU0kYYcua0NAG6ttgtciTH9p8V_kODP04jXYFD7-802e4hczVXjSjc8bGlKzERq7si4Y/s1600/28.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="794" data-original-width="1041" height="244" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjcJSyBD1_mW-xi37y8lY8tLOXgFicDMNBwksYrLBCG340Wr0T254Nr8qbEzcGdTAMitcrYhjqOU0kYYcua0NAG6ttgtciTH9p8V_kODP04jXYFD7-802e4hczVXjSjc8bGlKzERq7si4Y/s320/28.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
Aínda que… tamén as mozas de fóra se quedaron presas nalgunha silveira do pobo…<br />
“ San Pedro de Benquerencia<br />
Tira de min para diante<br />
Que me prendeu unha silva<br />
En San Miguel de Reinante”<br />
Este ou esta namorado ou namorada debía vir da parte de Foz, outros viñan de contra Ribadeo e imploraban o mesmo pero á Virxe de Vilaselán.<br />
“ Virxe de Vilaselán<br />
Tira de min para delante<br />
Que me quedan os amores<br />
En San Miguel de Reinante”<br />
<br />
Outras coplas falaban do San Esteviño dicindo…<br />
“Remourelle está no alto<br />
San Miguel no baixiño<br />
E no medio do camiño<br />
Estache o San Esteviño”<br />
<br />
Eses tempos nos que se traballaba a reo e que se ía ao monte por un carro de molido<br />
“ aló arriba<br />
En Camporredondo<br />
Había un Home<br />
Mexando por outro”<br />
<br />
Tempos nos que se traballaba a reo e se lle daba a varios tipos de menesteres…<br />
<br />
“ Hai un Home na Barranca<br />
Que catro oficios ten<br />
Labrador y maquinista<br />
Echa el toro y Sacristán”<br />
<br />
“ Cacaracá ponte na pá<br />
Faime un boliño<br />
Pra pola mañá”<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh1iO51r_9g8HjugfeIsh6vt4O-nwpAgAyIPYhyphenhyphenU-1qdQw0yt1-4IB2Y1GasJf0HmsKEgG-RzQiuILwBb6eodB6EHBI11_ZVOFj8CWN161lDd4UdhajhXaTyW8Ms4qNaU6KG8y3sOjRhyphenhyphenk/s1600/25.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="731" data-original-width="1257" height="186" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh1iO51r_9g8HjugfeIsh6vt4O-nwpAgAyIPYhyphenhyphenU-1qdQw0yt1-4IB2Y1GasJf0HmsKEgG-RzQiuILwBb6eodB6EHBI11_ZVOFj8CWN161lDd4UdhajhXaTyW8Ms4qNaU6KG8y3sOjRhyphenhyphenk/s320/25.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
Aínda que sempre había quen non tiña moita gana de traballar e tiña o chamado “ mal da ameixa o que quer traballar non lle deixa”<br />
“Pereza,queres pan?<br />
-<span style="white-space: pre;"> </span>quero quero se mo dan.<br />
Traime logo aquí o cuitelo<br />
-<span style="white-space: pre;"> </span> non quero nono quero<br />
( Non debía ter moita fame…)<br />
<br />
Nun tempo no que había moitos nenos e Liñaza o albardeiro berraba “ aquí danse os nenos como o esterco”.<br />
Tempos nos que se cantaban as cantigas de berce… non recordades cantos nos dormimos ante a ameaza dun horrible papón?<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg6TjPr1KmSmtSxve5GE-FkxL6tjxik5QOx_o947dW-x-uEthwmfrut53wFHrEqD2unSE8jpWR9oS84TVDObcuepALgCcbMZJ6uMf9fgaCLTvTQoEy71vV-cocbttIafIBEmUOAEyg5djc/s1600/SCAN0107+%25283%2529.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="816" data-original-width="1148" height="227" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg6TjPr1KmSmtSxve5GE-FkxL6tjxik5QOx_o947dW-x-uEthwmfrut53wFHrEqD2unSE8jpWR9oS84TVDObcuepALgCcbMZJ6uMf9fgaCLTvTQoEy71vV-cocbttIafIBEmUOAEyg5djc/s320/SCAN0107+%25283%2529.JPG" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgrZzHtsYgXeqyDE3NlgtuZOrqGBNHBP3moTU36pvn1DpXsURp5ZzX5T6iv3NVYOESeiQOdkfZg7EWTY4-MfpY5pIPBcWvmYtsSzzFrTHvItbcdSKhHR46MtMU_U1qNy56wMp9PpVCq2K8/s1600/SCAN0107+%25285%2529.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1152" data-original-width="791" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgrZzHtsYgXeqyDE3NlgtuZOrqGBNHBP3moTU36pvn1DpXsURp5ZzX5T6iv3NVYOESeiQOdkfZg7EWTY4-MfpY5pIPBcWvmYtsSzzFrTHvItbcdSKhHR46MtMU_U1qNy56wMp9PpVCq2K8/s320/SCAN0107+%25285%2529.JPG" width="219" /></a></div>
<br />
Arrorro arrorro<br />
Que te come o papon<br />
E mamá vai na misa<br />
E papá vai no sermón”<br />
<br />
Neste pobo ían á misa e ao sermón noutros ía á ribeira e traían paxariños…<br />
<br />
“ E cacaracá e cucurucaina<br />
E caina caina<br />
E cucurucú e cucurucaina….<br />
<br />
E así ata quedares dormido de tanto cucurucu e cucurucaina.<br />
Tamén moi socorrido para entreter aos pequenos estaba a do dedín dedín que en cada casa do pobo debían Ter a súa versión… aínda que analizando o contido da cantiguiña en todas elas non nos queda moi claro por que o rei por aquí pasou e deixou unha ovelliña sen contar… que mal lle faría??<br />
<br />
Dedin, dedin, de pequerriquin.<br />
De San Safarruco de rabo de cuco.<br />
Dixo meu paí cando por ali pasou<br />
toda las ovelliñas contou,<br />
menos Unha q deixou.<br />
Vaquiña loura, vaite deitar<br />
entre as Herbas do Rei Baltasar<br />
Q Ali te iràn a buscar<br />
..dentro dun saco metido aquí dentro”<br />
<br />
“ Dedín dedín<br />
De pequerriquin<br />
De Sansa Farruca<br />
De rabo de cuco<br />
Cando o rei<br />
Por aquí pasou<br />
Todas as ovelliñas contou<br />
Agás unha que deixou<br />
Vaquiña loura<br />
Vaite deitar<br />
Entre as portas do rei Baltasar<br />
Que alí che irán levar<br />
Pan e Formento metido… aquí dentro aquí dentro<br />
<br />
<br />
“Dedin ,dedin,de pequerriquin,<br />
de rabo de cuco de San Sarrabuco<br />
Cando o rei por alí pasou,<br />
Todas as ovelliñas contou<br />
agas unha que deixou<br />
. Vaca loura vaite deitar diante da porta de Don Baltasar,<br />
que alí te irán a buscar<br />
con pan e fermento, metido alí dentro”<br />
<br />
“Dedín, dedín<br />
de pequerrechín,<br />
de fanfafarruco,<br />
de rabo de cuco.<br />
Cando o rei por alí pasou<br />
todas as ovelliñas contou,<br />
menos unha que deixou.<br />
Vaquiña loura, vaite deitar<br />
diante das portas do rei Baltasar.<br />
Que alí te están esperando<br />
con pan e fermento,<br />
alí dentro”<br />
Fóra cal fóra agardabamos cos ollos ben abertos ás cóxegas feitas no bandullo.<br />
Tamén había cantigas para ensinarlle aos nenos que tiñamos diferentes partes no corpo como por exemplo os dediños das mans.<br />
<br />
Os dedos da man<br />
Este foi o monte<br />
Este levou o carro<br />
Este encontrou un ovo<br />
Este fritiuno<br />
E este mais gordo comeuno”.<br />
Daquela o ratiño Pérez non iniciara a sua andaina por terras galegas, pero os dentes caían e había un pequeno ritual previo a lanzar o dente ao lume da cociña ou da lareira<br />
“ dentín dentín pra que me saia outro Ben dereitín”<br />
<br />
Os nenos medrarían e chegarían a homes pero nese proceso entre que chegaban e non había retahílas que eran toda Unha declaración de intencións de ser “ homes de pelo en peito…, ou eso crían…<br />
Teño un chaleco de merda<br />
forrado de cagallós<br />
pra rematar o chaleco<br />
de peidos son os botós.<br />
<br />
“ Una vieja se comió<br />
Ciento y medio de sardinas<br />
y toda la noche llevó<br />
del culo sacando espinas”<br />
Que llo digan ao que apostou que se comía cen sardiñas e lle faltaron tres para o feito histórico… porque algún veciño lle quitou tres das espiñas que demostraban tal récord Guinness…<br />
<br />
“Una vieja y un viejo<br />
durmieron juntos<br />
y toda la noche estuvieron<br />
rezándole a los difuntos”<br />
<br />
“ Teño unha galiña a cloca<br />
Que me veu do Perú<br />
Se queres que poña un ovo<br />
Mételle o dedo no cú”<br />
<br />
“Teldereta , tetas gordas<br />
Dices que ves ferrar a burra<br />
E ves rascar a peluda<br />
A cabo do ferrador”<br />
<br />
Clásico o xogo de palabras que levaba ao engano de<br />
“ no río de Fontardín cordóns collín cordóns collín no río de Fontardín, pero hai que dicilo rápido ben rápido a ver se vos sae…a ver que acabades dicindo ..<br />
<br />
Despois de toda esta grosería mezclada con algo de retranca… sempre foi indicado para purificar, un pouco de oración por eso que con un Padrenuestro pequenín igual xa imos perdoados.<br />
“Padre nuestro pequenin<br />
fun o ceo e volvin,<br />
encontrei a meu padrin<br />
comendo pan con toucín<br />
Pedinlle un bocadín<br />
e deume co coitelo no fucín”<br />
<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<u><span style="color: #000120;"></span></u><br /></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<u><span style="color: #000120;"></span></u><br /></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<u><span style="color: #000120;"></span></u><br /></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<u><span style="color: #000120;"></span></u><br /></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<u><span style="color: #000120;"></span></u><br /></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<u><span style="color: #000120;"></span></u><br /></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<u><span style="color: #000120;"></span></u><br /></div>
<br />NOELA FERNÁNDEZ SOTOhttp://www.blogger.com/profile/05837113930333826252noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-6749970949675736043.post-46965366259291120352019-07-07T07:10:00.002-07:002019-07-07T07:44:48.418-07:00Parladoiro Voltando a vista atrás. María Martín SeijoOnte 6 de xullo tivemos a fantástica ponencia de María Martín Seijo arqueòloga e investigadora especializada e arqueobotànica e Bioarqueoloxìa da USC.<br />
María co seu ben facer, trasladounos á Idade de Ferro, vimos cómo os nosos antepasados xestionaban o medio para poñelo ao seu servizo pero sempre cun absoluto respeto: precisaban calor para os seus fogares, para tratar o ferro... Debían promover e coidar especies de alto valor calórico. Se precisaban tellar as súas casas ... faríase no momento adecuado dacordo aos ciclos naturais... Se tiñan que facer útiles... debían podar os arbustos adecuados para ter os varaias coas medidas apropiadas.. .<br />
Unha charla amena e moi instructiva que nos dá unha visión de cómo era o medio que rodeaba o noso castro.<br />
Ademais deixóunos unha idea moi clara, a necesidade de mirar atrás para entender múltiples por qués de hoxe en día, pero tamén a necesidade de poñer a vista no futuro, queremos unha sociedade na que só se prime a producción e que cada vez se alonxe mais do noso medio natural e da protección do medio ambiente?<br />
Un Parladoiro realmente enriquecedor.<br />
Grazas e voltarás saber de nós...<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhdPwK9Ui0Rq7uDXqMuIEvmPV0F6QXZ8wVOUnexmYeX4Aw3OxcrsehUBO8p8yyiVnjACW8ShwkA_Qd0eMdg4ixgsofbgTuRfEjfeQ1qHwW-e0HgTZEroEYfKhnwIwBrAMPfBlmM8ijlGuc/s1600/IMG-20190707-WA0002.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="899" data-original-width="1599" height="179" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhdPwK9Ui0Rq7uDXqMuIEvmPV0F6QXZ8wVOUnexmYeX4Aw3OxcrsehUBO8p8yyiVnjACW8ShwkA_Qd0eMdg4ixgsofbgTuRfEjfeQ1qHwW-e0HgTZEroEYfKhnwIwBrAMPfBlmM8ijlGuc/s320/IMG-20190707-WA0002.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEic-sZu7fl74XzbWiaN_Ngm7CftHIfUxOiOvrQgV0IbXwJVY3pMMFMZKR1mPAlezOANUyKcYd4lTK9weM4Mbl3B9PavJ5pIiCAheBfIflEIpRhtdhY3XLqlpaX6apeqMcHIiEGvvDlPuXA/s1600/IMG-20190707-WA0003.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="899" data-original-width="1599" height="179" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEic-sZu7fl74XzbWiaN_Ngm7CftHIfUxOiOvrQgV0IbXwJVY3pMMFMZKR1mPAlezOANUyKcYd4lTK9weM4Mbl3B9PavJ5pIiCAheBfIflEIpRhtdhY3XLqlpaX6apeqMcHIiEGvvDlPuXA/s320/IMG-20190707-WA0003.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEikiHoYBs4ENxcQ6cP3LyLPmjZq3zs1BTgYxHwgH3J93BPd9LW4sf8e9eoEhEbTToHIR77vZw7Sz0EzYFiIsGYmPLBIBYTVEGPcssN8VBHNtI-nJ_FP3N7OGG9ZJZAXr2XkfRlh5CWZNKo/s1600/IMG-20190707-WA0004.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="899" data-original-width="1599" height="179" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEikiHoYBs4ENxcQ6cP3LyLPmjZq3zs1BTgYxHwgH3J93BPd9LW4sf8e9eoEhEbTToHIR77vZw7Sz0EzYFiIsGYmPLBIBYTVEGPcssN8VBHNtI-nJ_FP3N7OGG9ZJZAXr2XkfRlh5CWZNKo/s320/IMG-20190707-WA0004.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgdVx-yZ-i-8d4EaF6szOLiX2FwV1xiD9KmtTnz7hkZm_Ild6wAo1TLV9IBbLOkKKLKp6Xd3nr7Jpartt8_ZfFz_xsmjbB8jNF8YRatdmSMD5163D_tJ_OJpxZPOc0JoIsF-FIFVW1aWJ4/s1600/IMG-20190707-WA0006.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="899" data-original-width="1599" height="179" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgdVx-yZ-i-8d4EaF6szOLiX2FwV1xiD9KmtTnz7hkZm_Ild6wAo1TLV9IBbLOkKKLKp6Xd3nr7Jpartt8_ZfFz_xsmjbB8jNF8YRatdmSMD5163D_tJ_OJpxZPOc0JoIsF-FIFVW1aWJ4/s320/IMG-20190707-WA0006.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjYRf3Ve0sWdeEw2MnRxN3qaD6wR0gaC46wahHiM-ghrckguYH6dIFsVPjB-t5ElQAk4l_UT-f8yKnAb6lxKwvNxf_eUa0iZQq1iIaKHEsayKtpxAIsHSdPXBycsjZUFZ6N68972_JO0AE/s1600/IMG-20190707-WA0010.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="777" data-original-width="1600" height="155" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjYRf3Ve0sWdeEw2MnRxN3qaD6wR0gaC46wahHiM-ghrckguYH6dIFsVPjB-t5ElQAk4l_UT-f8yKnAb6lxKwvNxf_eUa0iZQq1iIaKHEsayKtpxAIsHSdPXBycsjZUFZ6N68972_JO0AE/s320/IMG-20190707-WA0010.jpg" width="320" /></a></div>
<br />NOELA FERNÁNDEZ SOTOhttp://www.blogger.com/profile/05837113930333826252noreply@blogger.com0